Memur Sendikaları ve Referandum

Anayasanın değiştirilmesi öngörülen maddeleri arasında kamu görevlilerini çok yakından ilgilendiren 53. madde hükmü de vardır. Sözde AB normlarına uygunluk amacı ile yapıldığı savı ile ortaya konan bu değişikliğin gerçeğini ve yapılan değişikliğin kamu görevlilerine yeni bir sosyal hak getirmediği, aksine mevcut hakların da hükümet tarafından kısıtlanma olanağını gündeme getirdiği gerçeği hiç kimse tarafından kamu görevlilerine anlatılmadı. Kamu görevlilerinin referandumda sağlıklı oy verebilmeleri için bu açıklanmanın yapılması gereğine inanıyoruz.

2001 yılında kabul edilen 4688 sayılı yasa ile bir kısım kamu görevlisine sendika kurma hakkı eksik ve belki de yok hükmünde tanınmıştır. Yasa kamu görevlilerine grev hakkı olmadan sadece toplu görüşme hakkı tanımış ve son kararın hükümetçe verileceğini hükme bağlamıştı. 5982 sayılı yasanın 6. maddesi ile anayasanın 53. maddesinde değişikliğe gidilmiş, madde başlığı, “toplu iş sözleşmesi ve toplusözleşme hakkı” olarak değiştirilmiş ve eklenen yeni fıkra hükmü olarak “Memurlar ve diğer kamu görevlileri toplusözleşme yapma hakkına sahiptirler. Toplusözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar, Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’na başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’nun kararları kesindir ve toplusözleşme hükmündedir. Toplusözleşme hakkının kapsamı, istisnaları, toplusözleşmeden yararlanacaklar, toplusözleşmenin yapılma şekli, usulü ve yürürlüğü, hükümlerinin emeklilere yansıtılması…. kanunla düzenlenir” biçiminde yeni bir düzenleme getirmiştir.

Bu değişiklik memurlara hiçbir yeni kazanım sağlamamakta, aksine mevcut haklarının kısıtlanması konusunda hükümete yetki vermektedir. Oysa topusözleşme ve grev hakları ILO’nun 87 ve 98 sayılı sözleşmeleri ile bir bütün olarak kabul edilmiştir ve bu konuda 87 Sayılı Sözleşme’nin 2 ve 3. maddelerine göre çalışanlar arasında bir ayrım yapılamaz. Bu hakkın memurlara tanınmaması hükümetçe imzalanmış olan 87 Sayılı Sözleşme’ye açıkça aykırıdır. ILO Sendika Özgürlüğü Komitesi içtihatlarına göre grev yasağı ancak polis, ordu, milli istihbarat mensupları gibi bazı temel hizmetlerde çalışanlar için söz konusu olabilir yoksa tüm memurlar için bir genel grev yasağı Türkiye’nin taraf olduğu 87, 98 ve 151 sayılı Sözleşmelere açıkça aykırıdır.

Yapılan değişiklikle memurlara tanınan toplusözleşme yapma hakkı mecburi tahkimle sınırlandığından memurlar için bir toplusözleşme yapma özgürlüğünden söz edilemez. Buna grev hakkının yokluğu da eklenince anayasa değişikliği memurlar için hiçbir iyileştirme getirmemektedir. Tam aksine 53. maddeye eklenen son fıkra yasama organına toplusözleşme hakkının kullanılmasına çok önemli sınırlamalar koyma olanağını vermektedir. Toplusözleşme hakkının kapsamı, istisnaları, toplusözleşmeden yararlanacaklar, toplusözleşmenin yürürlüğü, emeklilere yansıtılması gibi önemli hususlarda yasa koyucu serbestçe bu hakkı sınırlayıcı hükümler koyabilecektir.

Yol yakınken memur sendika konfederasyonları tüm AB ülkelerinde uygulanan grevli toplusözleşmeli sendika hakkının Türk memurlarının da hakkı olduğunun ayırdına varmalı ve yattığı gaflet uykusundan uyanarak tüm memurları 12 Eylül referandumunda “hayır” oyu vermeye çağırmalıdır.