Kaddafi'yi ayakta tutan mekanizma

BBC Türkçe servisinde güvenlik muhabiri Frank Gardner tarafından kaleme alınan yazıda, Kaddafi rejiminin ayakta durabilmesi, "geniş, donanımlı ve zalim" iç güvenlik servislerine bağlanıyor. Gardner, yazısında şöyle diyor: "Mısır ve Tunus'un aksine, Libya'da güç dengelerini elinde tutan alışıldık anlamda ordu değil. Söz konusu olan, paramiliter birlikler, güvenilen yandaşlardan oluşan 'devrimci komiteler', aşiret liderleri ve ülkeye getirilmiş olan yabancı paralı askerler. Libya ordusu ise neredeyse sembolik, 40 binin biraz üstünde, güçsüzleştirilmiş, silahı ve eğitimi yetersiz bir güç. Bunun bir nedeni, kendisi de 1969'da askeri darbeyle iktidara gelen Kaddafi'nin, tekrar askeri darbe yaşanması riskini engelleme stratejisi. O yüzden de, Bingazi'de bazı ordu mensuplarının taraf değiştirip göstericilerin yanında yer alması Kaddafi'yi çok endişelendirmeyecektir."

Kaddafi'nin sırtını orduya yaslamış durumda olmadığını belirten, ayrıca Kaddafi'nin güvenlik güçlerinin daha önce ülkenin isyankar doğu bölgelerindeki ordu karargahlarına hava bombardımanı düzenlediğini hatırlatan Gardner, "O halde bu rejimi kim ayakta tutuyor? İki komşu ülkenin lideri, rejim değişikliği talep eden kitlesel hareketler karşısında kaçmışken, Kaddafi nasıl iktidarda kalabiliyor?" sorunu sorduktan sonra "Libya'nın geniş, donanımlı ve zalim bir iç güvenlik mekanizması" olduğuna dikkat çekiyor.

Gardner, yazısında, iç güvenlik mekanizmasıyla ilgili izlenimini şöyle anlatıyor: "Libya'ya yaptığım ziyaretlerde, sıradan insanların bir gazeteciye kayıt altında konuşmasının çok kolay olmadığını fark etmiştim. Etrafta her zaman kimin ne dediğini kaydeden hükümet 'bakıcı'ları vardı. Kaddafi'nin oğulları arasında da iç güvenlik mekanizmalarında görev almış olanlar var. Ancak bugün Libya'nın iç ve dış güvenlik yapılanmalarında anahtar isim Kaddafi'nin eniştesi Abdullah Senussi. Taviz vermeyen bir çizgisi olan Sennusi'nin özellikle de Bingazi'de ve ülkenin doğusunda protestoların şiddet kullanılarak bastırılmasında itici güç olduğundan şüpheleniliyor. Senussi, Kaddafi'ye sert olmaya devam etmesini tavsiye ettikçe, Kaddafi'nin çekilmesi çok olası değil."

Libya'da aynı zamanda Kaddafi'nin Devrim Komitelerine karşı sorumlu "özel birlikler"in bulunduğunu hatırlatan Gardner, "Halkın Milisleri" diye de adlandırılan paramiliter kuvvetlerin şimdiye kadar büyük ölçüde Kaddafi ve yakın çevresine sadık kaldığını belirtiyor. Gardner, "Eğer paramiliter gruplar taraf değiştirip göstericilerin yanında yer alırsa, bu Kaddafi'nin iktidarda kalmasını ciddi biçimde zorlaştıracaktır" diyor. Paralı askerlerin, Libya isyanının en karanlık ve rahatsız edici kısımlarından biri olduğunu belirten Gardner, Kaddafi iktidarının silahsız sivil göstericilere zulmeden paralı Afrikalı askerler kiraladığının, bunların çoğunun Çad ve Nijer ülkelerinden geldiğinin söylendiğini yazdı.

Arap ülkelerine sırtını dönen Kaddafi'nin uzun süredir Afrika ülkeleriyle yakın ilişkileri olduğuna ve 6 milyon nüfuslu Libya'da 500 bin Afrikalının yaşadığının tahmin edildiğine dikkat çeken Gardner, Kaddafi yanlısı paralı askerlerin sayısı az olsa da rejime sadakatlerinin mutlak olduğunun söylendiğini belirtti. Gardner, iktidarda olduğu 41 sene boyunca Kaddafi'nin aşiret üyelerini rejiminin çeşitli kilit pozisyonlarına getirdiğini, Saddam Hüseyin'in Irak'ta, Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih'in de Yemen'de yaptığı gibi, aşiretleri karşı karşıya getirmeyi çok iyi becerdiğini yazdı.

Gardner, Kaddafi'nin bu şekilde, herhangi bir aşiret liderinin rejimi için tehdit teşkil etmeyeceğini garantilediğini savunarak, "Libya'yı izleyenler şimdi Kaddafi rejiminin kendi başına bir iç savaş getirip getirmeyeceğini ve ülkenin doğusunun kaybedilmesine neden olan gösterileri bastırmak için rejime sadık aşiretleri silahlandırıp silahlandırmayacağını soruyor" diye yazdı.