Maliye Bakanlığı BSMV uygulamasına açıklık getirdi

Bankerlerin sadece yaptığı banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi'ne (BSMV) tabi olup, diğer işlemleri ise KDV'ye tabi tutulacak. 90 sayılı Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde ödünç para verme işleriyle uğraşan gerçek kişiler ile faktoring ve finansman şirketleri banker kapsamında değerlendirilip, BSMV mükellefi olacak.

Maliye Bakanlığı'nın Gider Vergileri Genel Tebliği Resmi Gazete'de yayımlandı. 6802 sayılı Gider Vergileri Kanununda (BSMV) uygulaması ile ilgili olarak 6009 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla yapılan değişikliklere ilişkin açıklamalar bu Tebliğ'in konusunu oluşturdu. Buna göre Bankerlerin sadece yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar BSMV ye tabi olup, diğer işlemleri ise KDV ye tabi tutulacak. 90 sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında düzenlenen ödünç para verme işleriyle uğraşan gerçek kişiler ile faktoring ve finansman şirketleri banker kapsamında BSMV mükellefi olup, bunların yaptığı 6802 sayılı Kanunun 28'inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemler BSMV'ye tabi olacak.

Banker kapsamında BSMV mükellefi olanlar

Banker kapsamında BSMV mükellefi olmak için, 6802 Sayılı Kanunu'nun 28 Maddesi'nin ikinci fıkrasında tanımlanan banka muamele ve hizmetlerini, kendileri veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp satmayı, alım-satıma tavassut etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi taahhüt etmeyi meslek haline getirenler, mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak para toplama işleri yapanlar, tüm bu işlemlerin esas iştigal (ana faaliyet) konusu olarak yürütülmesi, bu işlemler dolayısıyla lehe para alınması gerekecek. Bir işlemin esas iştigal konusu olarak yapılması, işletmenin kuruluş gayesi ve bu gayesini gerçekleştirmek için yapmakta olduğu işlem veya işlemlere bakılarak belirlenecek. Örneğin, inşaat ve otelcilik alanında faaliyet gösteren bir şirket, gerek kullandığı yabancı kaynaklardan gerekse öz kaynaklarından sağladığı fonları ortaklarına veya üçüncü kişilere faiz karşılığında kullandırması işlemi şirketin esas faaliyet konusunun inşaat ve otelcilik olması nedeniyle BSMV ye tabi olmayacak. 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 32'nci maddesinin verdiği yetki ve izin çerçevesinde menkul kıymetlere ilişkin işlemleri esas faaliyet konusu olarak yapan meklilik yatırım fonları, menkul kıymet yatırım fon ve ortaklıkları, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, vadeli işlem aracılık şirketleri ile merkezi kayıt kuruluşu ve vadeli işlem ve opsiyon borsası gibi kuruluşlar, Bunların 6802 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemleri BSMV ye tabi olacak.

Diğer taraftan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar'ın 4'üncü maddesinin verdiği yetki ve izin uyarınca döviz alım ve satım işlemlerini esas iştigal konusu olarak yapabilen yetkili müesseseler ve PTT'nin 6802 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemleri BSMV ye tabi olacak. Bunlar dışındaki işlemleri "esas iştigal konusu" olmadığından KDV ye tabi olacak.
 

Ödünç para verme işleriyle uğraşanlar da BSMV mükellefi

90 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 2'nci maddesi kapsamında düzenlenen ödünç para verme işleriyle uğraşan gerçek kişiler ile faktoring ve finansman şirketleri banker kapsamında BSMV mükellefi olup, bunların yaptığı 6802 sayılı Kanunun 28'inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemler BSMV'ye tabi olacak. Dolayısıyla bu işlemlerin dışında kalan diğer işlemleri ise KDV'ye tabi tutulacak. Maliye Bakanlığı, Tebliğ'de ikrazatçı kapsamıyla ilgili şu detaylara da yer verdi: "90 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca ikraz işleriyle uğraşanlar banker kapsamında BSMV mükellefidir. Kararnamede ikrazatçılar, devamlı ve mutad meslek halinde, faiz veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığı veya ipotek almak suretiyle, ödünç para verme işleriyle uğraşan veya ödünç para verme işlerine aracılık eden ve kendilerine faaliyet izni verilen gerçek kişiler şeklinde tanımlanmaktadır. Ödünç para verme işlerini yetki belgesi olmaksızın yapan gerçek kişiler (tefeciler) de anılan Kararname kapsamına girdiğinden banker kapsamında BSMV mükellefidirler."

