BM, ABD’ye ‘dur’ dedi

İran ile 2015 yılında imzalanan  nükleer uzlaşıdan çekilmesinin ardından Tahran’a yaptırım kartını da çıkaran ABD’ye Birleşmiş Milletler’den (BM) uyarı geldi. BM’nin en yüksek yargı organı, Uluslararası Adalet Divanı, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımların bir kısmının kaldırılması gerektiğine hükmetti, İran’a gönderilecek insani mal ve sivil havacılığa yönelik yaptırımlarını durdurması yönünde karar verdi.

Lahey’deki mahkeme böylece ABD’nin yaptırımlarının askıya alınmasıyla ilgili İran’ın tedbir talebini kabul etmiş oldu. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, söz konusu kararları “’yaptırımlar için yenilgi, hukukun üstünlüğü için zafer” ifadeleriyle nitelendirerek “Uluslararası toplumun ABD’nin tek taraflı politikalarına kolektif bir biçimde karşı koyması bir zorunluluk” dedi.

‘Anlaşmayı iptal ettik’

İran, ABD Başkanı Donald Trump’ın tekrar devreye soktuğu yaptırımların iki ülke arasında 1955’te yapılan dostluk anlaşmasına aykırı olduğunu savunuyor. Tahran yönetimi, geçen ağustosta görülmeye başlanan dava sonuçlanana kadar yaptırımların askıya alınması talebinde bulunmuştu.
Söz konusu anlaşmanın artık geçerli olmadığını iddia eden ABD tarafı ise İran’a yönelik yaptırımların herhangi bir anlaşmayı ihlal etmediğini savunuyor. ABD Dışişleri de dün 1955’teki anlaşmayı iptal ettiklerini açıkladı.

Mahkeme, “insani ihtiyaçlar için gerekli olan ürünlere” yaptırım uygulanmasının “İran’da yaşayanların hayat ve sağlıklarına ciddi zararlı etkileri” olabileceğine dikkat çekti. ABD’nin uçak yedek parçalarının İran’a satılmaması yönündeki yaptırımının da “İran’da sivil havacılık ile onu kullanan insanların güvenliğini tehlikeye atma riski” taşıdığı vurgusu yapıldı.
ABD yönetimi nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından İran’a yönelik yaptırımların ilk kısmını geçen aylarda tekrar yürürlüğe koymuştu. Yaptırımların ikinci kısmının ise gelecek ay yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Uluslararası Adalet Divanı’nın kararları üye devletler için bağlayıcı ve bu kararlara karşı temyiz başvurusu yapılamıyor. Ancak mahkemenin kararların uygulanması konusundan bir yaptırım gücü bulunmuyor. Halihazırda hem İran hem de ABD, mahkemenin çeşitli kararlarını uygulamayan ülkeler durumunda.

Fransa elçi göndermiyor

Öte yandan Fransa, Tahran’a yeni büyükelçinin gönderilme kararının askıya alındığını açıkladı. Fransa yönetimi, bu durumun sebebinin, geçen haziranda Paris’te İranlı muhaliflerin toplantısına saldırı planı emrini İran İstihbarat Bakanlığı’ndan Said Haşimi aracılığıyla verilmesi olduğunu belirtti.