'Türkiye'nin Rotterdam'ı yatırım bekliyor

Adana Vali Yardımcısı Haluk Sezen'in yaptığı araştırmalardan derlediği bilgilere göre, Ceyhan'a, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı'ndan, yıllık 50 milyon ton Azeri petrolü, Irak–Türkiye Petrol Boru Hatları'ndan da 71 milyon ton Kerkük petrolü olmak üzere toplam 121 milyon ton petrolün nakli mümkün bulunuyor.

Rusya Federasyonu Başbakanı Vladimir Putin'in, 6 Ağustos'ta Türkiye'ye yaptığı ziyaretle yapımı konusunda anlaşmaya varılan yıllık 70 milyon ton kapasiteye sahip olacak ve Rus-Kazak petrolünü taşıyacak Ünye-Ceyhan Petrol Boru Hattı da eklendiğinde, Ceyhan'a akabilecek petrol miktarı yıllık 191 milyon tona ulaşacak. Böylece Ceyhan, yılda 170 milyon ton petrol stoklama kapasitesine sahip Avrupa Petrol Piyasasının merkezi Rotterdam olma yolunda bir mesafe daha kat edecek. Ancak, ''Yerli Rotterdam'' benzetmesinin yerini bulabilmesi için birçok ana ve tali yatırımlara ihtiyaç duyuluyor.

Günümüzde, Ceyhan Terminali, mevcut kapasitesiyle bu hatlarından gelen petrolün tankerlere yüklenerek Avrupa'ya ulaştırıldığı bir yükleme merkezi olmanın dışında herhangi bir özelliğe sahip değil. Bir başka ifadeyle Ceyhan, sadece ''doldur-boşalt istasyonu'' konumunda bulunuyor. Farklı kaynak ülkelerden gelen hatlarla arz çeşitliliğini yakalayan Türkiye'nin güvenilir bir ülke olduğu da uluslararası arenada kabul görüyor.

Akdeniz'in belki de en kusursuz konumlanmış petrol terminali olan Ceyhan, boru hatlarıyla petrolün kesintisiz ulaştırıldığı ve depolanabildiği Avrupa'daki tek liman özelliğini de taşıyor. Henüz bu bölgede kendisine rakip olabilecek başka bir örneği de bulunmuyor. Çünkü, Avrupa petrol piyasasının merkezi Rotterdam'a bile petrol ancak tankerlerle getirilip liman girişindeki Maasvlakte Olie Terminali'ne boşaltılıyor. Buradan da boru hatlarıyla liman içindeki depolama tanklarına transfer ediliyor.
 

Beklenen yatırımlar

Ceyhan'ın bu önemli konumuna rağmen, buranın gelecekte Orta Doğu ve Kafkaslar'ın yeni enerji üssü olmasıyla Ceyhan merkezli fiyat tarifelerinin oluşması için yapılması gereken bazı ana ve tali yatırım ve planlama çalışmalarına da ihtiyaç bulunuyor. Ana yatırım ve planlama çalışmalarının başında, bölgeye ulaştırılan ham petrolü işleyecek ve türevlerini üretecek rafinerilerin kurulması geliyor. Bu yöndeki çalışma da Çalık Enerji Grubu tarafından başlatılmış bulunuyor.

Ham petrolün ve türevlerinin depolanması için ek depolama tesislerinin yapımına da ihtiyaç duyuluyor. Çünkü, halen BOTAŞ ve özel sektöre ait mevcut depolama tesislerinin toplam kapasitesi 1.5 milyon ton civarında. Oysa, Ceyhan'a benzetme yapılan Rotterdam'ın depolama kapasitesi 170 milyon ton. Ceyhan'da, bu kapsamda ayrıca, petrol türevlerinin ticaretini, gelecek piyasalarının oluşumunu ve fiyatlandırılmasını sağlayacak ''Petrol Borsası'' kurulması gerekiyor.
 

Tali yatırım ve planlama çalışmaları

Ceyhan'ın enerji üssü olabilmesi için gemilere bakım ve onarım hizmeti verecek, yenilerinin inşa edilebileceği tersanelerin yapımı da tali yatırımların başında geliyor.
Ceyhan enerji üssünün ihtiyaç duyacağı ürünlerin ve lojistik hizmetlerin tedariki amacıyla ''Yan Sanayi ve Lojistik Birimleri''nin kurulması da gerekiyor. Enerji üssünün atık sularının arıtılacağı ve toplanacak çöplerin yakılacağı ''Arıtma ve Çöp Yakma Tesisleri''nin yapımı, karadan ve denizden güvenliğini sağlamak amacıyla ''Güvenlik Merkezleri''nin kurulması ve ''Güvenlik Bölgeleri''nin oluşturulması da yapılması gereken çalışmalar arasında yer alıyor. Bu ana ve tali planlama ve yatırımların yapılması durumunda Ceyhan, Orta Doğu ve Kafkas petrolünü batıya ulaştıran bir ''doldur-boşalt istasyonu'' olmaktan çıkarak, petrol ve türevlerinin fiyatlandırıldığı ''enerji üssü'' haline gelecek.
 

İstihdam beklentileri

Ceyhan Ticaret Odası Başkanı Ali Duru ise ilçedeki işsizlik oranının yüzde 15 ile Türkiye ortalamasının üzerinde olduğunu, bu nedenle istihdam konusunda halkın sabırsızlandığını belirterek, ''Ancak, bir rafinerinin sadece inşaat süresi 4-5 yılı alıyor'' dedi. Duru, yörenin geleceğinin çok iyi olduğunu, yatırımları dikkate alarak ihtiyaç duyulacak ara elamanların yetiştirilmesi için başta Çukurova Üniversitesi olmak üzere İş Kurumu, Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü gibi çeşitli kuruluşlarla işbirliği yaptıklarını kaydetti. Duru, bu kapsamda, ihtiyaç duyulan alanlarda kursların açılmasının yanı sıra yeni yüksek okulların da hizmete girdiğini bildirdi.