Bulgaristan'dan Türk patatesine ''hastalık engeli''

Bulgaristan'ın ''Türk patatesinde hastalık belirlendiği, bu nedenle ithalatını durdurabileceği'' yönündeki uyarısı üzerine, konu Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen'in geçen hafta bu ülkeye yaptığı ziyarette gündeme geldi. Bulgaristan Tarım ve Gıda Bakanı Valeri Mitkov Tsvetanov ile görüşen Tüzmen, Türkiye'nin bu hastalık konusunda aldığı önlemler hakkında bilgi verirken, Bulgar yetkilileri konuyu görüşmek üzere Türkiye'ye davet etti. Bu hafta içinde bir heyetin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkilileri ile görüşmek üzere Türkiye'ye gelmesi bekleniyor.

Tüzmen, konuyu değerlendirirken, ''Bunlar ihracatta ciddi bir mazeret oluşturabiliyor. Standart dışı bir uygulama varsa, bu çözülmeli. Çarşamba günü Bulgaristan'dan heyet gelecek. Konu Tarım Bakanlığı ile görüşülecek'' dedi.

Edinilen bilgiye göre, Bulgaristan Ordu, Niğde ve Nevşehir menşeli patateslerde hastalık belirlendiği gerekçesi ile Türkiye'ye uyarıda bulundu. Bu uyarının genel bir ithalat yasağına dönüşmemesi için Türkiye harekete geçti.

Yetkililer, Türkiye'de hastalık görülen bölgelerde üretim yasağı uygulandığını ve alternatif ürün üreten çiftçilere tazminat verildiğini belitirken, hastalık konusundaki tarlalardaki taramaların ve ihracattaki kontrollerin de artırıldığını vurguladı.

Halk arasında ''patates siğili-patates kanseri'' olarak adlandırılan ''synchytrium endosbitioticum'' hastalığı nedeniyle patateslerde siğil benzeri oluşumlar, kahverengi, çürük benzeri renkler oluşuyor. Bu tip patateslerin insan sağlığı açısından bir sakıncası olmamasına karşın, topraklara bulaşması nedeniyle patates üretimini olumsuz etkilediği için, ülkeler ithalatını yasaklıyor.

ABD menşeli olduğu belirtilen söz konusu hastalığın 1914'te AB'ye geçtiği, oradan da tohum yoluyla Türkiye'ye bulaştığı ifade ediliyor. İlk kez 1997'de patates üretim alanlarında tespit edilen hastalığın Türkiye'deki durumunun belirlenmesi amacıyla tarama çalışması yapılırken, Ordu, Niğde, Nevşehir, Trabzon, Giresun gibi illerde de hastalığın olduğu ortaya çıktı. Hastalık bulaşan patates, kötü görüntüsü nedeniyle iç ve dış piyasada satılamıyor. Çiftçinin mağdur olmaması için, devlet 2005 yılından beri patates üretimi yasaklanan yerlerde, alternatif ürün üreten çiftçilere dekar başına ödeme yapıyor. Bu yıl için alternatif ürün üreten çiftçiye dekar başına 99 lira ödenmesine karar verildi.

Hastalık görülen topraklarda, 30-40 yıl süreyle patates üretilmemesi gerekiyor. Bu nedenle bakanlık, hastalık görülen yerlerde ve komşu bölgelerde patates üretimini yasaklıyor.
Yaklaşık 200 bin hektar alanda patates ekilen Türkiye, patates üretiminin yapıldığı 151 ülke arasında, üretim alanı bakımından 12'inci, üretim miktarı açısından da 13'üncü sırada bulunuyor. Yılda kişi başına ortalama 60 kg patates tüketilen Türkiye'de, yıllık üretim 4-5 milyon ton arasında değişiyor.

Bulgaristan'a ihraç edilen patates miktarı düşük olsa bile bunun genel bir sebze-meyve yasağına dönüşmesinden endişe ediliyor.

Diğer taraftan yetkililer, Bulgaristan'da da üretim döneminin başlaması nedeniyle, bu ülkenin, yerli üreticiyi korumak, ithal patateslerin ekimini önlemek için de bu tür bir tutama girmiş olabileceğine işaret ediyor.