Narsist kişilik bozukluğu nedir, belirtileri nelerdir? Narsist biriyle birlikte olanlar nelere dikkat etmeli? Partnerinizin narsist olduğunu nasıl anlarsınız?

Narsist kişilik bozukluğunun sebepleri arasında bireyin benlik yapısındaki düşük öz saygı, depresif duygu ve düşünceler, kişide ihmale uğramış olan derin bir değersizlik duygusu ve reddedilme hissi gibi kusurlar bulunuyor. Kişi, çevreyi ve fikirleri umursamayan kendinden emin bir görüntü çizse de, kendisinden fazlaca şüphe duyarak, dışarıdan gelen yorumlarla beslenmeye açık, olumsuz eleştirilere aşırı hassas davranıyor. Bu durumları nedeniyle çevrelerindeki, özellikle ilişki yaşadıkları kişiler için hayatı zorlaştırabiliyorlar.

NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?

Ebeveynlik stilleri ile anne bebek etkileşiminin narsisizmin oluşumundaki etkisinin yanında, genetik geçişin de %45-%80 oranında rol oynayabileceği, soğuk, ilgisiz, mükemmeliyetçi ebeveynlerin narsisizmin temelini oluşturduğu bilinmektedir. Ancak çevresel ve genetik faktörlerin bir arada etkileşimde olduğu göz önünde bulundurulursa, genetik olarak narsistik geçişe sahip olan kişiler, eğer sağlıklı bir aile ortamında büyürlerse, bu eğilimlerin ortaya çıkması engellenebilir. Ebeveynlerin yanlış ve birbirleriyle çelişen tutumları ile çocuklarına dair gerçekdışı ve yüksek beklentileri, fazla eleştirel olmaları, çocuklarının kendisini rol yaparak daha üstün göstermek zorunda hissetmesine sebep olmaktadır. Çocuk olduğundan daha güçlü, özgüvenli, başarılı durmaya çalıştığında, mutsuz ve huzursuz olacaktır. Çocuğun kişisel özelliklerini reddedip, ihtiyaçlarını göz ardı eden ebeveynler aynı zamanda,  çocuklarını kendi görmek istedikleri şey haline getirmeye çalıştıklarından, bu şekilde eğitilen çocuklar, ne yazık ki, sadece başarılı olduklarında sevileceklerine inanarak, zamanla kendisini büyük bir insan olarak konumlandıracaktır. Bunun yanında, abartılı ve yersiz övgü çocuğun narsisizme uzanan ihtişamlı bir özgüven geliştirmesine de neden olarak, ailelerin tüm toplumu etkisi altına alan kültürel narsisizmi tetiklemelerine de sebep olmaktadır. Aileler, çocuklarına duydukları sevgiyi dahi, dokunarak, sözlerle, güzel ve sıcak bakışlarla ifade etmek yerine, değişen zamana uyarak, onların inanmış oldukları muhteşemliklerini haykıran pahalı hediyeler seçerek, bu yolu devam ettirmektedir. 

NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR?

Narsist kişilik bozukluğu belirtileri şöyle sıralanmaktadır:

Öfke tepkileri, fevri davranışlar,

Eleştiriye karşı aşırı hassasiyet,

Çıkarları için başkalarını kullanma eğilimi,

Kendi çıkarlarını düşünme,

Sahip olduklarını abartma,

Sahip olmak istediği güç, para, güzellik ve başarı gibi şeylerle ilgili gerçek dışı hayal kurma,

Başkalarından iyi davranışlar ve ilgi beklemek,

Kıskançlık, hasetlik,

Aşırı gururlu tavırlar,

Fedakarlık yapmama, 

Empati yoksunluğu,

İş birliğinden uzaklık,

Yardım etmeme,

Genellikle konularda haklı olma çabası…

NARSİST KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ VAR MI?

