‘Kaçtığın şeyle yüz yüze gelirsin'

İran’da doğup büyüyen sonra Danimarka’ya giden Ali Abbasi son filmi Kutsal Örümcek’i “Her kişi kaçtığında kaçtığı şeyle yüz yüze gelir” alıntısıyla başlatır. 

İki binlerin başında İran’ın kutsal kenti Meşhed’de 16 seks işçisinin sıradan bir adam tarafından katledilmelerini Abbasi izleyiciye gerçekçi, dehşet verici şekilde aktarır. Filmin açılış sekansında hemen kadınları boğazlayan katili Said’i görürüz.

Üstelik yoksulluktan ve çaresizlikten ötürü fuhuşa sürüklenen, afgan otu içerek teselli bulan bu kadınları başörtülerine iki düğüm atarak boğar. İnşaat işçisi Said, iki çocuk babası, evinde sevecen, içe dönük, devrimin eski askeri, zaman zaman dengesiz bu adam topluma faydalı olmak ister(!) “Sokaklarımızı orospulardan temizleyeceğim, haksızlığa karşı cihat yapıyorum diyerek yaşamları ve aileleri için yozlaşmış, çürümüş bir toplumda mücadele eden kadınları öldürmeye başlar. Savaşta öldürme fırsatı elde etmiş, saygı kazanmış bu adam eski günlerine dönmek ister.

Abbasi, Said’in karşısına kurgu karakter Rahimi’yi koyar. Rahimi, bekâr, modern, okumuş, cesur bir kadındır. Tahran’dan Meşhed’e gelip kadın cinayetleriyle ilgili haberler yapmaya başlar. Rahimi’nin araştırmaları yerel polisi ve hâkimi rahatsız eder. Hâkimin, “Fuhuş toplumsal bir sorundur, dinsel değildir, yoksulluk olmasaydı bu kadınlar bedenlerini satmazlardı” sözü dikkat çekicidir.

Hiçbir yetkilinin bu cinayetleri çözmeye hevesli olmadığını gören Rahimi, suç muhabiri Şerifi’nin desteğiyle katili yakalamaya karar verir. Ali Abbasi İran’ın panoramasını, toplumun ve sistemin çelişkili portresini apaçık sergiler. Karanlık, boğucu, güvensiz, adaletsiz, kadın düşmanlığını körükleyen, kadın cinayetleriyle dolu bir ülkenin insan manzaralarını izleriz. İkiyüzlülük, etik yozlaşma, dinsel bağnazlık, erkek şovenizmi her yeri sarmıştır. 

Çekimi Ürdün’de yapan Abbasi filmini İran’da yapmayı yeğlediğini ama kaçak çalışarak sansürü yasallaştırmak istemediğini belirtiyor. İran’da Kutsal Örümcek, Salman Rüşdi’nin Şeytan Ayetleri’yle aynı konumda. Rahimi rolüyle Cannes’da en iyi kadın oyuncu ödülünü alan Zahra Amir Ebrahimi’ye 48 saat sonra İran’dan bir itiraz mesajı gelmiş.

Ondört yıl önce popüler bir TV dizisinin yıldızı olan Ebrahimi, erkek arkadaşının dağıttığı seks videosu yüzünden yetkililer tarafından sorgulandıktan sonra Tahran’dan kaçıp Fransa’ya sığınmış. İran’da özellikle kadınlar çok zor bir mücadele vermekteler. Kaçmak, ikiyüzlülük, sorunları görmemek, bastırmak, her şeyi güllük gülistanlık göstermek İran toplumunu iyileştirmeyecek.