Çocuklarınızın yanında kurban kesmeyin

Türkiye Psikiyatri Derneği Merkez Yönetim Kurulu Üyesi ve Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Burhanettin Kaya, Kurban Bayramı'nda çocukların kurban kesiminden ruhsal olarak olumsuz etkilenmemesi için ailelerin dikkatli olması gerektiğini söyledi.

Çocukların ergenlik süresince kendilerine sürekli olarak rol modelleri aradıklarını belirten Kaya, bu modellerin başında aile üyelerinin geldiğini kaydetti.

''Ana babaların, çocuklarına sevmeleri ve korumaları gerektiği yönünde telkinde bulundukları hayvanların ölümüne karar veren kişiler olmalarının, çocuğun gözünde ebeveynlerinin algılanışı açısından ciddi bir sorun yaratabildiğini'' dile getiren Kaya, şunları söyledi: ''Çocukların büyük bölümü Kurban Bayramı öncesinde alınan hayvanları beslemekte, sevmekte, isim vermekte, kısa zaman dilimi bile olsa bir yakınlık ve bağlanma ilişkisi yaşamaktadır. Ardından bu hayvanın ölümüne tanık olmaları ve parçalanmış olarak görmeleri oldukça örseleyici bir durum oluşturmaktadır. Özellikle bu durum, hem hayvanları sevmenin bir erdem olduğunu anlatan hem de sevdiği hayvanın ölümüne karar veren kişiye karşı bir 'ambivalans', yani aynı anda birbirleri ile çatışan zıt duygular yaşamalarına neden olmaktadır.
Bu durum özellikle rol modeli niteliğindeki ana-baba ile kurulan sağlıklı bağlanma ilişkisini bozan, çocuğun ruhsal yapısında bir karışıklık yaratan bir nitelik kazanmaktadır.''

"Etki yaş gruplarına göre değişebilir"

Kurban kesimine tanık olmanın psikolojik etkisinin çocukların yaş gruplarına göre değişkenlik gösterdiğini belirten Kaya, ruhsal belirtilerin başında travma sonrası stres bozukluğu olarak adlandırılan yakınmalara benzer sıkıntı, korku ve kaçınma davranışlarının görüldüğünü ifade etti.

Kaya, şunları kaydetti:''Özellikle ana- babalar ne kadar bu konuda bir açıklama yapsalar da çocukların bu olanlara anlam verememeleri, büyük bir kısmının bunun gerekçesini anlamakta zorluk çekmeleri büyük sorun oluşturmaktadır. Bu sürece tanık olmanın ilk belirtileri, hayvanların kesim sahnelerini sıkıntı yaratacak biçimde istek dışı sık sık anımsama ve korku verici kabuslar görmeleridir. Ayrıca bu işlemlerin yapıldığı yerler başta olmak üzere bir çok duruma ilişkin kaçınma davranışları gözlenebilmektedir. Yine bu çocuklarda bir sevgi nesnesinin kaybından sonra gözlenen yas belirtilerine benzer belirtiler, suçluluk duyguları gözlenebilir.''
 

Kesim görüntülerinin vejeteryanlığa etkisi

Gözlenen bir başka olumsuz sonucun ise kurban kesimi sonrasında çocuğun yeme tutumlarında görülen değişiklikler olduğunu belirten Kaya, ''Klinik uygulamada azımsanmayacak oranda karşılaştığımız durumlardan biri, çocukların kurban kesimi sonrası 'vejeteryan' olmalarıdır. Eş deyişle, et yemek istememeleri... Etli her türlü yemekten uzak durmalarıdır'' dedi.

Kaya, özellikle kesilen hayvanı besleyen, bir bağlanma oluşturacak derecede birlikte zaman geçiren çocuklarda bunun daha sık görüldüğünü dile getirerek, ''Kurban Bayramı'ndan sonra bir yılı aşkın süre et ve et ürünleri yemeyen çocukların kliniğe başvurduğu meslektaşlarımız tarafından aktarılmaktadır'' diye konuştu.

Bu konuda görsel basına da çok iş düştüğünü belirten Kaya, ''Araştırmalar, şiddet görüntüleri izleyen çocuklarda ileri yaşlarda dikkat eksikliği ortaya çıktığını, düşünce, duygu ve davranışlarında olumsuz değişikliklere yol açtığını, zaman içinde şiddete karşı duyarsızlaşma yarattığını göstermektedir'' dedi.
 

Ailelere öneriler

Kaya, kurban kesimlerinden çocukların psikolojik olarak olumsuz etkilenmemesi için aile bireylerine önemli bir görev düştüğünü ifade ederek, şu önerilerde bulundu: ''Öncelikle çocuklara, bu işlemin neden yapıldığı onların anlayacağı bir dille, korkutucu olmayan ve suçluluk duygusu uyandırmayacak biçimde anlatılmalıdır. Çocuğun, kurban kesme işlemi tamamlanana kadar hayvanlarla yakın ilişki kurmasına, onları beslemesine, bu ortamlarda bulunmasına izin verilmemelidir. Özellikle kesme işlemi sırasında çocuğa bir görev ya da sorumluluk vermekten kaçınılmalı, çocuklarla kurban kesme üzerine konuşurken kullanılan sözcükler özenle seçilmelidir.''