Kişilik bozukluklarının çoğunda olduğu gibi, narsisizmde de, öncelikle rahatsızlığı kabullenmeme ve inkâr durumu oluşabilmektedir. Bu kişileri tedaviye uyumlu hale getirebilmek için, kriz anlarındaki depresyon süreçlerini takip ederek, destek almaya yönlendirilmeleri doğru bir yöntem olabilmektedir. Genellikle, narsist kişiler, psikiyatriste depresyona girdiklerinde başvurduklarından ve kişilik yapılarına ilişkin farkındalıkları olmaması sebebiyle, terapist bu sorunları çalışmaya başlayıp, iç görü kazandırmak için eleştiriye başladığında, sert tepki göstererek görüşmeye müdahale ederek,  savunmaya geçmektedirler. Çünkü bu kadar önem verdikleri bir yapının patolojik olduğunu kabul etmek istemediklerinden, acıdan kaçmak için, terapisti aşağılayarak, kendilerini yüceltme yolunu seçebilmektedirler. Doktor ve hastanın ortak çabasını gerekli kılan bu rahatsızlık, kişinin öncelikle durumu ve neyin ötesinin narsisizm olarak kabul edildiği, ailede bu tarz bir karakter var ise, karşılıklı manipülasyon yollarının ve pekiştirmenin önlenmesi, kişinin benlik saygısı korunarak, gerçek ve yapay benlik arasındaki ayrımların analiz edilmesi, içgörü kazanma çalışmaları, gerekirse ilaç desteği ile ruhsal durumun desteklenerek, terapilerle esas içeride temelde eziklik ve yalnızlık hissettiren noktaların onarılması amaçlanmaktadır. 

NARSİST BİRİYLE PARTNER OLANLAR NELERE DİKKAT ETMELİ?

Narsist bireyler benliğe dair algıları tehlikeye girdiği zaman, başarısızlıkları konusunda, diğerlerini suçlama, öfke ve saldırganlık göstererek, her daim güçlü ve en iyisi olduklarını hissetmek isterler. Çoğunlukla çevresindekilerden daha akıllı, başarılı olduğuna inanan birey, ilişkilerinden yeterli ilgiyi görmüyorsa, bu ilişkileri kendisi için sıkıcı ve gereksizdir. Yaşadığı tüm başarısızlıkların tesadüfî ve kendisiyle alakasız olduğunu düşünen narsist, başkalarını buna ikna etmede de ustadır. Yaşadıkları başarısızlıkların, şans eseri ve kendileriyle alakasız olduğuna inandıklarından, diğer kişileri de buna kolayca ikna edebilirler. Partnerlerinin eleştirilerine aşırı olumsuz tepki göstermenin yanında, destek almaları durumunda ise, bu destek zamanla sıradan gelmeye başlayacağından, bu sefer de doyumsuzluk duygularıyla yüzleşeceklerdir. 

Narsistik bir bireyle birlikte olan partnerlerin dikkat etmesi gereken noktalar;

Bu sağlıksız bakış açısını pekiştirecek ve yayılmacı davranacak şekilde sınırlarını suistimal ettirmemeleri gerekir.

Gerçekçi sınırlar çizerek, kendi alanlarına saygı duyulması gerektiğini kararlarından esnemeden göstermelidirler.

Narsistik bireylerin sağlıksız ve manipüle edici tutumlarına kapılmadan, doğru ve sağlıklı iletişim kurma çabasında bulunmalıdırlar.

Narsistik kişiye alan ve özgürlük tanıyarak,  kendisini kısıtlayan kişiler, narsistik kişinin bu alana yayılarak, ilişkideki güç dengesi gittikçe kendi lehine bozacağını unutmamalıdırlar.

İstedikleri olmayınca sinirlenen, beklentileri karşılanmayınca kapris yapan ya da soğuk duvarlar örebilen, anlaşmazlık durumunda amacı sorunu çözmekten çok, kendi istediğini elde etmek ve haklı çıkmak olan, ilgisizlikle partnerini cezalandıran narsistik kişiler için değişim genellikle çok zor olduğundan, boşanmaya varan sonuçları da göze alabilmek gerekebilmektedir.