Vadeli işlem ve opsiyon borsalarında uygulama

Türkiye'de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında BSMV mükellefleri tarafından 1 Eylül 2010 tarihinden itibaren yapılacak vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alım satım işlemleri dolayısıyla lehe alınan paralar BSMV ye tabi tutulmayacak. İstisna kapsamına sadece vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alım satım işlemleri dolayısıyla lehe alınan paralar girecek. Söz konusu sözleşmelerin alım satımına aracılık işlemleri ve bu sözleşmelerin alım satım işlemleri nedeniyle Takasbank'a yatırılan nakdi teminatların nemalandırılması dolayısıyla lehe alınan paralar istisna kapsamına dahil olmayacak.
 

Grup şirketine verilecek ödünç para, BSMV'ye tabii olmayacak

Maliye Bakanlığı, BSMV mükelleflerine açıklık getirmek üzere, Tebliğ'de çeşitli örneklere de yer verdi. Bunlardan bazıları şöyle: 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre kurulan ve gayesi esas itibariyle başka işletmelere iştirakten ibaret olan holding şirketlerince yapılan 6802 sayılı Kanunun 28'inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemler esas iştigal konusu olarak değerlendirilemeyeceğinden BSMV'nin konusuna da girmeyecek. Dolayısıyla, 6802 sayılı Kanunun 28'inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan herhangi bir işlemi (ödünç para verme işleri gibi) ilgili kanunlarla yetkilendirilmek veya izin verilmek suretiyle yürütmeyen şirketler, bu işlemleri ana sözleşmelerinde faaliyet konularından biri olarak belirtmiş olsa dahi, bu işlemleri nedeniyle banker sayılmayacak ve BSMV mükellefi olmayacak. Diğer bir örnek ise inşaat alanında faaliyet gösteren bir A.Ş.'nin bir grup şirketine ödünç para vermesi, esas iştigal konusu olmadığı için BSMV'ye tabi tutulmayacak. Sermaye Piyasası Kanunu'na göre kurulan bir menkul değerler şirketinin, menkul kıymet alım satımı veya alım-satıma aracılık işlemleri esas iştigal konusu olduğundan bu işlemleri BSMV'ye tabi tutulacak. Banker konumunda bulunan sözkonusu menkul değerler tarafından yapılacak 6802 sayılı Kanunun 28'inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen diğer işlemler de BSMV ye tabi olacak.

2499 sayılı Kanunun 32'nci maddesinin verdiği yetki ve izin çerçevesinde esas faaliyet konusu olarak yapılmaktadır Emeklilik yatırım fonları ile menkul kıymet yatırım fon ve ortaklıklarının menkul kıymet alım satım işlemleri,. 6802 sayılı Kanunun 28'inci maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işlemleri BSMV ye tabi olacak.. Ancak emeklilik yatırım fonları ile menkul kıymet yatırım fon ve ortaklıklarının sermaye piyasalarında yaptıkları işlemler nedeniyle elde ettikleri paralar BSMV den istisna tutulacak.
 

Kooperatiflerin kredi işlemleri

Kuruluş amaçları gereği nakit kredi işlemlerini esas iştigal konusu olarak yapan kooperatiflerin kredi işlemleri nedeniyle lehlerine kalan paralar BSMV ye tabi tutulacak. Ancak, kooperatifler, kooperatif birlikleri, kooperatif merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliğinin birbirlerinden ve ortaklarından aldıkları faiz ve komisyonlar ile ortaklarına kefalet etmeleri dolayısıyla bunlardan aldıkları paralar BSMV den istisna olacak. Ayrıca, 6802 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinin (m) bendinde Türkiye Halk Bankasının Esnaf ve Sanatkarlar Kefalet Kooperatiflerinin kefaleti altında esnaf ve sanatkarlara verdiği krediler dolayısıyla alınan paralar ve bu kooperatiflerin ortaklarından masraf karşılığı adıyla aldığı paralar BSMV den istisna edilecek.