2016 Ekonomi... Türk lirası eridi turizm çöktü

Türkiye ekonomide de çalkantılı bir yıl geçirdi. Art arda yaşanan terör saldırıları, 15 Temmuz darbe girişimi, AKP'li isimler ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'başkanlık sistemi' açıklamaları ekonomiye de damgasını vurdu, açıklamalar yurttaşın cebine yansıdı. 2016 yılına, siyasiler ile Merkez Bankası arasındaki 'faiz' tartışmaları da damgasını vurdu. İşte 2016 yılındaki ekonomik gelişmeler...

Ankara ile Moskova ilişkileri, Rusya'ya ait savaş uçağının Suriye sınırında düşürülmesiyle kopmuş; Moskova, Türk şirketlerine yaptırım uygulama kararı almıştı. Rusya, 15 Ocak günü bu tutumunu yumuşatıp, bazı Türk şirketlerinin yaptırım kararlarından muaf tutulmasına yönelik bir tasarı yayınlamıştı. Küresel ekonominin gözlerini çevirdiği FED, yeni yılın ilk 'faiz' kararını 27 Ocak günü vermişti. FED yılın ilk kararında 'faiz oranının değiştirilmediğini' açıkladı. Ekonomi gündemi şubat ayını da çok hareketli geçirdi. Christine Lagarde, 19 Şubat günü bir kez daha IMF başkanlığına seçildi.

TÜRKİYE'NİN NOTU DEĞİŞMEDİ Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, 2016 yılı içindeki ilk Türkiye kararını 26 Şubat günü verdi. Fitch Ratings, 26 Şubat’ta Türkiye’nin kredi notu ve not görünümünü değiştirmediğini açıkladı. Kuruluş son değerlendirmesinde kredi notunu ’BBB-’ not görünümünü de olan ’durağan’da bırakmıştı. DOLAR 3 LİRAYI TEST ETTİ Tüm bu gelişmelerin ışığında dolar, TL karşısında ilk kez şubat ayında 3 lira sınırını test etmişti.

MERKEZ BANKASINDAN 13 AY SONRA BİR İLK Sık sık Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP'li siyasilerin hedefi haline gelen Merkez Bankası, mart ayının 24'ünde, Para Politikaları Kurulu toplantısı sonucu faiz koridoru üst bandını yüzde 10,75’ten yüzde 10,50’ye düşürdü. Merkez Bankası böylece, 24 Şubat 2015’ten 13 ay sonra faizlerde indirime gitmiş oldu. 31 Mart’ta Türkiye ekonomisinin 2015’te yüzde 4 büyüdüğü açıklandı. Böylece Türkiye ekonomisi, 2015’in son çeyreğinde yakalanan yüzde 5,7’lik gayrisafi yurt içi hasıla artışıyla üst üste 25 çeyrek büyüdü. S&P: TÜRK EKONOMİSİ 'DURAĞAN' Standard & Poors, 6 Nisan'da Türkiye'nin kredi not görünümünü 'negatif'ten 'durağan'a çevirdi. Moody's ise 8 Nisan'da yapılacağı açıklanan değerlendirmeyi pas geçti.

MERKEZ'DE BAŞKAN DEĞİŞTİ, EN ÇOK CV'Sİ KONUŞULDU 19 Nisan'da Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Erdem Başçı görevinden ayrıldı. Başçı'nın yerine Murat Çetinkaya göreve geldi. Yeni Merkez Bankası başkanı olarak göreve başlayan Murat Çetinkaya, iktisat alanında eğitim almadığı, kendisinin başkan olabilmesi için yasa değişikliği yapıldığı, ve özgeçmişinde yer alan yüksek lisans bilgisinin de gerçeği yansıtmadığı bilgi ve iddialarıyla daha göreve başlamadan gündeme oturmuştu. 20 Nisan’da Murat Çetinkaya’nın ilk kez başkanlık yaptığı PPK toplantısında, faiz koridoru üst bandı 50 baz puan düşürülerek yüzde 10'a çekildi.

HAZİRAN: TÜM DÜNYA BREXIT'İ KONUŞTU Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde yüzde 4,8 büyüdü. Türkiye ekonomisi, bu büyüme oranıyla Avrupa ekonomileri arasında ilk sıraya yerleşti. FED, 15 Haziran’da politika faizini, iş gücü piyasasındaki yavaşlamayı gerekçe göstererek beklendiği gibi sabit tutma kararı aldı. TCMB 21 Haziran’da küresel oynaklıklarda yaşanan artışa karşın politika araçlarının ekonominin şoklara karşı dayanıklılığını artırdığını belirterek faiz koridoru üst bandını yüzde 9,50’den yüzde 9’a çekti. 23 Haziran’da Brexit gerçekleşti. Birleşik Krallık’ta yapılan referandumdan İngiltere’nin AB’den ayrılması kararı çıktı. Gelişmenin etkisiyle İngiliz sterlini dolar karşısında tarihi düşük seviyeye geriledi.

