YÖK'ün yeni yasa taslağı çalışması

YÖK, yeni kanun taslağı çalışmasını görüş almak üzere kamuoyuyla paylaştı.
Taslak çalışmalarını paylaşmak, bilgi ve görüş almak için kurulun bünyesinde 'yeniyasa.yok.gov.tr' internet sitesi oluşturuldu.

Burada yer alan yeni yükseköğretim yasa taslağı önerisinde, kanunun amacı ''yükseköğretimle ilgili ilkeleri belirlemek, Türkiye Yükseköğretim Kurulu ve yükseköğretim kurumlarının kuruluş, görev, eğitim-öğretim, araştırma, çalışma usul, esaslarına, bu kurulda ve yükseköğretim kurumlarında çalışan akademik, idari personelle yükseköğretim kurumları öğrencilerine ilişkin hususları düzenlemek'' olarak belirtildi.

Çalışmaya göre, Yükseköğretim Kurulu'nun adı Türkiye Yükseköğretim Kurulu olacak ve genel kurul, yürütme kurulu ile başkanlıktan oluşacak. Kurulun görevlerine ilişkin şunlar yer aldı: ''Yükseköğretim stratejisini uluslararası standartlara, ulusal eğitim politikalarına uygun biçimde belirlemek ve yükseköğretim kurumlarının kurulması, birleştirilmesi veya kapatılması konularında Bakanlar Kurulu'na teklifte bulunmak. Yükseköğretim kurumlarının kalite güvence sistemlerinin oluşturulmasını sağlamak. Yükseköğretimde her bir düzey için ulusal yeterlilikleri belirlemek ve yükseköğretim kurumlarının diploma programlarının bu yeterlilikleri sağlayacak biçimde yürütülmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak ve tedbirleri almak. Yurt içinden ve yurt dışından yükseköğretim kurumlarına öğrenci kabulü, yükseköğretim kurumları arasında öğrenci değişimi, ortak derecelerin verilebilmesi ile dikey ve yatay geçiş için gerekli düzenlemeleri yapmak. Yükseköğretim kurumlarının öğrenci kontenjanlarını belirlemek. Yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınan diploma, akademik derece ve unvanların denklik işlemlerini yapmak. Öğretim elemanlarının yurt içinde veya yurt dışında yetiştirilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak ve tedbirleri almak. Yükseköğretim kurumlarının faaliyetlerini değerlendirmek, denetlemek, gerektiğinde konuya ilişkin tedbirleri almak ve yaptırımları uygulamak. Yükseköğretim kurumlarında her bir yükseköğretim düzeyinde diploma programlarının açılmasına ve niteliklerine ilişkin gerekli ölçütleri belirlemek, mevcutlardan farklı olarak yeni bir diploma programı açılabilmesine karar vermek.''

 

Yükseköğretimde fırsat eşitliği

Ülke ihtiyacına ve kapasitesine göre devlet üniversitelerinin öğretim kadrolarını dengeli bir şekilde tespit etmek görevi de verilen kurulun diğer görevleri ise şöyle planlanıyor: ''Yükseköğretime erişimde fırsat eşitliğini sağlayıcı tedbirleri almak. İki yılda bir yükseköğretim alanında ihtiyaç duyulan yeni eğitim-öğretim ve araştırma alanlarıyla yükseköğretim kurumlarının eğitim-öğretim, araştırma, topluma hizmet faaliyetlerinin değerlendirilmesinin yapılacağı ve üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinin yer aldığı yükseköğretim şurası düzenlemek. Bu şurada alınan tavsiye kararlarını değerlendirmek ve kamuoyuyla paylaşmak. Akademik performans ölçütlerini belirlemek. Yükseköğretim alanındaki etik ilkeleriyle etik kurullarının oluşumu ve çalışmasına ilişkin usulle esasları belirlemek. İhtiyaç duyulan alanlarda sürekli veya geçici komisyonlar ya da çalışma grupları oluşturmak. Doçentlik sınavıyla ilgili esasları tespit etmek, doçentlik sınavlarını düzenlemek, jürileri belirlemek ve doçent adaylarının yayın ve araştırmalarının değerlendirilmesi işlemlerini yapmak.''

