Yeni anayasada ''başkanlık sistemi'' tartışması

CHP Konya Milletvekili ve Anayasa Uzlaşma Komisyonu Üyesi Atilla Kart, yaptığı açıklamada, komisyondaki çalışmalarda temponun düştüğünü, bunda, iktidarın ''başkanlık sistemi'' önerisinin önemli bir rol oynadığını söyledi.

İktidarın, ''başkanlık sistemi'' olarak getirdiği önerinin aslında ''başkancı sistem'' olduğunu belirten Kart, ''İktidar, Cumhuriyet ve Anayasa'nın kurumlarını Başbakan'ının siyasi geleceğine göre tasarlama anlayışında ve bunu topluma dayatıyor. Bu anlayışta vazgeçmeli, çünkü sorunun esası burada düğümleniyor. Bu anlayıştan vazgeçmesi gerekir. Sorunun esası burada düğümlenmektedir'' dedi.
Kart, şunları söyledi:,

''Bu 'başkanlık' ya da 'başkancı' önerisinden dolayı temponun iyice düştüğü ortada. Bir taraftan bu temponun düştüğünden şikayet edeceksiniz, diğer taraftan 'gerekirse biz önerimizi rafa kaldırırız' diyeceksiniz. Her ne yapacaksanız karar verin. Burada çıkıp iktidar grubunun samimi bir şekilde, tutarlı bir şekilde kamuoyunu yanıltmadan 'başkancı' önerisini geri çektiğini söylemeli. Bu anlamda sistemde mutabakat sağlandığı takdirde, madde müzakerelerinin uzun sürmeyeceği kanısındayız. Burada sorunun çözümü, iktidarın yaklaşımına ve tercihine bağlı hale gelmiştir. Başkanlık sistemi ile önerilerini geri çekerlerse, komisyon çalışmaları hız kazanır. Aksi halde komisyondan verim beklenilmesi mümkün değil.''

İktidar grubunun, anayasa sürecini uzlaşma ile tamamlama konusunda samimi olmadığını ileri süren Kart, ''Belli bir süre bunu kamuoyunda tartıştırıp sonra, 'başkancı' taslak önerisinde olduğu gibi, uzlaşmanın olamayacağı bir öneriyi dayatmak suretiyle, 'Ne yapayım? Ben elimden geleni yaptım, anlaşamadık' mesajını vermek istiyor. Samimi ve tutarlı olmadığı ortadadır'' dedi.

CHP'li Kart, ''Kalkıp kendi başınıza sistemi zorlayarak ya da bir grupla dirsek temasıyla anayasa değişikliği teklifini referanduma götürebilirsiniz ama Türkiye'ye kötülük yapmış olursunuz. Türkiye bugün etnik yapısıyla, inanç yapısıyla, ekonomik ve sosyal sınıflandırmasıyla maalesef ayrışmış durumda. Eğer biz anayasayı toplumsal uzlaşmayla yapamazsak, referandumla yapmak istersek, Türkiye'yi en üst düzeyde, Anayasal düzeyde bölmüş oluruz. İktidar maalesef olayı buraya kadar götürmek istiyor'' iddiasında bulundu.

''Ucuz kurnazlıklar''

MHP Erzurum Milletvekili ve Anayasa Uzlaşma Komisyonu Üyesi Oktay Öztürk de başkanlık sisteminin komisyondan geçmeyeceğinin ortada olduğunu ifade ederek, ''Kaldı ki Türkiye'de bir sistem arayışı da yok'' dedi.

Türkiye'nin mevcut sisteminin 89 yıldır devam ettiğini, aksayan, eksik taraflarının çözülebileceğini anlatan Öztürk, şöyle devam etti:

''Bir kişinin başkanlık ihtirasları için bu sistemi kabul edemeyiz. Bu şekilde diktatörlüğe giden merdivenin ilk basamağı kurulmak isteniyor. Biz buna tabii ki karşıyız. Başkanlık sistemi ABD'de uygulanıyor ama onların da özel bir yapısı var. Başka ülkelerde uygulanan benzer sistemler diktatörlükle sonuçlanmış. İktidar Partisi komisyonda tıkanıklık yaşanacağını biliyordu. Bu tıkanıklığı yine iktidar partisi açması gerekiyor. Çünkü onlar da biliyor ki böyle bir sistem değişikliğinin bu komisyondan geçmesi mümkün değil.
Eğer başkanlık sistemi getirme gibi fikirden tamamen vazgeçerlerse, komisyonun süreci tabii ki daha hızlı işler. Ancak iktidar partisinin bir samimiyetsizliği var burada. 'Millet istiyor' adı altında arkadan dolanarak puan almaya çalışıyor. Sonra millete, 'Bunlar anlaşamıyor, uzlaşamıyor' diyerek masadan kalkıp, kendi anayasalarını ortaya koyacaklar. Bunlar ucuz kurnazlıklar.''

''Biz sadece buna takılmıyoruz''

BDP Diyarbakır Milletvekili ve Anayasa Uzlaşma Komisyonu Üyesi Altan Tan ise komisyonun çalışmaları iyi gitmediğini söyledi.

Türkiye'de Kürt sorunu, din ve devlet ilişkileri, başkanlık sistemi, yerinden yönetim, seçilmiş vali, yerel yönetimlerin yetkilerinin artırılmasına ilişkin sorunların çözülmesi için yeni bir anayasaya ihtiyaç olduğunu anlatan Tan, şöyle devam etti:

''Ayrıca Anayasa'da değiştirilemez maddeler var. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı üzerinde ihtilaflar var. Atatürk milliyetçiliği ile ilgili ihtilaflar var. 'Biz yan yana gelip bu konularda anlaşacağız' diye kuruldu bu komisyon. Ama böyle bir uzlaşı olmadı. Çünkü neden? Mesela Kürtçe, anadilde eğitim... MHP buna asla 'evet' demiyor. CHP de demiyor, Başbakan da demiyor.
Din devlet ilişkileri... İslam hukukuna göre de laik liberal hukuka göre de dinin devletten ayrılması lazım. Yani din devlete karışmaz, devlet de dine karışmaz. Ama bugün Diyanet İşleri devlete bağlı. Sağlık Bakanlığı'nın dört misli bütçesi var.
Ciddi bir uzlaşma mümkün değil. Bu sadece başkanlık sistemi konusunda değil, bir çok konuda. Ne olacak peki, burada bir uzlaşma olmayınca? Bunlar Başbakan'ın önüne gelecek, uzlaşılan ve uzlaşılmayan noktalar. Ki bütün önemli konularda da uzlaşma yok. Başbakan ne yapmak istiyorsa onu yapacak. Ya ikili pazarlıklara girecek, ya da yeni anayasa yapmıyorum diyecek.''

Altan Tan, başkanlık sistemi önerisine karşı olmadıklarını, ancak bu sistemin ayrıntıları ile birlikte ele alınması gerektiğini belirterek, ''Başkanlık sistemi ile ilgili önerilerini tamamen geri çektiklerini söyleseler bile çalışmalar hız kazanmaz. Çünkü çok büyük meseleler var. Biz sadece buna takılmıyoruz. Getirsin bunu bir sistem olarak. Ama sadece Tayyip Erdoğan'a başkanlık istiyorlar. Biz diyoruz ki 'Başkan olacak, peki parlamentonun yetkileri ne olacak? Yerel parlamentolar olacak mı? Seçilmiş vali olacak mı? Eyalet meclisi olacak mı? Bunları anlat, bize tartışalım. Başkanlık sistemi olabilir ama altyapısının tartışılması gerekiyor'' diye konuştu.