Temmuz ayına her anlanda olduğu gibi ekonomiye de 'darbe girişimi' damgasını vurdu. Darbe girişiminin ardından 17 Temmuz’da TCMB’den yapılan duyuruda, finansal piyasaların etkin işleyişinin sürdürülmesi amacıyla bazı tedbirler alındığı, bankalara gerekli likiditenin limitsiz olarak sağlanacağı, gün içi likidite imkanının komisyon oranının sıfır olarak uygulanacağı belirtildi. TCMB PPK toplantısı sonrasında 19 Temmuz’da faiz indirimlerine devam etti. Koridorun üst bandını yüzde 9’dan yüzde 8,75’e çekti.

OHAL KARARI ALINDI, NOT DÜŞTÜ 20 Temmuz’da Türkiyede olağanüstü hal (OHAL) kararı alındı. S&P, Türkiyenin kredi notunu ’BB+’dan ’BB’ye düşürdü, not görünümünü ise ’negatif’ olarak belirledi.

TURİZMDE BÜYÜK KRİZ Moody’s, 5 Ağustos’ta takviminde yer alan Türkiye’ye yönelik değerlendirme yapmadı. Fitch Ratings 19 Ağustos tarihinde Türkiye’nin kredi notunu 'yatırım yapılabilir' seviyede olan 'BBB-' olarak teyit etti. Rusya ile yaşanan kriz ve yaşanan darbe girişiminin turizmdeki etkisi daha da görünür hale geldi. Türkiye'nin tatil cenneti yöreleri boş kalırken, ajanslara Antalya sahillerinin boş fotoğrafları yansıdı. Turizmcilerin aldığı büyük indirim kararı turizmdeki krizi frenlemeye yetmedi.

KRİZİN ARDINDAN BİR İLK: CHARTER SEFERLERİ BAŞLADI Eylül ayında Rusya ile Türkiye arasındaki sorunların aşılmasının ardından ilk charter seferi gerçekleşti. Yine eylül ayında, Cezayir’de düzenlenen gayri resmi OPEC toplantısında üye ülkeler petrol üretimini kısma konusunda anlaşmaya vardı.

Ekim ayı Türkiye'de kendisini hissettirmeye başlayan ekonomik krizin her alanda derinleşmeye başladığı ay oldu. Dolar, TL karşısında ilk kez 3 liranın üstüne ekim ayında çıktı. Ve doların baş döndüren yükselişi de bu ayda başlamış oldu.

İNGİLTERE'DEN BREXIT KARARI İngiltere Başbakanı Theresa May, 2 Ekim’de Brexit sürecini başlatacak Lizbon Anlaşması’nın 50’nci maddesinin 2017 yılı Mart ayı sonuna kadar devreye sokulacağını açıkladı. MERKEZ'DEN 7 AY SONRA BİR İLK TCMB, 20 Ekim’deki toplantısında faiz oranlarını değiştirmedi. Banka böylece, Mart ayından itibaren devam eden faiz indirimleri 7 ay sonra durdu.

Kasım ayının 9'unda ABD'deki seçimleri Donald Trump kazandı. Trump'ın beklenmedik zaferi piyasaları tam anlamıyla karıştırdı. Seçimin ardından Dolar/TL 3,30'u gördü, tarihi rekorunu kırdı. Borsa İstanbul ise seçim sonucunun ardından sert düşüş gösterdi.

2016 yılında ekonomiye damga vuran haberlerden birisi de kamu alacaklarının yeniden yapılandırılması oldu. Bu kapsamda, Maliye Bakanlığınca 77,6 milyar lira, Sosyal Güvenlik Kurumunca 34,3 milyar lira olmak üzere, 111,9 milyar liralık borç yapılandırıldı.

2016'nın son döneminde MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli tarafından 'başkanlık sistemi' yeniden gündeme getirildi. AKP'nin darbe girişiminin ardından ertelediği sistem değişikliği, MHP lideri tarafından gündeme getirilince AKP ve Cumhurbaşkanı Erdoğan 'başkanlık sistemi'ni tartışmaya başladı. Erdoğan ve AKP'lilerin her 'başkanlık' açıklamasında dolar fiyatları zirveye yükseldi. Türk lirası, döviz karşısında hızla değer kaybederken, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 'dolarınızı bozdurun' çağrıları yapıldı. Çağrılar doların düşmesine çare olmazken, yıl sonunda dolar 3,50 bandına oturdu.