"Kuş gribi gibi bu kriz de ithal edildi"

Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı (TÜKÇEV), Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Hacettepe Üniversitesi Tüketici-Pazar-Araştırma-Danışma-Test ve Eğitim Merkezi (TÜPADEM) işbirliğiyle gerçekleştirilen, ''Tüketicinin Korunması ve Tüketici Haklarına İlişkin Bilinç Düzeyi Araştırması''nın sonuçları, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nda düzenlenen toplantıda açıklandı.

Sanayi ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, burada yaptığı konuşmada, küresel krizi, yalancı bir zenginlik masalının ve sanal bir saadet zincirinin yıkılması olarak tanımladı. Bu, saadet zincirinin yapay olarak şişirilmiş bir refah üzerine kurulu olduğunu ve bu balonun patladığını ifade eden Çağlayan, ''Bu balonun patlamasından en fazla tüketiciler etkilenmiştir'' dedi. Günümüz insanının 4 ayrı kimliği bulunduğunu, bunların sırasıyla yatırımcı, girişimci, tüketici ve vatandaş kimlikleri olduğunu anlatan Çağlayan, bugüne kadar aynı insanın yatırımcı kimliğiyle daha fazla getiri, girişimci kimliğiyle daha fazla kâr peşinde koşarken, tüketici olarak da en ucuza, en kaliteli ürün ve hizmeti elde etmek istediğini, yine aynı kişinin, vatandaş olarak da yüksek demokrasi, toplumsal eşitlik gibi ulvi değerlere sahip olduğunu belirtti.

"Vatandaş kıyafetini, sadece sandığa giderken giydik"

Çağlayan, şöyle devam etti, ''Finansal krize kadar hepimiz bu 4 sanal elbisenin aynı gardıropta yan yana durmasının ve sırasıyla aynı kişi tarafından giyilip çıkarılmasının mantıklı olduğunu düşündük. Diğer 3 elbise o kadar güzel ve kazançlıydı ki, vatandaş kıyafetini sadece sandığa giderken giydik. Tüm sanal elbiseler o kadar güzeldi ki hiç kimse aslında bir gün çıplak kalabileceğimizin farkına bile varmadı.

Finansal krizde ekonomilerin çıplak kalmasının belki de en büyük nedeni; yatırımcı kimliğimizin içine girdiği hırsın, girişimcilik gerçeklerinin, tüketicilik duyarlılıklarının ve vatandaşlık sorumluluklarının önüne geçmiş olmasıdır. Yaşanan bir güven krizidir. Güvenin yeniden tesis edilmesi krizle mücadelede en etkin faktör olacaktır''

Güvenin tesisinin de tüketicilerde başlaması gerektiğini dile getiren Çağlayan, ekonomik krizin tek çaresinin belki de tüketiciler olduğunu, tüketicileri mutlu etmek, tüketimi artıracak önlemler almak gerektiğini söyledi. Bakan Çağlayan, bunun için Tüketici Koruma Yasası'nı günün koşullarına uyarladıklarını, pek çok gelişmiş ülkeden daha ileride sayılabilecek güvenceler getirdiklerini ifade etti.

"Tüketicilerin yüzde 77'si hakem heyetlerini hiç duymamış"

Araştırma hakkında da bilgi veren Çağlayan, çalışmanın, Türkiye genelini temsil yeteneğine sahip 12 ilde bine yakın tüketiciyle yüz yüze görüşülerek yapıldığını bildirdi. Bu görüşmelerde tüketicilerin özetle, kanunlar çerçevesinde sahip oldukları haklardan haberdar olup olmadıklarının araştırıldığını belirten Çağlayan, araştırma sonuçlarının, tüketicilerin yüzde 77'sinin hakem heyetlerini hiç duymadığını, yaklaşık 3'te 1'inin de yasal haklarından haberdar olmadığını ortaya koyduğunu söyledi.

Bakan Çağlayan, Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun'un, tüketicilerin yüzde 45'i tarafından bilindiğini ve kendileri açısından sevindirici bir sonuç olarak, tüketicilerin yüzde 58'inin, haklarının korunduğunu düşündüğünü anlattı. Söz konusu kanunun 14 yıl önce yürürlüğe konulduğunu hatırlatan Çağlayan, kanunun uygulanmasında yaşanan aksaklıklar ve Avrupa Birliği'ne mevzuat uyumunu sağlamak üzere yeni bir kanun tasarısı taslağı hazırladıklarını belirtti.

Bu düzenlemeyle, tüketicilere ve müteşebbislere çok önemli yeni hak ve sorumluluklar getirdiklerini kaydeden Çağlayan, düzenlemenin TBMM'de kabulünün ardından, 30 adet uygulama yönetmeliğinin 3 ay içinde yürürlüğe konulacağını bildirdi.

Araştırmanın çarpıcı sonuçları

Tüketicinin Korunması ve Tüketici Haklarına İlişkin Bilinç Düzeyi Araştırması'nın sonuçları, TÜPADEM Başkanı Prof. Dr. Müberra Babaoğul tarafından açıklandı. Buna göre, tüketicilerin yüzde 37,8'i yasal haklarından haberdar değil, yüzde 75,8'i tüketiciyi koruma amaçlı sivil toplum kuruluşlarını bilmiyor.

Araştırmaya katılan 784 kişiden sadece yüzde 2,8'i ''Evrensel 8 Temel Tüketici Hakkını'' biliyor. Tüketicilerin yüzde 90,4'ü ALO 175 Tüketici Danışma Hattı'na ilişkin bilgi sahibi değil, yüzde 54,2'si Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'u bilmiyor.

Araştırmanın en çarpıcı sonuçlarından biri de tüketicilerin yarıdan fazlasının bilerek taklit ürün almaları. Katılımcılardan yüzde 57,4'ü ucuz olsun diye bilerek taklit ürün alıyor. Fiş ya da fatura almayarak indirim talep edenlerin oranı ise yüzde 56,5.