Kuzey’e gitme vakti

Piri Reis Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve Norveç eski Askeri Ataşesi Barbaros Büyüksağnak, dünyanın gelecek olarak gördüğü Kuzey Kutbu’nda Türkiye’nin varlığını daha fazla göstermesi gerektiğini söyledi. Tam 100 yıl önce bugün imzalanan Svalbard Antlaşması’na taraf olunması yönünde ilgililere çağrı yapan Büyüksağnak, “Taraf olmamız birçok açıdan fayda sağlayacak. Bir yandan bilim insanlarımız ve araştırmacılarımızla küresel ısınmaya karşı mücadele edeceğiz, diğer yandan büyük bir devlet olarak, siyasi açıdan kutuplara olan ilgili göstermiş olacağız. Türkiye, 100 yıl önce imzalanan Svalbard Antlaşması’na bir an önce taraf olmalı” dedi. İnsan kaynaklı küresel ısınmanın hızlanmasıyla tüm dünya gözünü Kuzey Kutbu’na çevirmiş durumda. Isınan hava, erimekte olan buzullar ve deniz buzları, bölgede yaşayan yerli halkları ve bölgenin asıl sahipleri olan kutup ayıları başta olmak üzere tüm hayvanları derinden etkilemiş durumda. Öte yandan bölgede yer alan Svalbard Takımadalarının uluslararası gündemdeki önemi her geçen gün artmakta. Adalar özellikle Rusya-Norveç çekişmesine sahne oluyor. Bundan tam 100 yıl önce, 9 Şubat 1920’de Fransa’da imzalanan Svalbard Antlaşması’na bugüne kadar 46 devlet taraf olarak adalarda söz söyleme hakkını kazandı. Egemenlik hakkının tam olarak Norveç’te olduğu ancak taraf devletlerin eşit haklara sahip olduğu antlaşma şartlarına göre taraf devlet vatandaşları karasuları dahil adaların her yerine rahatlıkla girebilir, orada ev kurabilir, iş yeri açabilir ve balıkçılık yapabilir. 100 yıl önce birçok devletinin imza attığı antlaşmaya Türkiye’nin de bir an önce katılması gerektiğini söyleyen ve antlaşma ile Kuzey Kutbu’nun önemini anlatan Barbaros Büyüksağnak, “Geçen yıl Temmuz ayında Türkiye İş Bankası sponsorluğunda ilk kez kuzey kutup bölgesine giderek çeşitli bilimsel faaliyetler yürüttük. Seferde topladığımız numunelerden yeni bir bakteri türü keşfedildi örneğin. Bu uluslararası bilim dünyasına önemli bir katkıdır. Bu araştırmaları yapmak üzere önümüzdeki yıllarda da düzenli olarak bölgeye gitmeyi ve kutuplara olan ilgimizin gösterilmesini planlıyoruz. Türkiye, Kuzey Kutbu’yla ilgileniyor evet ama bu antlaşmaya da taraf olması farklı avantajlar sağlayacaktır” dedi.

‘KİMSENİN HAYIR DEME İHTİMALİ YOK’

Dışişleri Bakanlığı’nın konu üzerinde çalıştığını belirten Büyüksağnak, antlaşmaya taraf olunması için hızlı olunması gerektiği konusunda çağrıda bulunarak, “Taraf olmak için yapmamız gereken depozitör ülke konumundaki Fransa’ya talepte bulunmak sadece. Fransa da taraf tüm devletlere bu talebi iletecek, örneğin 2016’da aynı talebi yapan Kuzey Kore şu anda antlaşmaya taraf olmuş durumda. Buna kimsenin hayır deme ihtimali yok. 100 sene önceki antlaşmaya taraf mı olunurmuş da denmemeli. Antlaşmayı son yıllarda imzalayan ve taraf olmaya hazırlanan birçok devlet var” diye konuştu.

‘100 YILDA BİZ NEDEN TARAF OLMADIK?’

“Anlaşmanın imzalandığı tarih olan 9 Şubat 1920’de biz Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde bağımsızlığımızı kurtarmakla uğraşıyorduk. Cumhuriyetimizin kayıtlarını incelediğimizde tam da aynı gün Kuvayı Milliye’nin Fransız işgalindeki Urfa’yı kuşattığını ve karargâh olarak kullanılan binaya Türk bayrağı dikildiğini görüyoruz” diyen Büyüksağnak, “Biz o dönemde kurtuluş savaşı veriyoruz. Tam da bu tarihte yine Fransa’da Svalbard Antlaşması imzalanıyor. O zamanlar imzalamamakta haklı gerekçemiz varmış. Ama aradan geçen 100 yılda biz neden bu antlaşmaya taraf olmadık? Türkiye’nin uğraştığı birçok sorunu olabilir elbette ama Dışişleri Bakanlığı’nın da birçok masası var. Doğu Akdeniz, deniz yetki alanları gibi konular bizim için çok önemli elbette; bir yandan bu hayati konuları yürütürken bir yandan da kutuplarda gelişen olayları takip etmeliyiz. Büyük devlet olmak bunu gerektirir. G-20’ye üye bir devletiz. G-20 üyesi olup da Svalbard’a üye olmayan sadece 4 ülke var. Türkiye, Brezilya, Meksika ve Endonezya. Brezilya da üye olmayı düşündüğünü belirten bir açıklama yaptı. Türkiye’nin bir an önce bunu gerçekleştirmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

‘ANLAŞMA İLGİMİZİ SOMUTLAŞTIRACAK’

Birçok devletin uzun yıllardır bölgede araştırmalar yaptığını kaydeden Barbaros Büyüksağnak, “Bilim insanlarımız ile orada neler olup bittiğini görmemiz lazım. Birçok devlet uzun yıllardır orada araştırmalar yapıyor. Biz geç bile kaldık gitmekte. Bu antlaşmada bizim Kuzey Kutbu’na olan ilgimizi somutlaştıracak. Longyearbyen’de bulunan Svalbard Üniversite Merkezi’nde Arktik’le ilgili konular okutulup, araştırmalar bizzat bölgede yapılabiliyor. Orası adeta doğal bir laboratuvar gibi çünkü. Taraf olduğumuzda bizim öğrencilerimiz, akademisyenlerimiz, bilim insanlarımız da bölgede bulunan üniversite ve bilim istasyonlarında çok daha rahat biçimde eğitim alabilecek ve araştırmalarını yapabilecek” dedi.

BÖLGE PETROL ALANI

Bölgede petrol, doğal gaz ve diğer madenlerin de bol miktarda bulunduğunu söyleyen Büyüksağnak, “Bu konu henüz gündemde değil belki ama önümüzdeki dönemde hidrokarbon kaynakları paylaşımı konusunda ilgili devletler arasında çok ciddi sorunlarla karşılaşılmasının kaçınılmaz” diye konuştu.