İcrada hangi mallar alınmaz? Haczedilemez ev eşyaları neler? İşte kanun maddeleri

İcrada haczedilemeyecek mallar listesi, borçlu kişiler tarafından önem arz ediyor. Zira, son yıllarda AKP iktidarının akıl ve bilimden uzak ekonomi politikaları nedeniyle artan pahalılığı, yurttaşların geçim sıkıntısını katbekat artırdı. Özellikle koronavirüs pandemisi sürecinde borçları katlanan milyonlarca yurttaş, borçlarını ödeyemeyince icralık oldu. Kanuna göre, evdeki eşyaları haczetmeye gelen icra memurları, borçluların geçimini sağlayacak temel ev eşyalarını alamıyor.

• Uzman isim uyardı: Emekliyseniz maaşınıza haciz koydurmayın

İCRA GELMESİ NE DEMEK?

Bir alacak sahibinin, borcunu tahsil etmek için mahkeme yoluyla başlattığı hukuki sürece 'icra' adı veriliyor. Borçlu kişi, borcunu yasal süre içerisinde ödeyemiyorsa icra işlemi başlar. İcra memurları, borçlu kişinin evinde bulunan değerli eşyalara el koyarak kişinin borcundan düşer. El konulan ev eşyalarının değerlemesini de icra memurları yapar. Haczedilen, yani el konulan eşyalar eğer borcun kapanmasına yetmiyorsa borçlu kişi hapse girebilir.

İCRA TAKİBİ NASIL ÖĞRENİLİR?

Kişiler, hakkında icra takibi olup olmadığını e-Devlet portalından öğrenebilir. Adalet Bakanlığı sayfası altında yer alan 'İcra Dosyası Sorgulama' ile kişiler, hangi borçlardan sorumlu olduklarını ve ödemeleri gereken borç miktarını görebilir.

Öte yandan Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden de icra takibi sorgulamak mümkün. UYAP Vatandaş Portalı'nın vatandas.uyap.gov.tr/main/vatandas/giris.jsp adresinden e-Devlet şifresi, e-İmza veya mobil imza yöntemlerinden birini seçerek sisteme giriş yapın.

Açılan sayfanın sol tarafındaki hizmet menüsünden önce 'Dosya İşlemleri' ardından da 'Dosya Sorgulama' sekmesini tıklayın. 'Yargı Türü'nü seçtikten sonra 'İcra' kısmını tıklayıp hakkınızda herhangi bir haciz dosyası olup olmadığını öğrenebilirsiniz.

İCRA TAKİBİ NASIL KALDIRILIR?

Ödeme yapmadan icra takibini kaldırmak mümkün değil. Borcun ödenmesi geciktikçe, faizi de artar. İcralık olan kişiler çalışıyorsa, maaşlarının bir bölümüne de el konulur. Belirlenen yüzde, kişilerin maaşından otomatik olarak kesilir.

İcra dönemi boyunca kişilerin hesabında para bulunuyorsa, banka hesaplarında bulunan paraya el konulur. Kişilerin tüm mal varlıkları inceleme altına alınır ve borçlarına karşı el konulabilir.

İCRADA HANGİ MALLAR ALINMAZ?

Gerek İcra ve İflas Kanunu'na (İİK) göre, haczedilemeyen mallar; tamamen haczedilemeyen ve kısmen haczedilemeyen olarak ikiye ayrılıyor. Genel olarak, kişinin asgari geçimini ve mesleğini yapmasını sağlayan eşyalar haczedilemez.

Tamamen haczedilemeyen mallar listesi şöyle:

* Devlet malları kamuya ait olduğu için kişisel alacaklara üstün tutulamaz ve kişisel alacaklar için haczedilip satılamaz. Ayrıca belediyelerin kamu hizmetine tahsis edilen malları da haczedilemez.

* Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya haczedilemez.

Bu kapsamda borçlunun sanat ve mesleği için lüzumlu olan alet, edevat, kitapları ve arabacı, kayıkçı ve hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtaları haczedilemez. 

Yine aynı şekilde borçlunun mesleği için lüzumlu olan elbiseleri, örneğin bir dalgıcın dalgıç elbisesi ve tüpü, marangozun kullandığı aletleri, doktorun stetoskobu haczedilemez.

* Borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu sayılabilecek eşya haczedilemez. Borçlunun konutunda aynı amaçla kullanılan eşyalardan birden fazla olması durumunda bunlardan kullanıldığı amaç için gerekli olanın bırakılması ve fazladan olan eşyalar haczedilmesi gerekir.

