Yatırımların üzerindeki 'kriz bulutları' dağılıyor

Hazine Müsteşarlığı verilerinden yapılan belirlemeye göre, teşvikli yatırımlar üzerindeki kriz gölgesi dağılmaya başlıyor. Eski teşvik sistemine göre geçen yılın ilk çeyreğinde verilen teşvik belgesi sayısı 302 iken, 2010 yılının aynı döneminde bu sayı yüzde 195 artışla 891'e yükseldi. Toplam sabit yatırım tutarı da geçen yılın ilk çeyreğine göre yüzde 123 artışla 7 milyar 143.3 milyon TL'ye çıktı. Geçen yıl eski teşvik sistemi kapsamında toplam 3 milyar 200.5 milyon TL tutarında sabit yatırım, teşvik belgesine bağlanmıştı. Bu yılın ilk üç ayında teşvike bağlanan yatırımlarla öngörülen toplam istihdam geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 148 artarak 11 bin 966 kişiden 29 bin 728 kişiye yükseldi. Düzenlenen belgeler çerçevesinde ithal edilecek makine teçhizat tutarı 1 milyar 941 milyon 405 bin dolar olurken, 29 bin 728 kişilik istihdam öngörüldü. Buna karşın teşvikli yatırımlar, hala kriz öncesi dönemi yakalayamadı. 2008 yılının ilk çeyreğinde eski teşvik sistemine göre teşvike bağlanan projelerin tutarı 7 milyar 649.5 milyon TL düzeyindeydi. 2010 yılının ilk çeyreğine ilişkin açıklanan teşvike bağlanan yatırımlar tutarı, hala 2008 verilerinin yüzde 7 gerisinde kalındığını ortaya koydu.

Mart'ta teşvike bağlayan yatırım tutarı 3.2 milyar TL

1-31 Mart tarihleri arasında verilen 343 adet yatırım teşvik belgesi kapsamında ise 3 milyar 182.2 milyon TL'lik sabit sermaye yatırım teşvike bağlandı. Düzenlenen belgelerde 13 bin 383 kişilik istihdam öngörüldü. İthal edilecek makine teçhizat tutarı ise 957 milyon 818.4 bin dolar olarak belirlendi.
 

Teşvike bağlanan yatırımlarda yenilerin payı azaldı

2010 yılının ilk çeyreğinde teşvike bağlanan yatırımların yüzde 56'sı komple yeni yatırımlardan oluştu. Geçen yılın aynı döneminde 3.2 milyar TL düzeyindeki teşvikli yatırımlar içinde 2.3 milyar TL'lik yeni yatırımların payı yüzde 71 düzeyindeydi. 2010 yılının ilk üç ayında 3 milyar 994.4 milyon TL tutarında komple yeni yatırım teşvik kapsamına alındı. Anılan dönemde düzenlenen 891 belgenin 591'i komple yeni yatırımlara yönelik gerçekleşti. 226'sı tevsi, 74'ü de diğer mahiyetlerdeki yatırımlardan meydana geldi.

İmalat sanayine 3.6 milyar TL'lik yatırım

Yılın ilk üç ayında verilen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen yaklaşık 7 milyar 143.3 milyon TL'lik yatırımın 3 milyar 632 milyon TL'sini imalat sanayi yatırımları aldı. Elektrik, gaz ve su sektöründe 1 milyar 93.8 milyon TL'lik yatırım teşvike bağlanırken, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe 268.2 milyon TL, tarım, avcılık ve ormancılıkta 472.1 milyon TL yatırım teşvik kapsamına alındı.
 

Teşvikli yatırımların yüzde 49'u birinci bölgeye

Teşvike bağlanan yatırımlarda adres yine değişmedi. Yılın ilk çeyreğinde teşvike bağlanan 7 milyar 143.3 milyon TL'lik sabit sermaye yatırımının yüzde 49'u aralarında İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa gibi büyük illerin bulunduğu birinci bölgeye gitti. Hazine Müsteşarlığı verilerine göre yılın ilk üç ayında teşvike bağlanan sabit sermaye yatırımı tutarının yüzde 11.2'sini Antalya, Aydın, Denizli, Adana ve Mersin'in de aralarında bulunduğu ikinci bölge alırken, üçüncü bölgenin payı yüzde 25.3, dördüncü bölgenin payı yüzde 14.6 oldu. Böylece Doğu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz'in geri kalmış illerinin ağırlıkta olduğu üçüncü ve dördüncü bölgede teşvike bağlanan yatırımların toplamı ancak yüzde 40'a ulaşabildi.
 

Yeni sisteme göre 8 ayda 2 bin belge verildi

Yeni teşvik sisteminin yürürlüğe girmesini müteakip 2009 yılı Ağustos ayından 2010 yılı Mart sonuna kadar 2 bin 226 adet yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Yeni teşvik sistemi kapsamında düzenlenen bu belgelerin bin 385 adedi komple yeni yatırım, 572 adedi tevsi, 269 adedi ise modernizasyon, entegrasyon vb. gibi diğer mahiyetteki yatırımlara ait.