NYT: Düşman ama benzer

New York Times, Kudüs Bürosu Şefi Ethan Bronner imzası ile yayımladığı "İsrail ve Türkiye: Düşman ve Birbirine Benzer" analizde ABD'nin iki "kilit" müttefikinin halen birbiriyle çatışıyorsa da eskiden iki toplum arasında çok benzerliklerin olduğu görüşünü öne sürdü.

Mustafa Kemal Atatürk ve İsrail'in korucusu Başbakanı David Ben-Gurion'un birçok ortak yönlerinin olduğunu, Ben-Gurion'un İstanbul'da hukuk okuduğunu ve modern bir toplumu kurmak isterken, Atatürk'ü model aldığını belirtirken her ikisinin "dini bir sapma ve etnisiteyi bir sorun" olarak gördüğünü öne sürdü.

Hem Atatürk'ün, hem de Ben-Gurion'un mirasçılarının "seçim devrimleri" ile iktidardan uzaklaştırıldığı yorumunu yapan gazete, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Bugün, hem Başbakan Binyamin Netanyanu'nun Likud Partisinin hakim olduğu İsrail'de, hem de Erdoğan'ın Adalet ve Kalkınma Partisi'nin hakim olduğu Türkiye'de dini milliyetçilik, merkezi ve artan bir rol oynuyor. On yıllarca kültürel ve siyasi gündemi belirleyen laik elitler etkinliklerini önemli ölçüde kaybettiler."

Analizde örnek olarak Başbakan Erdoğan'ın geçen yıl politikalarını eleştiren emekli büyükelçiler için "monşerler", İsrail Dışişleri Bakanı Lieberman'ın da, politikalarını fazla sert bulanlar için "feinschmeckers" (Almanca refine, gurme) dediği belirtilerek her iki vakada Avrupalı terimlerin alaycı biçimde kullanılmasının tesadüf olmadığı savunuldu. Analizde Türklerin AB üyelik talebinin sürekli ertelenmesinden gücendiği, İsrail'de, Ortadoğu ve eski Sovyet Birliği kökenli Yahudilerin desteğindeki mevcut iktidarın ise, Filistin yanlısı duyguları olan, "eski Avrupa elidi"ni küçümsediği öne sürüldü.
NYT'ye konuşan İsrail'in eski Ankara Büyükelçisi Alon Liel de "Hem Erdoğan hem de Netanyahu, daha dindar, daha taşralı ve daha as eğitimli, onur ve milliyetçiliğin önemli olduğu bir tabanın desteğiyle ülkelerini yönetiyorlar. Bu da, aralarındaki ilişkiyi çok zorlaştırıyor" değerlendirmesini yaptı.

Gazete de, Türkiye ve İsrail'in halen bir zamanlar ittifak içinde oldukları dış politikada da birbiriyle çeliştiği savına yer verdiği analizinde Türkiye'nin Doğu'ya, İsrail'in ise Batı'ya yöneldiğini öne sürerek, Başbakan Erdoğan'ın "Arap Baharı" turuna, İsrail'in, Polonya ile Osmanlı dönemi nedeniyle "Türkiye karşıtı duygularının yoğun olduğu" Doğu Avrupa ülkeleriyle bağlarını güçlendirdiğine çalıştığını kaydetti.

Öte yandan, Türkiye-İsrail ilişkisini onarma umuduyla Washington'un, her iki ülkeye "baskı" yaptığını, kısa bir süre önce de "Türkiye'yi topraklarını İran'a odaklanan bir NATO radarına konuşlandırmaya ikna ettiği"ni belirtti.

Buna karşın, NYT, iki ülkeyi yeniden birleştirebilecek ortak çıkarların olduğunu savunarak her ikisinin "militanlara karşı mücadele" verdiğini belirtikten sonra Filistin toprakları ve Kuzey Kıbrıs'a dikkat çekerek her iki ülkenin de "uluslararası topluma meydan okuyarak toprak işgal ettikleri"ni, ekonomilerin başarılı olduğunu yazdı.