 

Rektörler Kurulu

Taslakta yeni kurulun organlarıyla bunların görevlerine de yer verildi. Kurulun en üst karar organı olan Yükseköğretim Genel Kurulu, başkan dahil 21 üyeden oluşacak. Üyelerden 5'i siyasi parti gruplarının göstereceği adaylar arasından TBMM tarafından, 5'i Cumhurbaşkanı, 5'i üst düzey kamu görevlileri veya profesör unvanına sahip öğretim üyeleri arasından Bakanlar Kurulu'nca; 6'sı kendi üyesi olmayan profesörler arasından Rektörler Kurulu'nca seçilecek. Yürütme Kurulu da başkan ve başkan vekilleri dahil dokuz üyeden oluşacak. Yürütme Kurulu, TBMM, Cumhurbaşkanı, Bakanlar Kurulu ve Rektörler Kurulu kontenjanlarının her birinden en az bir olmak üzere Genel Kurul tarafından 6 üye seçilecek.

Cumhurbaşkanı kurul üyelerinden birini başkanlığa atayacak. Rektörler Kurulu da yükseköğretim kurumlarının rektörlerinden oluşacak. Rektörler Kurulu, kendi üyeleri arasından iki yıl için bir başkan ve iki başkan yardımcısı seçecek. Yeni oluşturulacak bu kurul, yükseköğretim kurumlarında yürütülen eğitim-öğretim, araştırma ve topluma hizmet konularını görüşecek, yükseköğretim kurumlarının sorunları ve çözüm önerileri konusunda yılda en az bir defa Türkiye Yükseköğretim Kuruluna görüş bildirecek.

 

Üniversite konseyi

Taslak çalışmasında üniversite konseyi, üniversite idari teşkilatı, senato, üniversite yönetim kurulu, dekan, fakülte yönetimi, enstitü, araştırma enstitüsü, araştırma ve uygulama merkezleri, meslek yüksekokulu müdürü, meslek yüksekokulu yönetimi, öğrenci konseyiyle üniversite hastanesinin kurulması ve yönetimi gibi üniversite teşkilatlarının yapısı ve görevlerine ilişkin de bilgiler yer aldı.

En az 15 yıldır faaliyet gösteren devlet üniversiteleri de bazı şartları sağladıkları takdirde üniversite konseyi oluşturulabilecek. Konsey, üniversite öğretim üyeleri tarafından her biri farklı fakültelerde görev yapan öğretim üyeleri arasından seçilen 5; Bakanlar Kurulu'nca seçilen 2, kurul tarafından ilgili üniversitenin profesör unvanlı öğretim üyeleri arasından 2'si seçilecek.

Ayrıca bu 9 üyenin ilgili üniversitenin mezunları arasından seçtiği bir ve son üç yıl içinde üniversitenin bulunduğu ildeki vergi mükellefleri içerisinde en çok gelir vergisi ödeyen gerçek kişiler ya da kurumlar vergisi ödeyen tüzel kişi temsilcileri arasından ya da ilgili üniversiteye en çok bağışta bulunanlar arasından seçtiği bir kişi olmak üzere 11 üyeden oluşacak. Konsey, rektör ve dekanları seçmek ve atamak, üniversite stratejik planını onaylamak gibi görevleri yerine getirecek.

Rektörlük seçimi

Çalışmada, rektörlükle ilgili de bazı yeniliklerin de getirilmesi öngörülüyor. Buna göre, profesör unvanına sahip olan rektörler 5 yıl için atanacak. Bir kimse aynı devlet üniversitesinde iki defa rektörlük yapamayacak. Rektörlük seçimine ilişkin bilgilerin de bulunduğu çalışmaya göre, üniversite konseyi oluşturulan devlet üniversitelerinde rektör ataması konsey tarafından yapılacak.

Vakıf üniversiteleriyle özel üniversitelerde rektör, üniversite mütevelli heyeti tarafından yapılan teklif üzerine Kurul tarafından atanacak. Üniversite konseyi bulunmayan devlet üniversitelerinde ise rektör, Kurul/Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek. Çalışmada rektör seçimine ilişkin usul ve esasların kurul tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenmesi planlanıyor.

YÖK, yeni yasa taslağı önerisini tartışmaya açtı

YÖK'ün tartışmaya açtığı yasa taslağına göre, devlet yükseköğretim kurumu kanunla, özel ve vakıf yükseköğretim kurumları ise kurulun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile kurulacak. YÖK, yeni yasa taslağı önerisini tartışmaya açtı. Yeni yasa çalışmalarını paylaşmak, bilgi ve görüş almak için kurulun bünyesinde 'yeniyasa.yok.gov.tr' internet sitesi oluşturdu.

