'Türk çayı kan kaybediyor'

Rize Ticaret Borsası (RTB) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Erdoğan, mayıs ayında başlayan yaş çay hasadının ekim ayında tamamlandığını söyledi. Geçen yıl 1 milyon 305 bin ton yaş çay üretildiğini belirten Erdoğan, ''Bu yıl ise 1 milyon 230 bin ton yaş çay üretimi yapıldı. Böylece geçen yıla göre yaş çay üretiminde yüzde 6,14 azalma yaşandı'' diye konuştu.

Geçen yıl üretilen yaş çayın 715 bin tonunun özel sektör, 590 bin tonunun ÇAYKUR tarafından satın alındığını, bu yıl ise özel sektörün 577 bin ton, ÇAYKUR'un 653 bin ton civarında yaş çay aldığını bildiren Erdoğan, ''Geçen yıla göre özel sektörün aldığı yaş çay yüzde 23,94 oranında azalırken ÇAYKUR'un aldığı yaş çay yüzde 9,58 arttı. Geçen yıl rekolte yüksekliği nedeniyle ÇAYKUR'un alamadığı yaş çay özel sektör tarafından satın alınmış, bu nedenle özel sektör önceki yıllara göre oldukça fazla alım yapmıştı. Bu yıl ise rekoltenin düşmesi nedeniyle denge tekrar ÇAYKUR lehine döndü'' dedi.

Yaş çaydan elde edilen kuru çayın geçen yıllara göre daha düşük olduğunu söyleyen Erdoğan, şunları kaydetti: ''Bu yıl üretilen yaş çaydan 235 bin tonun üzerinde kuru çay üretilmesi gerekiyordu. Ancak sadece 225 bin ton civarında kuru çay elde edilebildi. Yani verim yönünden kalitesiz bir sezon oldu. Ancak geçen yıllardaki fazla üretim ile bu yılın eksikliğini birleştirdiğimizde elde edilen miktar Türkiye'ye yetecek derecededir. Yani geçen yılki fazla üretim bu yıl yapılan az üretimle dengelenmiş oldu. Üretilen çaydan stok kalma ihtimali kaçak çayın ülkeye fazla girip girmeyeceğine bağlıdır.''

Mehmet Erdoğan, çay sektörünün 2009'da yapılan bazı çalışmalarla nispeten iyi duruma geldiğini ancak son dönemlerde durağanlaştığını ifade ederek, şunları söyledi: ''Borsa ve Ulusal Çay Konseyi ile bazı kurumlarla kanun çalışması yapmıştık. Bu çalışmayla iyileşme süreci başlamıştı. Ancak kanun çalışmasının tamamlanamaması nedeniyle sektör durağan bir duruma geçti. Sonra trend aşağıya doğru gitmeye başladı. Emtia değerinin düşmesi süreciyle fiyatlarda düşüş gözlendi. Kuru çayın maliyet fiyatı bugün 6 liranın üzerinde olmasına rağmen maalesef 5 liradan satılmaktadır. Bu da çay sektörünün ne denli dengesiz bir çalışma sistemi içinde olduğunu gösteriyor. 6 liraya üretilen ürünün 5 liradan işlem görmesi hiçbir ticari mantığa uyacak bir şey değil.''

Erdoğan, son dönemde Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı'nın da katılımıyla çayın sorunları ve çözüm yolları konusunda toplantı yaptıklarını, ardından eylem planı oluşturulduğunu belirterek, şöyle konuştu: ''Şu anda başlayan dönem ve önümüzdeki dönemde bu trendin yükselmesi umudundayız. Çünkü sektör kalite, potansiyel değer, üretilen ürünün Türkiye'ye yeterlilik süreci olarak giderek kan kaybediyor. Yani kendi kendine yetebilecek bir ürün olan Türk çayı kan kaybetmeye devam ediyor. Bunun için bazı çalışmalar yapılıyor ama sonuç alınamıyor. Bütün sorunların kaynağında çayın kendine has bir kanunu olmayışı ön plana çıkıyor. Tarladaki sürecinden başlayıp son tüketiciye kadar olan süreci kontrol edecek bir kanun yapmazsak kan kaybı sürecek, vatandaş tarlada sıkıntı çekecek, sektör değeri düşecek, sanayici ürettiği ürünü satmakta zorlanacak, tüketici de kaliteli ve kalitesiz ürünü ayırt etmede sorun yaşayacaktır. Bu nedenle kanunun olması şarttır.''