'Turhan Selçuk çizginin, İlhan Selçuk yazının ustasıydı'

Prof.Dr. Süleyman Saim Tekcan çok yönlü bir sanatçı ve öğretim üyesi. Grafik, resim ve sinema dünyasında saygın bir ismi var. Tekcan, Turhan ve İlhan Selçuk’la hayli eskilere dayanan bir dostluğu var. Ayrıca her ikisinin de sağlığında Turhan Selçuk’un çalışmalarını sergileyen Tekcan, iki ustanın aramızdan ayrılmasından sonra da benzer bir sergiyi İmoğa’da sanatseverlerle buluşturdu. Prof.Tekcan’la Turhan ve İlhan Selçuk’u konuştuk.

- Turhan Selçuk’u kaybettikten gravür ve serigrafilerden oluşan baskı resimlerini sergilediniz. Turhan Selçuk’u bir sanatçı gözüyle nasıl anlatırsınız?

İmzası kaligrafik şiirdir

Turhan Selçuk’un ilk sergisi 90’lı yıllarda Çamlıca Sanat Evinde ürettiğimiz gravürler ve serigrafilerden oluşan sergidir. Bu sergi açılışında ailenin bütün fertleri İlhan Selçuk, Turhan Selçuk, Ülfet Selçuk Ertel ve de Türk grafik sanatının duayenlerinden Mengü Ertel’in de katılımıyla geniş bir sanatçı ve sanatsever katılımıyla açıldı. Çamlıca Sanat Evi’ndeki sergide onun Abdülcambaz serisinde tiplediği kahramanları olağanüstü bir desen çizimleriyle ölümsüzleştirmiştir. Abdülcambaz, Gözlüklü Sami, Zaruhi onun başkahramanları olarak çizdiği olağanüstü tiplemelerdir. Bu tipler dışında Türk sanatında hiçbir sanatçıda görmediğimiz deforme nü çizimleri olağanüstü etkileyici ve sanatçılarda bile hayranlık uyandıracak güzelliktedir. Bütün bu resimlerin basımında bizzat bulunmuş, kazımalarını ve baskı anındaki renk seçimlerini yapmış, bitiminde de Turhan imzasını atmıştır. Turhan Selçuk’un imzası da bir kaligrafik şiirdir ayrıca.. Bu sergi hemen ölümünün ardından birinci yılında IMOGA(Istanbul Grafik Sanatlar Müzesi) sergilenmişti. Aynı sergide İlhan Selçuk ve Turhan Selçuk fotoğrafları da yer almıştı. Ayrıca sergi içersinde Abdülcambaz insan boyutunda bir heykel ile de sergilenmiştir. Onun meşhur Abdülcambaz, İskemle tutan adam karikatürünün yapımı ise Işık Üniversitesi Güzel Sanatları Fakültesinde bir grup sanatsever tarafından gerçekleştirilmiştir.

- Turhan Selçuk’la birlikte İlhan Selçuk sizdeki çağrışımları nelerdir?

İlhan ve Turhan Selçuk kardeşler kişiliklerine hayranlık duyduğum Türk düşün ve sanat dünyasının problemlerini biri yazarken diğeri de çizerken benzerlikler içinde anlatan iki dahi insandırlar. Biri karikatür alanında dünya sanatı içinde önemli yerini birçok ödüllerle süsleyerek almıştır. Diğeri ise ülkemizde düşünen insan modelinin yetişmesine büyük katkıları olan, yolundan giden birçok kişiyi de yetiştiren bilge insan kişiliğidir.

- Turhan Selçuk ve İlhan Selçuk’la tanışmanız hangi vesileyle oldu. İlk hangisi ile tanıştınız?

Öğrenciliğimde tanıdım

Turhan ve İlhan Selçukla tanışıklığım Cumhuriyet gazetesi okuyuculuğumla başlamıştır. 1968 yılında Atatürk Eğitim Fakültesine İlhan Selçuk’u söyleşi için çağırdığımda, o günden sonra zaman zaman beraberliklerimiz oldu ve onun sayesinde de Turhan Selçuğu tanıdım. Daha sonra da Turhan beyi atölyeme davet edip, onun gravürlerinin ve serigrafilerinin bakılarını gerçekleştirdim.

- Selçuk kardeşlerin ruh ikizi olduğu söylenir. Sizce de öyle mi?

Onların ruh ikizi olduğu konusunda hiç şüphem yok. Aralarında konuşurken birbirleriyle paslaşmaları ve birbirlerini tamamlamaları en çok şahit olduğum özelliklerinden biridir. Kültürel donanımları ile Türk dünyasında saygıdeğer bir notkada olduğu şüphe götürmez. Gözlemlerimle ve duyduklarımla bana yaptıkları katkıda muhakkak ki değerlidir. Turhan Selçuk çizginin, İlhan Selçuk yazının ustasıydı. Turhan’ın karikatürü üzerine İlhan’ın zaman zaman konuştuğuna şahit olduğumu hatırlıyorum. İlhan Selçuk’un yazıları için Turhan Selçuk’un müdahalesine hiç şahit olmadım. Turhan da benim gibi İlhan’ın yazılarının hayranıydı diyebilirim bu konuda.

Abdülcambaz’ın eşi yok

- Abdülcambaz dünyada yeteri kadar tanınıyor mu?

Turhan Selçuk öncesinde bu standartta çizilmiş, örneği olmayan bir çizgi- resim külliyesidir. Türk insanının bu çizgi-resimleri hayranlıkla takip ettiğini ve onu sindirdiğini düşünüyorum. Ancak dünya çapında tanınması, hak ettiği yere gelmesi konusunda tüm Türk sanatçılarının olduğı gibi, bu ülkenin dış ülkelerdeki tanıtımının yeterli olmamasından kaynaklanan ve örneği dünyada da az görülebilecek bu çizim ustasının tanındığını düşünmüyorum. Uluslararası ödüller almış böyle büyük bir ustanın arkasındaki devlet görevini yapmamıştır diye düşünüyorum.

Bu iki büyük dostumun arkasında saygı ve sevgilerimi yollayarak, anılarımda hala yaşadıklarını belirterek, bu anma yılında da Turhan ve İlhan Selçuk’un el ele yaptıkları Hacı Bektaşi Veli dergahında “Toprağı Bol Olsun” diyorum.