Burada yer alan yeni yükseköğretim yasa taslağına göre, yükseköğretim kurumları devlet, vakıf ya da özel yükseköğretim kurumu olmak üzere farklı statülerde kurulabilecek. Devlet yükseköğretim kurumu kanunla, özel ve vakıf yükseköğretim kurumları ise kurulun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile kurulacak.

Yabancı yükseköğretim kurumlarının Türkiye'de fakülte, enstitü, konservatuvar ve meslek yüksekokulu açabilmesine, kurulun teklifi üzerine mütekabiliyet şartı aranarak Bakanlar Kurulu kararı ile izin verilebilecek. Yabancı yükseköğretim kurumlarının Türkiye'de kurdukları fakülte, enstitü, konsevatuvar ve meslek yüksekokulları, bünyesinde yürütülen yükseköğretim faaliyeti bakımından kendi eğitim programlarını uygulamak üzere Yükseköğretim Kurulu'nun bu tür yükseköğretim kurumları için belirlediği şartlara uymak kaydıyla faaliyet göstermek üzere eğitim birimi açabilecek.

Bu yükseköğretim kurumlarının öğrenci kontenjanları kurul tarafından belirlenecek. Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı yükseköğretim kurumlarına kabul edilecek Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı öğrencilerin sayısı, belirlenen kontenjanın yüzde 25'inden fazla olamayacak.

Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı yükseköğretim kurumlarından alınan akademik derece ve unvanlar, yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından alınan akademik derece ve unvanlar gibi denklik işlemlerine tabi olacak.

 

Yurt dışında yükseköğretim kurumu açılması

Türkiye'deki devlet yükseköğretim kurumlarının yurt dışında yükseköğretim birimi açabilmesine kurulun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile izin verilebilecek. Türkiye'deki vakıf ve özel yükseköğretim kurumları ise kurula bilgi vermek suretiyle yurt dışında birim kurabilecek. Bu yükseköğretim kurumlarının eğitim-öğretim faaliyetleri Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına tabi olacak. Bu kurumlardan alınan diplomalar yurt içindeki yükseköğretim kurumlarının diplomaları gibi işlem görecek.

 

Üstün kabiliyetli öğrenciler

Ortaöğretim kurumlarını birincilik ile bitiren adaylar için mevcut kontenjanların yanı sıra kurul kararı ile ayrı kontenjanlar belirlenebilecek. Bir mesleğe yönelik program uygulayan ortaöğretim kurumlarının mezunları için mevcut kontenjanların yanı sıra kurul kararı ile bu ortaöğretim kurumlarının devamı niteliğindeki yükseköğretim kurumlarında ayrı kontenjanlar belirlenebilecek. Yabancı uyruklu öğrenciler ile ortaöğretimin tamamını yurt dışında tamamlayan öğrencilerin yükseköğretim kurumlarına kabul usul ve esasları kurul tarafından belirlenecek.

Kurulca belirlenen esaslara göre belli sanat ve spor dallarında üstün kabiliyetli olduğu tespit edilen öğrenciler ile Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu tarafından tespit edilen uluslararası bilimsel yarışmalarda ödül kazanan öğrenciler, ilgili dallarda eğitim yapmak kaydıyla belirlenecek usul ve esaslara göre yükseköğretim kurumlarına yerleştirilebilecek.

 

Siyasi partilere üyelik

Öğretim elemanları ve öğrenciler, siyasi partilere üye olabilecek; yükseköğretim kurumlarındaki görevlerini aksatmamak ve bir ay içinde kurumlarına bildirmek kaydıyla, siyasi partilerin merkez organları ile bunlara bağlı araştırma ve danışma birimlerinde görev alabilecek. Siyasi partilerin merkez organları ile bunlara bağlı araştırma ve danışma birimlerinde görev alan öğretim elemanları, bu görev süresince Türkiye Yükseköğretim Kurulu ile yükseköğretim kurumlarında idari görev alamayacak. Siyasi partilere üye olan öğretim elemanları ve öğrenciler, yükseköğretim kurumları içinde siyasi parti faaliyetinde bulunamayacak ve siyasi parti propagandası yapamayacak.

