Bir çınarı kaybettik: Rasih Nuri İleri yaşamını yitirdi

Türkiye komünist hareketinin önde gelen isimlerinden Rasih Nuri İleri, 94 yaşında İstanbul’daki evinde hayatını kaybetti. İleri, 2011’de yaşamını yitiren Mihri Belli’nin cenaze töreninde Vedat Türkali’ye “Bir tek ikimiz kaldık” demişti. Galata’da bulunan Doğan Apartmanı’ndaki evinde hayata gözlerini yuman İleri’nin cenazesi salı günü Bebek Camii’den öğleyin kılınacak cenaze namazının ardından Aşiyan Mezarlığı’nda toprağa verilecek.

İleri, 28 Mart 1920’de babası Mustafa Kemal Atatürk’ün özel temsilcisi olarak Cenevre’de görev yaptığı sırada burada doğdu. 1939 yılında üniversitede TKP için mücadele etmeye başlayan İleri, partiye 1942 yılında kayıt oldu. 1946’da Adana Sendikalar Birliği’ni kurdu. 1962’de TİP’e üye oldu. 1. Kongre’de Merkez Komite üyeliğine seçildi. Aralık 1967’de partiden ihraç edildi. 1968’de Milli Demokratik Devrim Derneği kurucusu ve Genel Sekreter Yardımcısı oldu. Mart 1970’de kurulan İstanbul İşçi Birliği Genel Başkanı oldu. 1973’te Haziran Hareketi örgütünün bir numaralı sanığı olarak yargılandı, beraat etti.

1977’de ikinci TİP hareketine dahil oldu. Haziran 1990’da Türkiye Birleşik Komünist Partisi’nin kurucusu ve merkez komitesi üyesi olan İleri, 1992’de istifa etti. 1992’de Sosyalist Birlik Partisi’ne girdi. 1999’da Sosyalist İktidar Partisi üyesi olan İleri, daha sonra Türkiye Komünist Partisi üyesi ve konferans delegesi oldu. İleri, 3 Kasım 2002 genel seçimlerinde TKP’den İstanbul’dan milletvekili adayı oldu.

İleri, Kurtuluş 1 Mayıs 1919-Şubat 1920, Atatürk ve Komünizm-Kurtuluş Savaşı Stratejisi, Kırklı Yıllar Dörtlemesi (1944 TKP Davası, 1945 İGB Davası 1947 TKP Davası) isimli kitapların da bulunduğu 20’nin üzerinde eseri ve birçok çevirisi bulunuyor.

Ne dediler?

İleri için dostları ve yakınları düşüncelerini şöyle aktardılar:

- Yazarımız Hikmet Çetinkaya: 1942’de TKP üyesi olması ve sonraki siyasi hayatını kendisinden dinleme fırsatım oldu. Devrimci ruhu hiç kaybetmedi.

- Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV) Başkanı Fahrettin Ozan: Rasih Ağabey Türkiye’de Cumhuriyet kuşağının değerli aydınlarındandı. Kendisinin vakfımıza ciddi katkıları oldu. Türkiye sosyalist hareketinin önemli isimlerindendi. Anısını yaşatacağız.

- Eski TMMOB Başkanı Kaya Güvenç: Tüm yaşantısı boyunca ödünsüz ve örgütlü mücadele içinde bir yaşam sürdü. Tarihin aydınlatılmasında belgelere olan düşkünlüğü bilinir. Anıları ışığımız olacak.

- Halkın Türkiye Komünist Partisi’nin Merkez Komite Üyesi Metin Çulhaoğlu: Türkiye’nin tarihsel sürecinde farklı evrelere tanıklık etti. Çok büyük değişimleri gördü. Bu süreç içerisinde kendi komünist inancından, düşüncelerinden hiç ödün vermemesi saygıdeğer bir olaydır.

- Komünist Parti Merkez Komite Üyesi Aydemir Güler: Nadir entelektüel insanlardandı. 94 yıllık yaşamında çok üretken bir hayat sürdü.