Türkiye'nin ilk kadın milletvekilleri

Türkiye’deki kadınlar milletvekili olabilmek için ilk adımı 1923’te attılar. Bu adım, kadınların 1923 yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk kadın partisi “Kadınlar Halk Fırkası”nı kurma isteğidir. Fakat 1909 Seçim Kanunu sebebiyle bu parti kurma girişimi, Kadınlar Halk Fırkası’nın Türk Kadınlar Birliği adlı derneğe dönüşmesi ile sonuçlandı.

5 Aralık 1934’te Mecliste görüşülen önerinin ardından yapılan oylamada, 317 üyeli Meclis'te, oylamaya katılan 258 milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edildi. Anayasanın 10. ve 11. Maddeleri değiştirilerek her kadına 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkı verildi.

Türkiye’de kadınların katıldığı ilk genel seçimleri, 8 Şubat 1935 yılında yapılan TBMM 5. dönem seçimleridir. Bu seçimlerde 17 kadın milletvekili TBMM’ye girdi. 1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçiminde emekli öğretmen Hatice Özgenel’in Çankırı milletvekili olarak seçilmesiyle meclisteki kadın milletvekili sayısı 18’e çıktı.

İşte, Türkiye tarihinin ilk kadın milletvekilleri...

Bahire Bediş Morova Aydilek - Konya

1897, Bosna doğumlu Bahire Bediş Morova Aydilek, milletvekili seçilmeden önce Bolu Kız Sanat Okulu’nda resim öğretmenliği yapmaktaydı ve Bolu Belediye Meclisi üyesiydi. 5. dönemde Konya milletvekilliği yaptı.

Benal Nevzat Arıman - İzmir

Benal Nevzat Arıman (Benal Zübeyde Arıman), 1903'te İzmir'de doğdu. Yayımlanmış piyes ve şiirleri bulunan Arıman, V., VI.,VII. ve VIII. dönem TBMM İzmir milletvekilidir.

Esma Nayman - Adana

1899, İstanbul doğumlu Fatma Esma Nayman, Türkiye'de kadınların katıldığı ilk yerel seçimler olan 1930 yerel seçimleri'nde Adana belediye meclisi üyesi; kadınların katıldığı ilk genel seçimler olan 1935 genel seçimlerinde milletvekili seçildi. V. dönem TBMM'de Seyhan (Adana) milletvekili olarak bir dönem görev yaptı.

Fakihe Öymen - İstanbul

Fakihe Öymen, 1900'de Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı İşkodra Vilayeti'nin İşkodra şehrinde doğdu. V. Dönem seçimlerinde 1625 oy alarak 35 yaşında İstanbul‘dan milletvekili olarak seçildi ve 1 Mart 1935’te Meclise katılarak Türkiye’nin ilk kadın milletvekillerinden biri oldu.

Fatma Memik - Edirne

Fatma Memik, 1903'te Safranbolu'nun Akviran köyünde doğdu. 1929-1931 yılları arasında Vakıf Gureba Hastanesi’nde dahiliye ihtisası yaptı. 1934 yılında dahiliye uzmanı olduktan sonra 1935’te Gureba Hastanesi poliklinik şefi oldu. Aynı zamanda Cumhuriyet Halk Fırkası Eminönü Kaza Merkezi Heyeti idare asil üyesi ve vilayet merkezi yedek üyeliğinde bulundu. Memik, TBMM V., VI. ve VII. dönem Edirne milletvekilliği görevlerinde bulundu.

Ferruh Güpgüp - Kayseri

1891, Kayseri doğumlu Ferruh Güpgüp, özel öğrenim gördü. Güpgüp, Kayseri CHP Vilâyet İdare Heyeti ile Belediye Meclisi üyeliğinde bulundu. 5 Dönem Kayseri milletvekilliği yaptı.

Hatı Çırpan - Ankara

1890, Ankara doğumlu Hatı Çırpan, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın köy muhtarlarından ve ilk kadın milletvekillerindendir. O dönemde Hatti ile ilgilenen Mustafa Kemal'in isteği üzerine Satı adını Hatı olarak değiştiren Çırpan'ın adı kamuoyunda Satı Kadın olarak bilinse de TBMM kayıtlarına adı Hatı Çırpan olarak geçer.

Hatice Özgener - Çankırı

Hatice Özgener, 1865'te Selanik'te doğdu. 1878-1924 yıllarında ortaokul, öğretmen okulu ve yetim yurtlarında  öğretmen ve idareci olarak görev yaptı. 1935 genel seçimlerinden sonra, boşalan milletvekillikleri için 1936'da yapılan ara seçimlede Çankırı milletvekili seçildi; böylece V. dönem TBMM'deki 18 kadın milletvekilinden biri oldu.

