Boko Haram'dan kurtulan kadınlar neden geri dönmek istiyor?

Boko Haram'ın ellerinde kalaşnikoflarla kameraya bakıp, hayatlarından ne kadar memnun olduğu söyleyen çarşaflı kadınların videosunu yayınlaması da, insanları ikna etmedi. Bazıları bunu Stockholm sendromuyla (rehinenin kendisini rehin alan kişiyle olası diyalog sürecinde oluşan, duygusal anlamda sempati ve empati oluşması) açıklarken, bazıları baskı altında konuştuklarını düşündü. Afrikalı gazeteci Adaobi Tricia Nwaubani mektuplarında, Nijerya ordusunun kurtardığı ancak ülkenin kuzeydoğusundaki Sambisa Ormanları'ndaki Boko Haram militanı "eşlerini" yanına geri dönmek isteyen kadınları anlattı.

Güç kaybı

BBC Tükrçe'nin haberine göre psikolog Fatma Akilu, Boko Haram'ın eski üyeleri, liderleri, eşleri ve çocuklarıyla 5 yıldan fazla süredir çalışıyor. Örgütün elinden kurtarılan yüzlerce kadına destek veriyor.

Akilu'ye göre kadınlara nasıl davranıldığı, kaldıkları Boko Haram kampının başında kim olduğuna göre değişiyordu. Daha iyi davranılan bazı kadınlar kendi istekleriyle Boko Haram üyeleriyle evleniyor ve örgüte katılıyorlardı. Ancak çoğunluğun durumu farklıydı. Ayşe'yle konuştuğumda sık sık Boko Haram'ın kendisine saygı gösterdiğinden, kocasının üzerinde güçlü bir etkisi olduğundan bahsediyordu. Bir defasında eşiyle savaşa bile katılmıştı. Psikolog Akilu, "Bu kadınlar hayatının büyük bölümünde hiç çalışmamış, toplum içinde sesini duyurmamış insanlar. Ormandayken kontrol onlardaydı, herkes emirlerine amadeydi. Topluma döndüklerinde bu gücün yerine ne koyacaklarını bilemiyorlar" diyor.

Toplumdan dışlanma korkusu

Akilu'ya göre, güç kaybı tek neden değil. Bu kadınlar, Boko Haram militanlarıyla bağlantıları nedeniyle toplumdan dışlanma endişesi yaşıyorlar. Topluma yeniden entegre olmanın zorluğu ve ekonomik kaygılar da ormana geri dönmelerini kolaylaştırıyor. Yakın zamanda, ormana geri dönen Ayşe'nin ailesiyle konuştum. Hâlâ şoktalardı. Kızları için endişelilerdi. Sambisa Ormanları'na geri dönen başka kızların aileleri de, onların kapısını çalarak Ayşe'nin kızlarından haberdar olup olmadığını soruyorlardı. Boko Haram'a dönen bazı kadınlar, evine geri dönen Ayşe'yle iletişimi sürdürüyordu. Ayşe'nin kız kardeşi Bintu, bu aramalardan ikisine tanık olmuştu.

'Çatışmalar sürerken radikalleşmemek daha zor'

Bintu, "Ayşe'ye geri dönmelerini söylüyorlardı ama o reddediyordu, istemediğini söylüyordu" diye anlatıyor.

Öte yandan, Ayşe'nin durumu konuştuğum diğer kızlarınkinden farklıydı.

Özgür kaldıktan sonra hayatını yoluna koymuş gibiydi. Kumaş satıyor, dışarı çıkıp sosyalleşiyor, süslenip çektiği fotoğrafları sosyal medyada paylaşıyordu.

Annesi, "En az 5 adam Ayşe'yle evlenmek istedi" diyerek kızının toplumdan dışlanmadığına dikkat çekiyordu.

Ama bir gün Ayşe ormandan geri dönen bir başka kadından, Boko Haram'lı eski "eşinin", rakibi olan başka bir kadınla birlikte olduğunu öğrendi.

Hayat dolu Ayşe bir anda köşesine çekildi. Kardeşi Bintu, kadının yemeden kesildiğini, konuşmadığını ve sürekli üzgün olduğunu söyledi.

İki hafta sonra evi terk etti ve bir daha geri dönmedi. Telefonlarını kapadı.

Yanına Sambisa Ormanı'ndaki kocasından olan 2 yaşındaki oğlunu aldı. Kaçırılmadan önce boşandığı eski eşinden olan çocuğunu ise geride bıraktı.

Psikolog Akilu, radikal fikirlerden arınma sürecinin ayaklanmalar sürerken daha zor olduğunu söylüyor.

Akilu, "Hükümetle anlaşma sağlanıp, silahların bırakıldığı yerlerde daha kolay. Ama babalarınız, eşleriniz, oğullarınız halen savaşın içindeyse, özellikle kadınlar dayanışmak ve birleşmek istiyor" diyor.