Obama ekonomik krizden payını almaya başladı

Barack Obama başkan seçildi ancak görevini, 20 Ocak 2009 tarihinde düzenlenecek yemin töreninde ABD Başkanı George Bush'tan devralacak. Yemin töreni, yeni seçilen ABD başkanına, 4 yıl sürecek yönetimindeki kabinesini kurmasına zaman tanımak amacıyla seçim gününden 11 hafta sonra yapılıyor. Bu gelenek, ABD'de 1789 yılında ülkenin ilk başkanı George Washington'ın yemin töreninden beri sürüyor.

Yeni başkan göreve başlayıncaya kadar, ülkenin o sırada başkanlık görevini yürütenlere "topal ördek" (lame duck) deniliyor. "Topal ördek" denmesinin sebebi ise artık zamanı dolan yönetimin yerine iki ay sonra başka bir yönetimin gelecek olması. Bu dönemde ülkede işler yavaşlıyor, erteleniyor, hatta aksıyor. Bugün ABD Başkanı Bush'un, 1929 ekonomik bunalımından bu yana ülkenin en ciddi finansal krizle karşı karşıya bulunduğu bir dönemde "topal ördek" yönetiminin başında olması bir sıkıntı olarak görülüyor.
Barack Obama, "değişim" sloganıyla kazandığı seçimin ardından, gerek ülkede gerekse uluslararası alanda büyük bir beklenti yarattı. "Kurtarıcı" imajı verilen Obama'ya, terör örgütlerinden, bir önceki yönetimin "korsan devlet" olarak nitelendirdiği ülkelere kadar herkes beklentilerini içeren mektuplar gönderdi.

Halkın ve şirketlerin kötüye giden ekonomik duruma ilişkin beklentileri de çok yüksek. Acil önlemler alınmazsa sıkıntıların iki ay sonra altından kalkılamaz bir duruma gelebileceği yönünde yorumlar bulunuyor. Obama, başkan seçilmesinin ardından verdiği mesajlarda "ABD'nin bir tane başkanı var. O da Bush" fikrini işledi ve ilk başta fazla görünür olmaktan kaçındı. Bunu, Başkan Bush'a saygısından yapmış olmasına karşın, özellikle ülkedeki ekonomik sıkıntıların büyüklüğü nedeniyle Obama'nın ortadan kaybolması, "Barack Obama nerede" sözleriyle ifade edilen eleştirilere yol açtı.

ABD hazinesine stajyer görünümlü bakan

Eleştirilerin dozunun artmasının ardından Obama, iki gün üst üste basın toplantısı düzenleyerek ekonomik planını duyurdu. Ayrıca, ekonomik krizin atlatılmasında önemli rol oynaması beklenen ABD'nin yeni Hazine Bakanı olarak atayacağı Tim Geithner'ı ve diğer ekonomi ekibini kamuoyuna tanıttı.

Obama gibi 47 yaşında olan Geithner, Washington ve New York'taki finans çevrelerinin alıştığı "saçları beyazlamış, tecrübeli ekonomi yöneticisi" imajından çok farklı bir imaj sergiliyor. Ancak 30 yaşında gösteren Geithner'ın tecrübesi yerinde olmasına karşılık, Washington Post'ta yer alan bir yazıda, Beyaz Saray'daki bir ekonomi toplantısında ABD Başkanı Bush'un, New York Merkez Bankası'nın başındaki Geithner'ı stajyer sandığı ve yardımcılarından birine, "Bu stajyerin burada ne işi var" diye sorduğu anlatıldı.

Obama'nın kendisi gibi genç bir ekibi seçmesi, şu andaki ABD Hazine Bakanı Henry Paulson ve ondan önceki Hazine Bakanları Paul O'Neill, Lawrence Summers gibi "olgun" yöneticilere bakılırsa Washington'da değişim mesajına uygun bir adım olarak değerlendirilebilir.

İki ay bekleme süresi uzun mu?

ABD'nin kurucularının belirlediği ve o günden bu yana değişmeyen seçim sistemiyle ilgili olarak, özellikle 2000 yılı başkanlık seçiminin Florida eyaletinde sorun yaşanması ve ABD Federal Yüksek Mahkemesi'ne kadar taşınmasının ardından, "Artık bu sistemi, çağa uygun bir sistemle değiştirmek gerekmez mi" tartışması başlamıştı. Ancak kuruculardan beri sürdürülen geleneği değiştirmeye kimsenin gönlü razı olmadı.

Bugünlerde ise New York Times yazarı Tom Friedman'ın ortaya attığı bir fikir tartışılıyor. Friedman, önce New York Times'taki köşesinde, ardından CNN televizyonunda katıldığı bir programda, ülkenin yüz yüze kaldığı en büyük ekonomik krizlerden biri yaşanırken ve Beyaz Saray'da bir "topal ördek" yönetimi bulunurken, ABD'nin yeni başkanı seçilen Obama'nın yemin törenine kadar iki ay beklemenin çok yanlış olduğunu savundu. En çok bilinen "Dünya Düzdür" (The World is Flat) gibi küresel ekonomiye ilişkin kitapların yazarı Friedman, yemin töreninin, 27 Kasım'daki Şükran Günü tatilinin hemen arkasından yapılması gerektiğini ve ABD'nin kurucularından beri var olan geleneğin "çöp sepetine atılmasını" önerdi. Ancak bu öneri "gerçekçi olmadığı" gerekçesiyle fazla destek bulmadı.

Obama'nın, kabinesini belirlemek için zamana ihtiyacı olacak. Ayrıca, sadece ABD başkanlarına açık olan dosyaların incelenmesi ve elde edilen bilgilerin içselleştirilmesi, yemin töreni için yapılacak güvenlik hazırlıkları gibi konuların yanı sıra ABD Başkanı Bush'un böyle bir değişikliği kabul etmesi gerekli.

ABD Başkanı Bush, ocak sonunda görevi devredeceği Obama ve ekonomi ekibiyle işbirliği içinde bir görüntü sergiliyor. Ekonomik sorunları çözmek için, Obama'nın elinde sihirli bir değnek bulunduğunu söylemek de mümkün değil. Bu nedenle Obama, seçimi kazandığı gece yaptığı konuşmada, beklentileri aşağı çekecek bir konuşma yapmış ve değişim getirirken, hatalar yapabileceğini, ekonomiyi toparlamanın hiç de kolay olmayacağını, geri adımlar atılabileceğini ifade etmiş, zor zamanlarda da halktan desteğini esirgememelerine talep etmişti.

Sonuç olarak ekonomi çevreleri ve halk, Obama'nın görevi devralmasını iki ay daha beklemek zorunda.