Bu festival çok 'özel'di

Uzun bir maratonu geçen hafta bugün noktaladık. 5 Mayıs’ta Türkiye’de Çin Kültürü Yılı etkinlikleri nedeniyle Şanghay Şarkı ve Dans Topluluğu, Pekin Operası, Ejderha ve Aslan Sokak Tiyatrosu’nun gösterileri ile başladığımız koşuşturma, 5 Haziran’da Tiyatro Pangar’ın “Macbeth”i ile noktalandı.

Bir ay boyunca, 22 mekânda, genelde günde 4, kimi zaman 6 sahnede, farklı seanslarda oyunlar izleyerek ve de bazısında yüzümüz gülerek, bazısında yüzümüz hafif asılarak Kadıköy, Üsküdar, Caddebostan, Beyoğlu arasında gittik geldik…

Kimi zaman Hamursuz Fırın’a ya da Balıkçılar Çarşısı’nda Sahne Beşiktaş’a, Hasköy İplik Fabrikası’na, Galata Rum İlköğretim Okulu’na kadar uzandık… Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi özellikle büyük sayılabilecek yapımlar için cankurtaranımız oldu. “İKSV’nin 40. yılında 40 yapım” buluşumuzu çok sevdik ama, çok koşturduk. Tiyatro Festivali 24 bin seyircinin üstünde yüzde 80 dolulukla kapandı.

‘Özgürlükler ve Sorgulamalar’

Tiyatro Festivali, Şakir Eczacıbaşı’nın her zaman altını çizdiği gibi, bugüne kadar oluşturduğu programlarda daima insan haklarından, özgürlüklerden yana olan, bağnazlıkları kıran, düşünceyi yücelten oyunlar sunmuştur. Bu yıl da tema “Özgürlükler ve Sorgulamalar” olarak belirlendi. Festivalin konuğu olan pek çok yerli ve yabancı yapım bu sorun çevresine odaklanıyordu.

Seyircinin festivale giderek artan ilgisinin nedeni de burada, bu genel duruşta aranmalıdır. 30 gün süresince yerlisinden yabancısına tüm oyunlarda seyirciyle sahne arasında yaşanan alışverişi, etkileşimi yakalamamak imkânsızdı. Bunu, bu yıl yurtdışından gelen konuklar, basın mensupları da gözlemlediler ilginç bir biçimde. Tabii, bir yandan bu dinamik atmosferden etkilenirken, öte yandan tiyatro dünyasında yaşananlara anlam vermekte zorlanıyorlardı. Nasıl zorlanmasınlar ki? Biz zorlanmıyor muyuz?

Sanatı kendi dünya görüşünün kalıplarına tıka basa doldurmaya çalışan, sanatçıyı “sen kimsin!” olarak algılayan bir başbakan, sanatın kılcal damarlarına ulaşmaya çalışıyor. Muhafazakâr sanatla başladık, operada mescide doğru ilerliyoruz… Bir yandan bu konular gündem oluştururken öte yandan kaşla göz arasında hayata geçirilecek yasal uygulamalar, hep yapılageldiği gibi, hedefine ulaşmasın!

Ortak yapımlar ve sonrası

Sevgili Cüneyt Türel’i festival başlamadan çok kısa bir süre önce kaybettik ve “Elin Elimde” oynamadı maalesef ama, o iki gün Küçük Sahne’de Evren Ercan’ın provalar süresince amatör bir kamerayla çektiği, Zeynep Özbatur Atakan’ın kısa sürede kurgusunu yaptığı bir film paylaşıldı seyirciyle. Bence, Cüneyt’in hiç tükenmeyen tiyatro sevdasına bir gönderme olarak kalacak bu belge.

Bu yıl, “Elin Elimde” ile birlikte dört projede ortak yapımcı olmak gibi olumlu bir adım attık. “İçtima-i Hakiki”, “Üç Faz” ve “Ah Smyrna’m Güzel İzmir’im”. Ne güzel ki bu önerimiz topluluklar tarafından olumlu karşılandı ve hayata geçti. İnanıyorum ki, 2014’te, festival ortak yapım projelerine katkı payını daha yüksek tutabilecek ve belki kendi yapımını da hayata geçirebilecektir, tıpkı 2004’te “Nâzım’a Armağan”da olduğu gibi... Böylesi adımlar kuşkusuz festival kapsamında yapısal birtakım değişikliklerin gerekliliğini de ortaya koyacaktır.

18. Tiyatro Festivali bu yıl atölye çalışmalarına, eğitim projelerine geçen yıllara oranla daha fazla ağırlık verdi. Hemen belirtmeliyim ki atölyelerin tümü davet değil, başvuru esasına göre yapıldı. Bu tür eğitim çalışmalarının her yıl yapılması planlanıyor. Bu arada, tabii ki Refik Ahmet Sevengil Sergisi ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın doğumunun 100. yılı nedeniyle SALT Galata’da yapılan Ubor Metenga buluşması dolu dolu geçti.

Evet, bir festival böyle geçti, ama biz maratonu bitirmedik. 21-22 Haziran akşamları İKSV’nin kuruluşunun 40. yılını kutlamak için ünlü Katalan topluluk La Fura Dels Baus’un çarpıcı gösterisi “İstanbul İstanbul”u izlemek üzere Haliç Camialtı Tersanesi’ne bekliyoruz sizleri.