Katil aramızda (27.04.2018)

“İzleyicinin Doğu Ekspresi’nin buharını koklamasını, karı teninde duyumsamasını istedim” diyor oyuncu–yönetmen Kenneth Branagh. Karşımızda çok daha enerjik, tutkulu, yalnız bir Hercule Poirot karakteri var. Aynı zamanda melankolik ve romantik. Charles Dickens romanları okumasına karşın dedektifliğinden hiç vazgeçmiyor, gerçeği bulma dürtüsünden sapmıyor. Tinsel bir mutlakiyetçi, ona göre ya doğru var ya da yanlış , ikisi arasında birşey yok. “Canavarlardan daha erdemli olmalıyız” diyor Poirot ama bu ilkel dürtüyü de anlıyor.

Branagh’ın Doğu Ekspresi’nde Cinayet’ini izlerken gerçekten buharın kokusunu, karın lapa lapa yağışını duyumsuyorsunuz. Branagh ve senaristi Michael Green (Alien Covenant, Blade Runner 2049) Poirot’nun daha genç, fiziksel olarak daha enerjik, diri, güçlü zamanını yansıtmayı seçmişler. Kariyerinin üçüncü perdesinde olan ünlü dedektif merdivenlerden tırmanıyor, trenin üstünde yürüyor, düşmanlarıyla yumruk yumruğa dövüşüyor. Her zaman olduğu gibi gece yatarken pos bıyıklarını ve saçını ağa sarıyor, ellerine krem sürdükten sonra eldivenlerini giymeyi de ihmal etmiyor.

Agatha Christie’nin 1934 tarihli popüler romanında İstanbul’dan Londra’ya giden Doğu Ekspresi’nin birinci mevkiinde bir cinayet işlenir, lüks kompartımanda bulunan 13 yabancıyı sorgulamak ve katili bulmak üzere Hercule Poirot devreye girer. Uzun süredir hasretini çektiği tatilini yine ertelemek zorunda kalır. Yeni Zelanda, Fransa, Malta ve İsviçre’de çekimini gerçekleştiren yönetmen 65 mm boyutu tercih etmiş: “Büyük manzaralar, herşey için bu boyut bir keskinlik, derinlik katıyor, insan yüzleri içinde harika” diyor Branagh. “Tiyatro bana görsel etkiyi en iyi biçimde doruğa çıkarmayı öğretti” diye de ekliyor.

Branagh, Sidney Lumet’in 1974 tarihli filmindeki gibi ilk sahnesinden bize ipucunu vermiyor. Gizemi sona saklıyor. Lumet, İstanbul’da çekim yapmış, çok sayıda İstanbul’da geçen sahne var. Branagh, dijital efektlerle İstanbul’u daha düşsel yansıtmış. Lumet’in versiyonunda Lauren Bacall, Ingrid Bergman ve Vanessa Redgrave’i aynı planda görüyorsunuz.

Christie’nin ünlü dedektifi Poirot, sahnede, sinema da, televizyon da, radyo da çok sayıda oyuncu tarafından yorumlandı. İlk kez 1928’de Roger Ackyord Cinayeti adlı tiyatro oyununda Charles Haughton oynadı. Sinemada Alibi(1931) filminde Austin Trevor yorumladı. Orson Welles, radyo oyunu Roger Ackyord Cinayeti’nde dedektifi seslendirdi. Tv dizisinde (1989-2013) David Suchet, Poirot’ydu. İngiliz oyuncu- yönetmen Peter Ustinov, Death on the Nile (Nil’de Ölüm/1978), başta olmak üzere dedektifi en çok canlandıran aktördü.

Kenneth Branagh’ın Doğu Ekspresi’nde Cinayet (1974) filmiyle karşılaşması 14 yaşındayken Reading’teki evinde oluyor. Mahallesine asılan sinema afişlerindeki isimler onu büyülüyor. İngiltere’nin en iyi tiyatro, sinema oyuncularından ve yönetmenlerinden biri olan Branagh bugüne dek edebiyat yapıtlarını sinemaya başarıyla uyarladı. William Shakespeare’den Twelfth Night, Henry V, Much Ado About Nothing, In the Bleak Midwinter, As You Like It, Mary Shelley’den Frankenstein’ı, Anthony Shaffer’den Sleuth’u filmleştiren sinemacı Agatha Christie’den Doğu Ekspresi’nde Cinayet’i de aksiyon ve gerilim dozu yüksek bir anlatımla betimliyor. Final sahnesinde Poirot Nil’de işlenen bir cinayet haberini alıyor, yakın zamanda Branagh’ın yorumuyla Nil’de Ölüm’ü de izleyebiliriz.

Adalet, intikam, vicdan, keder, üzüntü, kayıp, masumiyetin yitişi temalarını etkileyici görüntüler, yetkin bir anlatımla işleyen filmin Özel Bölümler’inde Agatha Christie: Samimi Bir Portre’de Christie gerçek bir öyküye dayanan romanı yazışını anlatıyor, yazarın akrabaları ve uzmanlar Christie’nin derinlikli karakterlerini, romanlarının atmosferini anlatıyorlar, Hercule Poirot Hakkında Konuşalım’da keskin zekalı, alçakgönüllü, ayrıntıcı, insan psikolojisini çok iyi bilen Belçikalı dedektifin portresi yer alıyor, Ayrıca filmi yönetmen-oyuncu Kenneth Branagh ile senarist Michael Green’in yorumlarıyla izleme seçeneği, çıkarılmış sahneler, fotoğraf galerisi yer alıyor.

Murder on the Orient Express (Doğu Ekspresi’nde Cinayet) Yönetmen: Kenneth Branagh Oyuncular: Kenneth Branagh, Michelle Pfeiffer, Johnny Depp, Penelope Cruz, Judi Dench, Derek Jacobi, Daisy Ridley, Willem Dafoe, Leslie Odom Jr/ 2017, 109 dakika, BirFilm/ Format: Dvd, Blu-ray.