Suriye’de kadın olmak

Şeriat mahkemelerinde boşanma ve evlenmeye ilişkin uzun kuyruklar var.

Suriye’de beş yılı aşkındır süren savaş, aile ilişkilerini de altüst etti. Onbinlerce erkeğin öldüğü, kayıplara karıştığı veya mülteci olduğu ülkede boşanma ve “çokeşlilik” oranları dikkat çekici biçimde arttı. AFP’nin haberine göre, başkent Şam’da geçen yıl kaydedilen evliliklerin yüzde 30’u “çokeşli” ilişkilere aitti. Halbuki 2010’da bu oran yalnızca yüzde 5’ti. Evlilik, boşanma ve miras gibi konularda vatandaşların kendi dinlerine ait mahkemelere tabi olduğu Suriye’de Sünni erkekler dört eş alabilse de eşler arasındaki yaş farkı ve erkeğin eşlerine ayrı ev açabilmesi gibi koşullar bulunuyordu. Ancak savaş koşulları yüzünden bu kısıtlamalar gevşetildi.

Şeriat yargıcı Mahmud Maravi, bu durumu “Erkekten çok kadın var. Çokeşlilik, hukuki ve dini açıdan bir çözüm” diye savunuyor. Kadınların ikinci eş olmayı kabul etmelerinin başlıca sebebi ise ekonomik. İki çocuk annesi Maha (31), eşinin savaşta ölmesinden 6 ay sonra evli kuzeniyle evlenmiş. “Yalnız kaldık, çok zordu. Kuzenim evlenmemizi önerdi, şimdi eşi ve çocuklarıyla yaşıyorum. Ama bu da zor bir karardı çünkü karısı arkadaşimdi” diye yaşadıklarını anlatıyor. Eşi ise “Dört arkadaşım ve ben, dul kadınları eş alıp namuslarını korumaya karar verdik” diyor. Şam’ın Eski Şehir Mahallesi’nde kirasını ödeyemeyen kiracısını ikinci eş alan Ebu Adnan, “Sokağa atmaktansa evlendim. İlk eşim durumu kabullendi çünkü çocuğumuz olmuyordu” diyor.

Bu arada Suriye’de boşanma oranları da hızla artıyor. 2010’da 5 bin 300 çift boşanırken 2015’te rakam 7 bine yükselmiş. Kimileri yoksulluktan aileleriyle yaşamak zorunda kaldığı için, kimileriyse yurtdışına gidip gitmeme konusundaki fikir ayrılıklarından boşanıyor. Eşlerden biri Avrupa’ya gittikten sonra boşananlar da var. Fevziye, İsveç’e mülteci olarak giden eşinin kendilerini yanına aldırması için 3 yıl bekledikten sonra pes etmiş. “Artık özgürüm, istediğimle evlenirim” diyor.