Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun İran endişesi

Yukiya Amano, İran yönetiminin UAEK müfettişlerinin Parçin'de denetim yapmalarına izin vermemesinin de "bu yöndeki kaygılarını güçlendirdiğini" belirtti.
 

Parçin'deki askeri faaliyetlere ilişkin güvenilir kaynaklardan elde ettikleri bilgi ve belgelere sahip olduklarını ifade eden Amano, giriş izni alamadıkları için iddiaları doğrulatamadıklarını ifade etti.
 

Amano, İran yönetiminin Parçin nükleer tesisinde temizlik faaliyetlerinde bulunmasının da "askeri amaçlı faaliyetlerde bulunduğuna ilişkin kaygılarını güçlendirdiğini" kaydetti.
Denetim yapabildikleri zenginleştirme tesislerinde yüzde 5 ve yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum miktarında artış olduğuna işaret eden Amano, İran yönetiminin Natanz nükleer tesisine IR-2m tipi yeni nesil santrifüj yerleştirdiğini ancak gelişmiş bu santrifüjlerle üretim aşamasına geçilmediğini bildirdi.
 

İran ile sürdürmekte oldukları "biçimlendirilmiş yaklaşım belgesi" görüşmelerinde anlaşma sağlanamadığını belirten Amano, İran'ın yeni kuracağını açıkladığı nükleer tesisler hakkında UAEK'yı bilgilendirmediği ve bu nedenle rapor veremediklerini vurguladı.
İran ile UAEK temsilcileri biçimlendirilmiş yaklaşım belgesine ilişkin 15 Mayıs'ta Viyana'da 10.kez bir araya gelmiş ancak anlaşma sağlanamamıştı. Taraflar, görüşmelerin devam etmesine karar verdiklerini belirtirken gelecek görüşmenin tarihini açıklamamışlardı.

NPT antlaşması ek protokolü

İran'ın taraf olduğu Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması'nın(NPT) ani denetimleri öngören ek protokolünü onaylamamakta ısrar ettiğine işaret eden Amano, İran yönetimine, "şeffaf işbirliği önünde engel teşkil eden ek protokolü onaylaması" çağrısını yineledi.
Raporunda, İran yönetiminin nükleer güvence denetimleri antlaşmasının Kod 3.1 maddesinin gereklerini de yerine getirmediğini ifade eden Amano, "Bu nedenle Ajansın(UAEK)görevini tam olarak yapamadığını" bildirdi.
 

Güvence denetimleri antlaşmasının Kod 3.1 maddesi, antlaşmaya taraf olan ülkenin yeni bir nükleer tesis kurmak istemesi halinde bunu planlama aşamasında UAEK'ya bildirmesini öngörüyor. İran yönetimi ise antlaşmaya taraf oldukları tarihte Kod 3.1 maddesine göre nükleer tesise yakıt(zenginleştirilmiş uranyum) yüklendikten sonraki üç ay içinde bildirimde bulunmayı öngördüğünü, imza tarihinden sonra güncelleştirilen bu maddeye uymak zorunda olmadıklarını belirtiyor.
 

UAEK Başkanı Yukiya Amano'nun İran'ın nükleer programına ilişkin hazırladığı 22 Mayıs 2013 tarihli ve GOV/2013/27 sayılı raporunu yönetim kurulu üyesi 35 ülkenin heyet başkanları ile BM Güvenlik Konseyi'ne gönderdiği öğrenildi.
 

Basına açıklanmayan raporun, kurumun Viyana'daki merkezinde 3-7 Haziran tarihleri arasında yapılacak olan yönetim kurulu toplantısında ele alınacağı ve kamuoyuna açıklanacağı bildirildi.