* Borçlu kişi çiftçi ise, kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi, hayvanlar, nakil vasıtaları, diğer eklenti ve ziraat aletleri tamamen haczedilemeyen mallar arasında.

* Borçlu kişi sanat erbabı ise sanat ve mesleği için lüzumlu olan araç, gereç ve kitapları haczedilemez.

* Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları haczedilemez.

* Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu kişi çiftçi ise, gelecek mahsul için lazım olan tohumluğu haczedilemez.

* Borçlu kişi bağ, bahçe veya sebze ve meyve yetiştiricisi ise, kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ, bahçe ve bu iş için lüzumlu bulunan araç ve gereçleri de haczedilemez.

* Türk Borçlar Kanunu'nun 510. maddesi gereğince kaydı hayatla iratlar haz olunmamak üzere tesis edilmiş ise haczedilemez.

* Ordu ve zabıta hizmetlerinde olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerinden birinin ifası nedeniyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava ve denizaltı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri haczedilemez.

* Askeri malullerle, şehit yetimlerine verilen terfi zammı ve maaşlar haczedilemez.

* Bir muavenet sandığı veya cemiyeti tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi benzer hallerde bağlanan maaşlar haczedilemez.

* Vücut bütünlüğüne ve sıhhate verilen zararlar için tazminat olarak kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar haczedilemez.

* Borçlunun haline münasip evi haczedilemez. Burada bahsedilen haline münasip evdir. Yani kişinin evi oldukça lüks ise, bu evin satılarak borçlunun geçimini sürdürebileceği bir eve yetecek miktarın ayrılması ve satıştan kalan miktar ile alacaklının borcunun ödenmesi mümkün.

* Öğrenci bursları haczedilemez.

Kısmen haczedilemeyen mallar listesi şöyle:

* Maaşlar

* Tahsisat ve her nevi ücretler

* İntifa hakları ve hasılatı

* İlama müstenit olmayan nafakalar

* Tekaüt maaşları

* Sigortalar veya tekaüt sandıkları tarafından tahsis edilen iratlar

* Borçlu ve ailesinin geçinmeleri için icra memurunca lüzumlu olarak takdir edilen miktar tenzil edildikten sonra haczolunabilir. * Maaş ve ücretlerden, borçlunun kendisinin ve ailesinin geçimi için zorunlu olan kısım haczedilemez. Ancak geri kalan kısım haczedilebilir.

* Borçlunun ve ailesinin geçimi için zorunlu olan kısmı icra müdürü takdir eder. Fakat haczedilecek miktar bu ücret ve maaşların dörtte birinden az olamaz.

HACZEDİLEMEYEN HAKLAR NELER?

Borçlu kişinin çeşitli nedenlerle hak sahibi olduğu bakım aylığı, manevi tazminat alacağı, devredilmesi mümkün olmayan intifa hakları, oturma hakkı, önalım hakkı, aile yurdu veya konutu, anne babanın çocuk malları üzerindeki hakları haczedilemez.

Ayrıca ordu ve zabıta hizmetlerinde malul olanlara bağlanan aylıklara, yardım sandığı ve derneğince bağlanan aylıklara, vücut ve sağlık üzerine ika edilen zararlar için ödenen tazminata, şehit yetimlerine ve askerlik malullerine verilen harp malullüğü zammı ile tekel beyiyelerine, borçlunun haline münasip evine haciz gelemez.

EŞLERE AİT MALLARA HACİZ GELİR Mİ?

Borçlu evliyse, yaptığı borçlar veya gelen hacizler sadece borçluyu ilgilendirir. Fakat eşlerden biri diğerine icra takiplerinde kefil olmuşsa onun da mal varlığına ve varsa maaşına dörtte biri oranında haciz konulabilir. Yani kişisel borç olarak kabul edilen vergi borcu da kişiseldir ve tarafları etkilemez.

BABAYA GELEN HACİZ ÇOCUKLARI ETKİLER Mİ?

Baba hayattaysa borçlarından dolayı çocuklarına haciz uygulanamaz. Fakat baba ile çocuk bankaca bilinen ikamet adresinde birlikte oturuyorlarsa, banka bu adresteki eşyaları haczedebilir.

Çocuğun fatura ile kendine ait eşyaları ispat edip haciz tutanağına kayıt ettirmesi durumunda bu eşyalar haczedilemez. Ancak baba vefat etmişse çocukları da mirasçıları olduğu için, borç da miras olarak kalır ve banka mirasçılardan doğrudan borcu talep edebilir.

E-DEVLET İCRA TAKİBİ SORGULAMA EKRANI

UYAP İCRA TAKİBİ SORGULAMA SAYFASI