Kanser taramaları hayat kurtarıyor: İşte değiştirebilir ve önlenebilir kanser nedenleri

Her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen saha araştırmalarına göre senede yaklaşık 200 bin kişiye kanser tanısı konuluyor. Özellikle Türkiye'de kalp ve damar hastalıkları ile birlikte kanser hayati risk oluşturan sağlık sorunlarının başında gösteriliyor. Uzmanlar ise kanserin önlenebilir bir hastalık olduğunu vurguluyor. Tütün ürünü kullanmamak, yaş, cinsiyet ve geçmiş hastalık öyküsüne uygun beslenmek, ideal vücut ağırlığına ulaşmak, zararlı güneş ışınlarından korunmak, çevresel ve kimyasal kanserojenlerden kaçınmak ve hareketli bir yaşam tarzı sürdürmek kanserden önemli ölçüde koruyor. Çevresel ve kimyasal birleşenlerin neden olduğu kanser türleri için toplumsal bilincin oluşturulması ve önlemlerin alınması halk sağlığı için büyük önem taşıyor.

İşte değiştirebilir ve önlenebilir kanser nedenleri...

Bilinmesi gereken değiştirebilir ve önlenebilir kanser nedenleri :

Kanser oluşumu her zaman biyolojik risk faktörleri (yaş, cinsiyet, ırk) kaynaklı görülüyor. Yaşam tarzı değişiklikleri ve bireysel önlemlerle sınırlı bu faktörler kanser oluşumunu engellemede tek başına yeterli olamıyor. Hava kirliği, tütün ürünü kullanımına bağlı duman maruziyeti ya da katı yakıtların kullanımına bağlı kapalı alan dumanı gibi tüm toplumun sağlığını bozan ve kanserojen olan durumların toplumsal birlik ve bütünlük ile alınacak önlemlerle kontrol altına alınması çok büyük önem taşıyor. 

Toplumsal ve bireysel olarak kanser oluşumunda önemli risk faktörlerini minimum seviyeye indirerek, bu nedenlere bağlı kanser oluşumunu engellemek için bilinmesi gereken risk faktörleri kısaca şu şekilde sıralanabilir;

* Alkol kullanımı

* Cinsel yolla bulaşan HPV enfeksiyonu

* Hepatit B (HBV) ya da diğer kanser yapıcı enfeksiyonlar

* İyonize ve ultraviyole radyasyon

* Hava kirliliği

* Sigara başta olmak üzere tütün ürünlerinin kullanımı

* Pasif içici olma (tütün ürünlerinin dumanına maruz kalma)

* Aşırı kiloluluk veya obezite

* Yetersiz ve sağlıksız beslenme,

* Yetersiz fiziksel aktivite,

* Katı yakıtların kullanımına bağlı kapalı alan dumanı,

* Çalışma ortamlarından kansere neden olabilecek maddelerin kullanımı,

* Kanser teşhisi için yıllık taramalar öneriliyor.

Türkiye'de sık görülen meme, kalın bağırsak, rahim ağzı, prostat ve akciğer kanserlerinin herhangi bir belirti vermeden teşhis edilmesi için çeşitli tarama yöntemleri bulunuyor. ‘Kanserden değil geç kalmaktan kork’ sloganı önemli bir gerçekliğe vurgu yapıyor. Kanserde erken tanı hayat kurtarıyor. Bunun için özellikle sık görülen kanserlerden meme kanseri, kalın bağırsak kanseri ve rahim ağzı kanserleri için belirlenen yaşlarda önerilen taramaların yapılması yaşamsal önem taşıyor. Böylelikle daha erken dönemde birtakım belirtiler ortaya çıkmadan ve kanser vücutta yayılmadan saptama yapılması mümkün olabiliyor.

Belirli risk faktörlerine sahip olan ve belli bir yaşın üstündeki bireylerin erken teşhis için ve kanser tedavisinin başarısı açısından tarama yaptırması gerekiyor. Yaşam tarzı değişiklikleri ve tarama yöntemlerinin etkin kullanılması ile kanserin önlenebilir ve erken teşhis edilebilir bir hastalık olduğunun unutulmaması gerekiyor.

Kanser tedavisinden daha başarılı sonuçlar alınabilmesi adına tarama yöntemlerinin etkin bir şekilde kullanılması gerekiyor. Taramanın yapılmadığı ileri seviyede kanser tespit edilen bireyler için tedavi seçenekleri daha az bulunuyor ve başarı oranları da düşebiliyor. 

Tanısal sürecin gecikmesi, tedavi sürecinin geç başlamasına neden olarak hastalığın seyrini değiştirebiliyor ve hayati risk faktörlerini artırıyor.

Örneğin kadınlarda mamografi taraması sayesinde erken dönemde kemoterapi gereksinimi dahi duyulmadan sadece ameliyat ile meme kanseri tedavisi sağlanabiliyor.