9 bin yıl önceki ''barışı'' arıyorlar

Çatalhöyük Kazı Başkan Yardımcısı ve Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Serap Özdöl, son iki yıldır kazılardan çok, yayın hazırlığı ağırlıklı çalışma yürüttüklerini söyledi.
Özdöl, Çatalhöyük kazı alanında bu yıl ilk kez ''jeoradar'' denilen özel bir teknikle, höyüğün büyük bölümünün 4 metre altındaki mimari dokusunun kabaca röntgeninin çekildiğini belirterek, şöyle devam etti:
''Jeoradar sonuçları, Çatalhöyük'ün henüz kazılmamış alanlarında, bugüne kadar bulunmuş yapılardan önemli ölçüde farklılık arz eden bir mimarinin bulunmadığını ortaya koydu. Ancak bu yılki çalışmalarda, volkanik bir kayaç olan obsidyenden yapılmış 2 adet mezar hediyesi ayna bulundu. Bunlar, 50 yıllık bir kazı geçmişi olan Çatalhöyük'te çok nadir bulunan parçalar.''

Dünya üzerindeki diğer pek çok topluluğun henüz yerleşik hayata bile geçmediği dönemde Çatalhöyük'te 8 bin kişinin, ''kent hayatı'' olarak nitelendirilebilecek şekilde birlikte yaşadığını vurgulayan Özdöl, şunları kaydetti:
''Höyüğün bizce en heyecan verici, gizemli tarafı bu... Çatalhöyük'te, çok sayıda insanların bir arada yaşadığı kentlerin tipik özelliği olan hiyerarşik bir düzen ya da yönetici sınıf izine halen rastlanmadı. Çatalhöyük'te en çok cevabı merak edilen soru, '1400 yıl boyunca eşitlikçi ve barış içinde yaşamayı nasıl başardılar? Jeoradar sonuçlarında da bunu net bir şekilde gördük. Duvar şekilleri ve motifler açısından ufak tefek farklar olsa da evlerin hepsi neredeyse birbirinin aynı... Bir reise, yöneticiye ya da bir seçkin zümreye ait olduğunu düşündüren farklılıkta hiç bir yapıya rastlamadık. Ayrıca, ortak iş yapılan ya da törensel özel bir mekana da rastlamadık. O dönemde toplu şekilde bir çatışma sonucu ölenlere ya da vahşice katliam izlerine de rastlamıyoruz. Bugüne kadar elde ettiğimiz bilgilerden, barış içinde birbirleriyle uyumlu şekilde yaşadıklarını anlıyoruz. Şimdi aradığımız en önemli şey; 1400 yıl boyunca nasıl bir sosyal hayat yaşayarak bunu başardıkları...''

''Dünya Kültür Mirası Turist Grubu''

Stanford Üniversitesi'nden Arkeoloji Profesörü Ian Hodder başkanlığında yürütülen kazı çalışmalarında 20. yılın dolduğunu, kazı çalışmalarının 5 yıl daha devam edeceğini dile getiren Özdöl, ''Her yıl Çatalhöyük'ü 15-16 bin kişi ziyaret ediyordu. Bu yıl UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası Listesi'ne alınmasının ardından Çatalhöyük'ün ziyaretçi sayısında 4-5 kart artış bekliyoruz. Çünkü 'Dünya Kültür Mirası Turist Grubu' olarak nitelendirilen dünyada çok özel bir ziyaretçi kitlesi var. Bu kitle, listede yer alan dünya üzerindeki kültürel mirasları yılda bir kaç kez kafileler halinde ziyaret ediyor'' diye konuştu.

Özdöl, Çatalhöyük'ten çıkarılan parçaların incelenmek üzere yurt dışında bu alanda uzmanlaşmış laboratuvarlara gönderilerek ayrıntılı analiz çalışmalarına devam edildiğini, bu yıl Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) ile restorasyon ve konservasyon çalışmaları konusunda işbirliği anlaşması imzalandığını sözlerine ekledi.

Çatalhöyük

Konya'nın Çumra ilçesindeki, tarihi 9 bin yıl öncesine kadar uzanan Çatalhöyük, 1960'lı yıllarda İngiliz Arkeolog James Mellaart ve ekibi tarafından keşfedildi. 1993 yılında ise İngiliz Arkeolog Prof. Dr. Ian Hodder kazı çalışmalarını devraldı.

Çatalhöyük'teki uluslararası kazı ekibi, buradaki laboratuvarlarda 9 bin yıl önce yaşamış insanların beslenmeleri, hastalıkları, genetik özellikleri, o dönemdeki bitkilerin ve hayvanların durumu gibi farklı konularda incelemelerini sürdürüyor.

Yaklaşık 8 bin kişinin yerleşik hayata geçerek bir kent kurduğu tespit edilen Çatalhöyük'te 9 bin yıl önceki insanın, en çok balık tükettiği, üstten girilen birbirlerine bitişik kerpiç evlerde oturdukları belirlendi. Hodder başkanlığında, Shell ve Boeing gibi dünya ölçeğindeki firmaların sponsorluğunda devam eden Çatalhöyük kazıları, 2017 yılına kadar devam edecek.