Küçük nefesler için telafi

Hekimler erken bulsa da pandemi yasakları hafifledi. Şehirlerarası yolculuklar artık serbest. Uzun zamandır hemen hepimizde bir sıkılmışlık söz konusu. Evden çalışmalar önceleri nefes almak gibi gelse de artık iyice sıkıldık. Ve resmi tatillerle birlikte iyice rahatladık. Artık izinler, tatiller başladı. Hatta resmi tatillerin bu yıl haftasonlarına yakın olması dolasıyla tatillerin uzama ihtimali de epey yükseldi. Belki bu yılı kaçırmış olabiliriz ama tatilleri uzatmanın bir yolunu yeri gelmişken anlatmak istedik bu hafta.

Yalnız tatiller için gereksinim duyulan zamanlar için de kullanılabilecek telafi çalışması, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 64. Maddesi'nde, "Yasada zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir” tanımlanıyor.

Mevzuata göre, telafi çalışması yapılabilmesi için üç ana neden sayılıyor. Bunlardan ilki zorunlu nedenlerle işin durması.

Kanunda telafi çalışması yapılmasını mümkün kılan ikinci durum bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi olarak tanımlanıyor. Bayram ve genel tatillerin bitiş zamanın hafta tatiline yakın bir tarihte olması durumunda işverenler, mesai yapılması gereken günleri hafta tatili ile birleştirerek işyerinde daha uzun süreyle tatil ilan edebiliyor. Bu durum söz konusu olduğunda, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 64. Maddesinin 1. Fıkrası işverene, çalışılmayan bu sürelerin sonradan çalıştırılarak tamamlanmasını isteme hakkı veriyor.

İŞÇİ DE İSTEYEBİLİR

Kanunda işverene telafi çalışması yaptırabilmesi imkânını veren üçüncü neden işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi. İşveren işçinin idari izin talebini kabul edip kanunun verdiği hakka dayanarak işçinin çalışmadığı bu sürelere ilişkin telafi çalışması yaptırabilir. Yasada çalışan aleyhine bir durum sözkonusu. Çünkü işveren istediğinde çalışandan telafi çalışması yapmasını isteyerek işyerini tatil edebilir ve bunun için işçinin rızasını alması gerekmez iken, çalışan telafi çalışması karşılığında izin istediğinde bu işverenin rıza göstermesiyle mümkün oluyor.

NASIL TELAFİ EDİLECEK?

Diyelim ki iki tatil arasında makul sürelerde telafi çalışması ile izin istediniz. İşveren de kabul etti. İzinleri aldınız, güzel güzel tatilinizi yaptınız peki bunun telafisi nasıl olacak?

İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliğinin 7. maddesinin 2. fıkrası işverenin telafi çalışmasını nasıl yaptıracağını düzenliyor. Bu çalışmanın İş Kanunu’nun 64. maddesinde sayılan hallerden hangisine dayandığını açıkça belirtmek ve hangi tarihte çalışmaya başlanacağını ilgili işçilere bildirmekle yükümlü.

Kanun metninden de anlaşılacağı gibi, telafi çalışması iki ay içerisinde yaptırılabiliyordu. Ancak Mart 2020'de yapılan değişiklikle telafi çalışması iki aydan dört aya çıkarıldı. Yani işçi alacağı izni iki ayda değil dört ayda ödeyecebilecek.

Telafi çalışmaları günlük en çok çalışma süresini yani 11 saati aşmamak koşuluyla isteniyor ve günde üç saatten fazla da yaptırılamıyor. Telafi çalışması yaptırmak isteyen işveren bunu işyerinde çalışılan günlere bölmek zorunda. Yani işyerinde haftanın 5 günü çalışılıyorsa, cumartesi ve pazar günleri telafi çalışması yaptırılması mümkün değil.