Tahran’dan medet umuyorlar

Irak’ta Sünni cihatçılar, katliamlar eşliğinde Bağdat’a doğru ilerlerken ABD geçen hafta krizle mücadelede işbirliğine açık oldukları mesajı veren tarihi düşmanı Tahran’a kapıyı araladı. Bağdat’ta Şii El Maliki yönetimi başta olmak üzere ülkedeki ana aktörlerden Kürtler’in yanı sıra Batı’dan da çözüme yönelik İran’la diyalog çabaları dikkat çekiyor.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry dün Irak konusunda İran’la görüşmelere açık olduklarını söylerken AP ajansının haberine göre askeri işbirliğini de dışlamadı. “IŞİD’in ilerlemesini durdurmak için İran-ABD askeri işbirliği potansiyelini göz ardı etmediklerini” kaydeden Kerry, ABD’nin insansız hava uçaklarının da iyi bir olasılık olabileceğini belirtti. Kerry “İran, bölgedeki şiddeti sonlandırmaya ve Irak yönetiminde güveni inşa etmeye yardımcı olabilirse, Washington, Tahran ile konuşmaya hazırdır” dedi. ABD ve İngiliz basınında yer alan haberlerde kimi ABD’li yetkilinin görüşmelerin bu hafta yapılabileceğini söylediklerine işaret edildi. Bu çerçevede iki ülke yetkililerinin, bu hafta İran’ın nükleer programına ilişkin görüşmeler için Viyana’da yürütülen uluslararası müzakereler çerçevesinde bir araya gelecekleri de hatırlatıldı.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, geçen cumartesi günü ABD ile Irak konusunda işbirliğini dışlamayan bir mesaj vermişti. Ancak dün İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Merziye Afham, ABD’ye sert eleştirilerde bulundu. İRNA’nın haberine göre, ABD’nin Irak’a olası bir askeri müdahalesine kesinlikle karşı olduğunu söyleyen Afham, “Deliller, ABD’nin Irak’taki mevcut durumu istismar etmeye ve seçim sonuçlarını tahrip etmeye çalıştığını gösteriyor. Bu nedenle Irak’taki güven ortamının sabote edilmesinde rolü olan unsurlardan kesinlikle yardım beklenilmemelidir” dedi. Bu arada Londra’nın da İran’la Irak konusunda görüşmeler yaptığı gelen bilgiler arasında. İngiltere Başbakanı David Cameron’ın sözcüsü, Tahran’la görüşmelerde Ortadoğu bölgesinin cihatçıların ilerlediği Irak’a nasıl bir destek vermesi gerektiğinin ele alındığını söyledi. Bu çerçevede İngiltere ile İran dışişleri bakanlarının geçen hafta sonu Irak ve diğer bölgesel konulara ilişkin konuştukları kaydedildi. İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, ülkesinin Irak’a askeri müdahelede bulunmayacağını söyledi.

İran’ın Irak’ın Şii Başbakanı El Maliki’ye IŞİD militanlarına karşı savaşında destek için bu ülkeye askeri birlik gönderdiği yönünde iddialar geçen hafta basına yansımıştı. BBC de 130’dan fazla İran Devrim Muhafızı’nın halihazırda Irak’ta bulunduğu yönünde haberler geldiğini belirtti. Bu arada Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Başbakanı Neçirvan Barzani’nin de Tahran’a giderek temaslarda bulunduğu duyuruldu.

CNN’de yer alan bir haberde ise İran’ın komşusu Irak’ta kayda değer nüfuzunu ileriye götürmesine ABD’nin temkinli yaklaştığı yorumuna yer verilerek Irak Başbakanı El Maliki’nin Şii İran rejiminin bölgedeki en yakın müttefiki olduğu vurgulandı. Haberde ayrıca Washington’ın İran ile çalışmasının, ABD’nin Iraklı Sünnilerin yanı sıra bölgedeki diğer Sünni müttefikleriyle de aralarını açacağı kaygısına değinildi. Kerry’nin önceki gün IŞİD tehdidiyle ilgili Ürdün, BAE, Suudi Arabistan ve Katar dışişleri bakanlarıyla görüştüğü duyuruldu. ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkilinin görüşmelerde bakanların Irak liderlerinin farklılıklarını bir kenara koyup ulusal birliğin oluşturulması için etkili bir yaklaşım sergilemesi gerektiğini ele aldıklarını belirtiliyor.

Sünni monarşilerin hâkim olduğu petrol zengini Körfez ülkelerinin lideri konumundaki Suudi Arabistan’ın yanı sıra Suriye ve Mısır’da İhvan destekli politikaları nedeniyle zaman zaman bu oluşumdan dışlanan Katar’dan da Irak’taki olaylara ilişkin El Maliki yönetimine sert tepki geldi. Riyad ve Doha yönetimi, Maliki’yi mezhepçi politika izlemekle, Sünni Arapları dışlamakla suçladı. Gelinen noktanın bunun sonucu olduğu görüşünü savundu. Katar Dışişleri Bakanı, El Maliki’nin politikalarının Sünni Arap azınlığı marjinalleştirdiğini söylerken Riyad yönetimi de Irak’ta bir an önce ulusal uzlaşma hükümeti kurulması çağrısı yaptı ve yabancı müdahalelere karşı olduklarını duyurdu. Geçen mart ayında Maliki, Suudi Arabistan’la birlikte Katar’ı da terörizme destek vermekle suçlamıştı.

Bu arada Irak’ın Şii lideri Sistani’nin IŞİD’e karşı Şiileri ayaklanmaya çağırmasının ardından Yemen’den de bir grup Şii’nin savaşmak üzere Necef’e gittiği iddia edildi. IŞİD, Şiilerin kutsal kentleri Necef ve Kerbela’ya da saldırma tehdidinde bulunuyor.