Orhan Veli şiiri ve onları esin kaynağı yapan besteciler

Boğaziçi Üniversitesi Albert Long Salonu’nda önceki gün gerçekleşen “Ölümünün 60. Yılında Orhan Veli ve Şiiri” başlıklı etkinlik, fotoğraf sanatçısı İsa Çelik’in hazırladığı saydam gösterisiyle başladı. Gazeteci, yazar Doğan Hızlan’ın açılış konuşmasının ardından Cumhuriyet Gazetesi yazarı Egemen Berköz; “Orhan Veli şiirinin geçtiği evreler”, şair Müslim Çelik “Orhan Veli’nin çağdaş şiirimizdeki yeri ve önemi”, Cumhuriyet Gazetesi müzik yazarı Evin İlyasoğlu “Orhan Veli şiiri ve müzik” konulu birer konuşma yaptılar.

İsa Çelik, baştan sona bütün hayatına ait fotoğraflar ve kitaplarından hazırladığı saydam gösterisiyle etkinliği başlattı. Doğan Hızlan, Orhan Veli’nin “Şairin kadir kiymetini şairler daha iyi bilir” diyerek eleştirmenleri eleştirdiğini hatırlatarak başladığı konuşmasında şairliği, çevirmenliği ve düz yazılarının önemini açıkladı, dil bilmesi nedeniyle de dünya şiirinden haberdar olduğunu ekledi. Hızlan; “Orhan Veli’nin bir yararı bir zararı oldu. İnsanlar günlük kelimelerle, gözlemlerle şiir yazılabileceğini öğrendiler. Ama bu cesaret arkadaki şiir birikimini unutarak yapmaya götürdü. Orhan Veli şiiri kolaydır. O kolaylığı yapmak ise, çok zordur. Bir tür arınmadır” sözleriyle Orhan Veli’yi dönemi ve bugüne kadar uzanan etkileri içinde andı.

Egemen Berköz; “Orhan Veli Kanık, 20.yüzyıl yeni Türk şiirinin iki büyük devrimcisi, çığır açıcısından biridir. Öteki de elbette Nazım Hikmet. Oktay Rifat ve Melih Cevdet’le birlikte yayınladıkları Garip şiirden her türlü süsleyici ögeyi, söz oyunlarını, imgeyi, ölçüyü, uyağı atarak yepyeni, yapyalın bir şiir öneriyordu... Bizim konumuz bu üçlünün hiç kuşkusuz önderi olan Orhan Veli” diyerek onun genç yaşta girdiği şiir dünyasının görünümünü çizdi. Berköz, konuşmasını şairin Garip’ten Karşı’ya tüm şiir serüveninin birikimini içerdiğini düşündüğü “İstanbul’u Dinliyorum Gözlerim Kapalı” şiirini okuyarak noktaladı.

Müslim Çelik, şiirlerinden verdiği örneklerle; “Dize, uyak, dram olmayan ama söyleyişi olan “Kuş ve Bulut” gibi şiirler yazmaya başlayarak Orhan Veli sokağa şiiri indirmeyi amaçlamıştır. Ardından, basit gibi gözüken bu işi başarabilen Necati Cumali gibi çok az kişi çıkmıştır” diyerek tüm şiiri üzerinde durdu.

“Galata Köprüsü” şiirini örnek vererek; “Her ne kadar şiirinde müzik aramayı reddederse de şiir kurgusunda müziğin varlığı yadsınamaz.” diyerek konuşmasına başlayan Evin İlyasoğlu, “Lied” şiirle müziğin evliliğidir, açıklamasının  ardından Orhan Veli şiirlerinden İlhan Mimaroğlu, Nevit Kodallı ve Sıdıka Özdil’in besteleri üzerinde durdu. “İlginç olan bu üç besteci, şairimizin dize yapısındaki özgürlüğü gözetmesidir” diyen İlyasoğlu,  Nevit Kodallı’nın “Söz” ve “İçkiye Benzer Bir şey Var Bu Havalarda” liedlerinde şiirin yarattığı ortamdan yararlandığını, Sıdıka Özdil’in “Hürriyete Doğru”nun da aralarında olduğu “4 lied”inde melodik akışı olan şiirler seçtiğini, Mimaroğlu’nun ise, Fellini’nin filminde de kullanılan, elektronik müziğin önünde dingin ve duru bir kadın sesine Orhan Veli şiiri okuttuğunu örnekler dinleterek açıkladı. Dizelerin hafif müziğin de konusu olduğuna, Mehmet Fuat’ın eleştirisinden yola çıkarak, alaturka okunmasına verilen tepkilere de değindi.