AKP madenleri batırdı

Soma’da 301, Ermenek’te 18 madenci “iş cinayetlerine” kurban giderken Sayıştay’ın Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) ile Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) raporları yeni faciaların kapıda olduğunu gözler önüne serdi.

Sayıştay’ın TKİ raporunda, 6 bin 773 personelle çalışılacağı öngörülmesine karşın ortalama 6 bin 131 personelle çalışıldığı, yıl sonu personel sayısının ise bir önceki yıla göre 1200 kişi azalarak 5 bin 159 kişiye gerilediğine dikkat çekildi. İşçi sayısının her yıl azalması üretimin aksamasına neden oluyor. İşçi eksiği giderilemediği için üretimde “darboğaz” oluşuyor.

Kurumca 22.2 milyon ton tuvönan (işlenmemiş) kömür, 29.2 milyon ton satılabilir kömür üretim programına karşılık, programın ancak yüzde 58’i gerçekleştirilerek 16.9 milyon ton satılabilir kömür üretiliyor.

Yeterli dekapaj (açık işletmelerde kömürün üzerini açmak için yapılan işlem) yapılamaması nedeniyle işletmeye hazır cevher rezervleri çok yetersiz düzeyde. Makine parkları konusunda uyarı da yapılan raporda, “ağır iş makinelerinin büyük bir kısmı oldukça yaşlı ve ekonomik ve fiziki ömürlerinin sonuna gelmiş durumdadır” denildi. Bir önceki faaliyet döneminde 33.6 milyon ton kömür satılarak 3.2 milyar lira tutarında net satış hasılatı sağlanmışken 2013 yılında 21.1 milyon ton kömür satılarak 2.5 milyar lira tutarında net satış hasılatı sağlanabildi.

Hazine’den 1.9 milyar alacağı var

TKİ fakir ailelere kömür dağıtımı işi de yapıyor. Ancak karşılığını Hazine’den alamıyor. Kurumun, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakıflarına sevk ettiği kömür nedeniyle Hazine’den 1.9 milyar lira tutarında alacağı bulunuyor.

Rapora göre Soma’da 301 işçinin yaşamını yitirdiği facianın ardından TKİ muhatap gösterilerek 176 maddi ve manevi tazminat davası açıldı. 91 milyon lira tazminat talep ediliyor. Dava sayısının daha da artacağına işaret edilen raporda, idari ve adli faaliyetlerin yakından izlenmesi, alınacak hukuki, idari ve teknik önlemler konusunda hazırlık yapılması istendi.

Raporda Şırnak’taki sahalarla ilgili uyarılar da yer aldı. Meydana gelebilecek iş kazalarının önüne geçilmesi talep edildi.

TTK batıyor

Sayıştay’ın TTK raporunda, demir-çelik sektörünün kömür talebinin yüzde 60’ının yerli üretimle karşılandığı, Zonguldak havzasının ise bu talebin yüzde 10’unu bile karşılayamayan, stratejik önemini yitirmiş, sıradan bir kömür havzasına dönüştüğü ifade edildi. Rapora göre TTK’nin 2013 yılı faaliyet dönemi 558.6 milyon lira zararla sonuçlandı. Zorunlu olan hazırlık yatırımları için kuruma yeterli kaynak aktarılmadı. Emekli olan üretim işçilerinin yerine yeni işçi alımına da izin verilmedi. 1970’li yıllarda 5 milyon tona yaklaşan yıllık satılabilir taşkömürü üretimi yıldan yıla azaldı.

Rapora göre TTK’nin rödovansçı şirketlerden de alacağı bulunuyor. Raporda, birikmiş borçlarını ödemeyen firmalar için sözleşmenin feshi de dahil her türlü önlemin alınması istendi. Amasra İşletmesi’ne ilişkin raporda ise TTK satış fiyatlarının ticari maliyete göre düşük düzeyde kaldığı, satışların zararla sonuçlandığı vurgulandı. Armutçuk İşletmesi raporunda ise ocaklarda üretim yapılan panoların kendiliğinden yanmaya müsait olduğu, bu yangınlarla sık karşılaşıldığı, alınan tedbirlerin ise yeterli olmaması nedeniyle kendiliğinden yanma ile mücadelede başarılı olunamadığı vurgulandı.