 

Disiplin soruşturması

Disiplin soruşturması açmaya kurulun genel sekreteri ve daire başkanları ile vakıf ve özel yükseköğretim kurumu mütevelli heyet başkan ve üyeleri, üniversite konseyi başkan ve üyeleri, rektörler ve vakıf ve özel meslek yüksekokulu müdürleri hakkında başkan yetkili olacak.

Kurulun idari personeli hakkında genel sekreter, dekan ile enstitü, konservatuvar, meslek yüksekokulu ve merkez müdürleri, üniversite genel sekreteri ve daire başkanları hakkında rektör, rektörlükteki diğer idari personel hakkında üniversite genel sekreteri, fakültedeki akademik personel ile fakülte sekreteri hakkında dekan; enstitü, konservatuvar ve meslek yüksekokulu kadrosundaki akademik personel ile enstitü, konservatuvar ve meslek yüksekokulu sekreteri hakkında enstitü, konservatuvar ve meslek yüksekokulu müdürü, fakülte, enstitü, konservatuvar ve meslek yüksekokulunun diğer idari personeli hakkında bu birimlerdeki fakülte, enstitü, konservatuvar ve meslek yüksekokulu sekreteri yetkili olacak.

Bilimsel çalışma ve yayınlarında ilgili alandan oluşturulan bilirkişi heyeti tarafından intihal ve sahtecilik yaptığı tespit edilen kişiye, öğretim üyeliği görevinden çıkarma disiplin cezası verilir. Öğrencilere ilişkin disiplin hükümleri ise şöyle sıralandı: ''Yükseköğretim kurumu yetkililerince sorulan hususları cevaplandırmamak veya yanlış bilgi vermek; izinsiz ilan asmak; asılmış duyuruları değiştirmek veya yok etmek; yükseköğretim kurumlarının işleyişini ve eğitim-öğretimin düzenini bozmak; kopya yapmak veya teşebbüs etmek; öğrenme ve öğretme hürriyetini engelleyici eylemlerde bulunmak; usulsüz belge düzenlemek veya kullanmak; kurum personelinin veya öğrencilerin şeref ve haysiyetini zedeleyen sözlü veya yazılı eylemlerde bulunmak; yükseköğretim kurumlarına sarhoş gelmek, yükseköğretim kurumlarında alkollü içki içmek; kurum personeli ve öğrencilerini tehdit etmek; kurum personeli ve öğrencilerine fiili saldırıda bulunmak; hırsızlık yapmak; kuruma ait malzemeyi tahrip etmek veya bilişim sistemine zarar vermek; intihal yapmak; kendi yerine başkasını sınava sokmak veya başkasının yerine sınava girmek; yükseköğretim kurumlarında cinsel tacizde bulunmak; yükseköğretim kurumlarında 6136 sayılı kanuna aykırı davranmak; yükseköğretim kurumunun bilişim sistemine girerek kendisine veya başkasının yararına haksız bir çıkar sağlamak; suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, böyle bir örgütü yönetmek veya bu amaçla kurulan örgüte üye olmak veya yardım etmek; yükseköğretim kurumlarında uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri kullanmak, taşımak, bulundurmak, satmak, satın almak, başkalarına vermek veya ticaretini yapmak; kişilerin vücudu üzerinde cinsel davranışlarda bulunmak suretiyle cinsel dokunulmazlıklarını ihlal etmek.''

Bir fakülte, enstitü, konservatuvar veya meslek yüksekokulu öğrencilerinin işlemiş oldukları disiplin suçlarından dolayı soruşturma yapmaya ve doğrudan gerekli cezayı vermeye veya disiplin kuruluna sevk etmeye ilgili fakülte dekanı, enstitü, konservatuvar veya meslek yüksekokul müdürü; müşterek alan veya mekanlarda toplu öğrenci eylemleri ile ilgili olarak üniversite rektörleri yetkili olacak. Soruşturma, öğrencinin kendini gereği gibi savunmasına imkan verecek şekilde yürütülecek.

 

Sitede neler var?

YÖK'ün bünyesinde kurulan ''Yükseköğretim yasasına doğru'' başlıklı sitede, yasa hazırlık çalışmaları kapsamında, rektörler, üniversiteler, araştırma görevlileri, üniversitelerin personeli ve sivil toplum kuruluşlarının hazırladıkları raporlar, yaptıkları toplantılara yer veriliyor. Sitede ayrıca, ziyaretçilerin görüşlerini bildirebileceği bir bölüm de bulunuyor.