Huriye Öniz Baha - Diyarbakır

Huriye Baha Hafiz Öniz, 1887'de İstanbul'da doğdu. Cumhuriyet dönemi çocuk edebiyatının ilk özgün örneklerinden olan Köprüaltı Çocukları adlı çocuk romanını yazarı olan Öniz, V. dönemde TBMM’ye giren 18 kadın milletvekilinden biridir.

Meliha Ulaş - Samsun

1901, Sinop doğumlu Ayşe Meliha Ulaş Ekeman, 1933'te Samsun Lisesi edebiyat öğretmenliği görevine geçti. Bu görevi sırasında Samsun’da açılan Kadınlar Yardım Kurumunun ilk başkanı oldu. V. ve VI. dönem Samsun milletvekili olarak görev yaptı.

Membure Gönenç - Afyonkarahisar

1900, İstanbul doğumlu Mebrure Gönenç, Amerikan Koleji'nden mezun oldu. 1935 yılında yapılan seçimlerde Afyonkarahisar'dan meclise girdi. Öğretmen ve iki çocuk annesi olan Gönenç, Fransızca ve İngilizce bilmekteydi.

Mihri Pektaş - Malatya

1895, Bursa doğumlu Mihri İffet Pektaş, Eğitimci kimliğinin yanı sıra çeşitli yardım cemiyetlerinde etkin olarak yer aldı. Halide Edip Adıvar'ın kurduğu Teali-i Nisvan Cemiyeti’ne üye oldu. V., VI. ve VII. dönem Malatya milletvekili olarak görev yaptı.

Nakiye Elgün - Erzurum

Nakiye Elgün, 1882'de İstanbul'da doğdu. II. Meşrutiyet'ten sonra yeni açılan İstanbul İnas Mektebi'ne 1911 yılında tayin edildi. Eğitimciliğinin yanı sıra sosyal hayatta da aktif bir rol oynadı; ilk Osmanlı kadın örgütlerinden biri olan Teal-i Nisvan Cemiyeti'nde katiplik görevinde bulundu. Elgün, TBMM'de üç dönem Erzurum milletvekili olarak görev yaptı.

Sabiha Gökçül Erbay - Balıkesir

1908, Bergama doğumlu Ayşe Sabiha Gökçül Erbay, İstanbul Kız Muallim Mektebinde ve Yüksek Kız Muallimin İhzari (hazırlık) kısmında okudu. İzmir Kız Muallim Mektebi'nde edebiyat öğretmenlik ve müdürlük, Adana Lisesi ve İstanbul Erenköy Kız Lisesinde öğretmenlik, V. Dönem Balıkesir, VI. ve VII. Dönem Samsun milletvekilliği ile TBMM Başkanlık Divanı Katip üyeliğinde yaptı.

Sabiha Görgey - Sivas

1888, İstanbul doğumlu Hatice Sabiha Görkey, Şimdiki adı İstanbul Üniversitesi olan Darülfünun’un ilk mezunlarındandır. Öğretmenliğe İstanbul’da başlayan Görkey'in ardından da Edirne’ye tayini çıktı ve orada, Edirne Kız Öğretmen Okulu’nda hem müdire hem de öğretmen olarak görev yaptı. V. Dönem Sivas Milletvekiliği yaptı. 

Seniha Hızal - Trabzon

1897, Adapazarı doğumlu Ayşe Seniha Hızal, Türkiye’de Cumhuriyet döneminde maarif müfettişliği yapan ilk kadındır. Hızal,  V. dönem TBMM’de Trabzon milletvekili olarak görev yaptı.

Şekibe İnsel - Bursa

Ayşe Şekibe İnsel (Akkavuk), 1886'da İstanbul'da doğdu.  Almanca Mektebinde eğitimini tamamlayan İnsel, 1935 genel seçimlerinde V. dönem Bursa milletvekili olarak seçildi.

Türkan Örs Baştuğ - Antalya

Türkan Örs Baştuğ, 1900'de İstanbul'da doğdu. V. dönem ve VI. dönem TBMM Antalya milletvekilidir. Milletvekili seçildiği sırada Soyadı Kanunu çıkınca cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk "Başbuğ benim. Senin soyadın Baştuğ olsun" diyerek kendisine "Baştuğ" soyadını verdi.