‘Yangın trafo değil kömür kaynaklı’

Soma Kömür İşletmesi’ne ait madende meydana gelen facianın, yetkililerin açıkladığı gibi trafodan kaynaklanmadığı ortaya çıktı. Elektrik Mühendisle Odası (EMO) İzmir Şubesi’nden uzmanların yaptığı ilk incelemeye göre yangının kaynağı daha önce üzerinde çalışılmış ve açık bir bırakılmış kömür damarı. Zaten uzmanlara göre madenlerde kullanılan trafolar yangın ihtimaline karşı özel malzemeden imal ediliyor ve Türkiye bu trafoları yurtdışından alıyor. EMO Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Yeşil, odanın İzmir Şubesi’nde oluşturulan heyetin facianın hemen ardından madene gidip incelemelerde bulunduğunu anlattı. Yapılan incelemeye göre yangının trafodan kaynaklanmadığını tespit ettiklerini belirten Yeşil, “Çalışılmış ve açık bırakılmış eski bir damardan çıkan karbonmonoksit gazı nedeniyle çıkmış yangın. Damar tam olarak yanmıyor. Sobayı ilk yaktığınızda alev almaz içten içe yanar ve siyah bir duman çıkar. Onun gibi siyah duman etrafa yayılıyor ve yangın çıkıyor. Trafonun olduğu yer de etkilenmiş. Maden mühendislerinin tespiti de bu yönde” dedi. Tesiste çalışan elektrik, makine ve maden mühendislerinin yanı sıra işçilerle de görüşerek incelemede bulunan heyetin tespitleri şöyle: “Maden içerisinde zehirleyici ve patlayıcı gazları algılayacak ve havalandırma sistemlerini yönetecek sistemler yetersiz ve eski. Patlayıcı ve zehirli gazlara karşı erken tespite bağlı gerekli manevraların manuel yapılması nedeniyle geç kalındı. Kömürün içten içe yanmasıyla başladığı tahmin edilen bu yangının ortaya çıkardığı karbonmonoksit, karbondioksit ve metan gazları ölümlere neden olmuştur. Ocağın yaklaşık 700. metrelerinde kömür yangını ve yangından kaynaklı kısmi göçük oluşmuş.” EMO, özelleştirme sürecinde madeni, kamuya ait Ege Linyit İşletmeleri’nden alan Park Holding’in, tesisteki riskler nedeniyle daha sonra Soma Holding’e devrettiğini de iddia etti.

‘Bu imkansız’

Patlayıcı Ortamlar ve Patlayıcı Ortamlarda Kullanılan Elektrik Aygıtları kitabının yazarı elektrik mühendisi Kemal Sarı da trafoların patlamasıyla yangın çıkması ihtimalinin yok denecek kadar az olduğunu söyledi. Türkiye’de madenlerde kullanılan trafo üretilmediğini hepsinin yurtdışından alındığını belirterek “Bunlar da çok özel üretimdir. Bir trafo patlayabilir, kısa devre yapabilir ama kesinlikle yangın çıkarmaz. Böyle bir şey imkânsız. Soma’daki kazanın da trafodan meydana gelmesi mümkün görünmüyor” dedi. İTÜ Maden Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Ahmet Ercan, Türkiye’de yeraltı maden kazalarının en çok uçucu (kömür gazı) patlamasına bağlı olarak yaşandığını belirterek maden işletme ruhsatı verilmeden önce jeofizik çalışmanın zorunlu kılınması gerektiğini vurguladı. Prof. Ercan, “Soma’daki yatakta yanma nedeniyle oksijen tükendi. Böyle durumda aşağıda yangın yeri örülerek kapatılmalı, yangının oksijensiz bırakılarak sönmesi sağlanmalıdır. Ancak ışığın olmadığı bir yerde bu duvarı örmek de güçtür” diye konuştu.