Kuzey Yarımküre'yi nasıl bir kış bekliyor?

Bilim insanları jet akımlarındaki değişiklik ile ilgili tahminde bulunmanın zorluğuna dayanarak, şu anda kış aylarının nasıl geçeceği konusunda kesin bir değerlendirme yapmanın yanlış olacağını söylüyor.

Geçen kış, ABD, tarihinin en sıcak kışlarından birini yaşadı. Oysa Avrupa, damlarda küçük tepecikler oluşturan karlarıyla hatırlanacak çok sert bir kış geçirdi. Bundan önceki kış ise ABD’de yaşamı sekteye uğratacak kadar şiddetli geçmişti. Peki dünyada neler oluyor? Bu yıl neler olacak?

Son Oceanography dergisinde yer alan, Cornell Üniversitesi’nden Charles Greene ve Bruce Monger’ın analizleri, kışların şiddeti ile Kuzey Buz Denizi’ndeki erimeler arasında çok yakın bir ilişki olduğunu gösteriyor. Erimelerdeki artış, jet akımlarında bazı temel değişikliklere neden oluyor. Jet akımları Kuzey Yarımküre boyunca orta enlemlerdeki kışları etkileyen çok önemli bir doğa olayıdır. Bu makaleden çıkan sonuç şöyle: Kış aylarındaki sıra dışı olaylar artık sıradan olay haline gelmiş durumda.

HER ŞEY BUZLARIN ERİMESİ İLE BAŞLAR...

Deniz buzları güneş ışığını yansıtır. Buzların erime hızı arttıkça, daha fazla deniz suyu açığa çıkar. Buzdan daha koyu olan bu su, Güneş’in ısısını daha fazla emer ve ısınır. Bunun sonucunda daha fazla buz erir. Böylece bir geri besleme çemberi oluşur. Sonbaharda denizler aşırı ısıyı atmosfere geri verirler. Bu da Kuzey Kutup Dairesi ve orta enlemler arasında sıcaklık farklılıklarını azaltır. Bu da bu bölgelerdeki hava-basınç alanları arasındaki farklılıkları azaltır. 70 derece kuzey enleminden Kuzey Kutbu’na uzanan basınç alanına Arktik Salınım (AO) denir. 70 derece kuzey enleminden üst tropik bölgeye uzanan basınç alanına da Kuzey Atlantik Salınım (NAO) adı verilir.

Greene, bu iki salınım arasındaki farkın azalmasının, önümüzdeki kış aylarında jet akımlarının hareket şeklini değiştireceğini söylüyor. Bunun sonucunda ya kuzeyden gelen aşırı soğuklarla boğuşacağız; ya da normalinden daha kuzeye sürüklenen tropik ısının etkisine gireceğiz. Bu yeni davranış şekli, Greene’e göre geçen kış aylarında Avrupa’daki rekor soğukların ve ABD’deki rekor sıcakların nedenini açıklıyor.

TAHMİNLER

2010 ve 2011 kış aylarındaki anomalilerden yola çıkıp, bu yaz aylarında daha fazla buzun eriyeceğini varsayılırsa, jet akımlarının kıvrımlarının daha şiddetli olacağı ve daha uzun bir süre olduğu yerde kalacağı öngörülebilir. Greene bu durumu şöyle açıklıyor: “Arktik iklim sistemi o kadar dinamik bir şekilde değişiyor ki oyunun kuralının bu hıza ayak uydurması gerekiyor. Bu bizim bildiğimiz eski Kuzey Kutup Denizi değil artık. Kuzey Kutbu ve Kuzey Atlantik Salınımı öngöremeyeceğimiz bir şekilde değişiyor. Daha önce gayet tutarlı bir yol izleyen bu doğal olaylar, şimdi hava durumunu bir anda ters yüz eden, hızlı ve ani değişiklikler yaratıyor.”

SONUÇ

Greene sonuç olarak bu yıl “ortalama bir kış” geçirmemizin çok düşük bir olasılık olduğunu söylüyor. Şimdiden kendimizi çok sıcak veya aşırı soğuk bir kışa hazırlamamız gerekiyor. Greene’in tahminleri şöyle: “İklim bilimciler salınım tahmininde ancak iki haftalık bir değerlendirmede bulunabilir. Yine de yaz aylarında Kuzey Buz Denizi’ndeki buzların bu kadar hızla erimeye devam etmesi durumunda ABD’nin çok soğuk bir kış geçireceğini söyleyebiliriz. Aslını sorarsanız, spesifik bir yıl için tahminde bulunmak çok zor.

”Kaynak: http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=extended-forecast-next-winter-extreme

TÜRKİYE’Yİ NASIL BİR YAZ BEKLİYOR?

İstanbul Teknik Üniversitesi Meteoroloji Mühendisliği Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Bu soru, yeni başlayan yaz aylarında hava sıcaklıkları ve yağış miktarının uzun yıllar ortalamasında, ya da uzun yıllar ortalamasının ne kadar altında ya da üstünde olacağı şeklinde yanıtlanabilir. Bu nedenle İklim ve Toplum için Uluslararası Araştırma Enstitüsü (IRI) gibi uzun vadeli hava tahmini yapan merkezlere bakmak lazım.  IRI’nın yaptığı analizlere göre önümüzdeki yaz aylarında günlerin % 60; Türkiye’nin orta kesimlerinde mevsim normallerinin üzerinde sıcaklıklara sahip olacak; Türkiye’nin batı ve doğusunda ise yaz günlerinin % 50’si yani yarısında hava sıcaklıkları mevsim normallerinin üzerinde olması bekleniyor. Güneydoğu Bölgesi’nin uzun yıllara göre kurak, Türkiye’nin diğer tüm kesimlerinde ise yağışların mevsim normalleri civarında olması bekleniyor.”

SONBAHAR NASIL GEÇECEK?

Kadıoğlu önümüzdeki sonbahar ile ilgili şu tahminlerde bulunuyor: “Şu an sonbahar icin IRI’nin tahminleri sadece Batı Anadolu’da sonbahar günlerinin % 40’ının uzun yıllar mevsim normalininden daha sıcak olması bekleniyor. Yağışın da Türkiye’nin genelinde mevsim normalinde olması bekleniyor. Mevsimlik uzun vadeli hava tahminleri başta turizm, enerji, tarım sektörü  olmak üzere her ay yenilenerek kullanılmalıdır.”