Como dini cemaatlere teslim

Como, George Clooney, Brad Pitt ve nice ünlüyü konuk eden turistik bir şehir. Milano’ya 40 kilometre mesafedeki 85 bin nüfuslu küçük bir şehir olan Como’da Milli Görüş, Süleymancı, Nurcu cemaatlerle bağlantılı ve Diyanet’i temsil eden üç Türk camisi ile Gülen cemaatine ait bir kültür merkezinin varlığı, Milano Üniversitesi’nde tez hazırlayan sosyolog Laura Pirotta’nın araştırmasına konu oldu. Pirotta, “Etnik Yatırım ve Dini Cemaatler Işığında Türk Göçmenler, Como’daki Gerçek” başlıklı tezinde, kentte Fas, Arnavutluk ve Romanya’nın ardından gelen Türk nüfusu, ticari ve dinsel faaliyetleri açısından inceledi.

İtalya’da 10 bin dolayında olduğu tahmin edilen Türkler, ulusal ölçekte Almanya’daki Türk göçmenler gibi bir ağırlığa sahip olmasa da, İtalya’da en yoğun Türk nüfusu barındıran Como’da (2006 verilerine göre 2 bin 720 kişi) Türklerin 1970’lerdeki göç dalgasına dayanan tarihi bir yoğunluk ve ayrıcalıklı bir konuma sahip oldukları anlaşıldı.

Como şehir merkezinde konumlanan üç Türk camisini ve bir kültür merkezini inceleyen araştırma, İtalya’daki Milli Görüş’ün Almanya’dan, Süleymancıların ise İsviçre’den yönetildiğini, ABD ve birçok Avrupa ülkesinde “eğitime” verdiği önemle adını duyuran Nurcuların ise bir süredir Milano ve Como’da faaliyet gösterdiğini ortaya koydu. Kentte Faslıların en kalabalık grup olmasına karşın Araplara ait tek bir caminin bulunmaması, araştırmada dikkat çekici bir bulgu şeklinde yorumlandı.

Milli Görüş’ün hedefi \t\tyeni camiler

Como’da Milli Görüş’ü temsil eden ilk cami 1991’de açıldı. Cemaat üyeleri İtalya’daki bürokratik süreci aşabilmek için avukat Levoni ile onun din değiştirerek Müslüman olan avukat dostu Pasquini’den destek aldı. Bugün Abdurrahman ismini taşıyan Pasquini, “Il Mesaggero dell’Islam” adlı derginin yayımcısı ve Calamo Yayınevi’nin yöneticisi.

İtalya’daki Milli Görüş hareketi İtalya’da yaşayan Türk çocuklara ve gençlere Batı kültüründen kendilerini sakınmayı öğretirken İslam kültürü ve Kuran’ı tanımalarını hedefliyor. Araştırmada, bir cemaat üyesi, camiler olmasa gençlerin diskoteğe gideceğini ve Batılı gençler gibi uyuşturucu kullanabileceğinden kaygı duyduğunu anlatıyor. Pirotta’nın Milli Görüş üyeleriyle yaptığı bire bir konuşmalardan vardığı sonuç, bu cemaatin hedefinin Türkiye’de islamı politikaya alet etmek arzusu oldu.

Araştırma Milli Görüş’ün diyaspora Türkleri arasında en organize olmuş hareket olduğunu yansıtıyor. Milli Görüş’ün genel merkezi Almanya’da Kerpen’de. Avrupa ülkelerinde Milli Görüş’e bağlı tüm camiler Kerpen’deki genel merkezden kontrol ediliyor. Milli Görüş’e bağlı camiler Almanya ve İtalya’nın yanı sıra İsviçre, Fransa, İsveç, Norveç, Danimarka, Belçika, Hollanda ve İngiltere ve ABD’de de mevcut. Bu camiler “bölge” adıyla anılıyor.

İtalya’da ise Como’nun yanı sıra Milano ve Imperia’da Milli Görüş’e ait şubeler mevcut. Bu üç şehirde Türklerin çok oluşunu dikkate alan Milli Görüş’ün, Türkiye’de bir beldede daha önce belediye başkanlığı yapmış bir siyasinin de desteğiyle çok sayıda yeni cami açacağı iddia ediliyor.

Öte yandan cemaatin hareket alanını Trieste, Verona, Grosseto ve Modena’da da genişletmeyi hedeflediği, aktarılan bilgiler arasında. Geleceğin camileri “müteşebbis” ismiyle örgütlenecek.

Yaz kamplarında dini eğitim

Cemaatin İtalya’daki temsilcilerinden Muhammed adlı bir şahsın camiler arasında neden bu kadar görüş farklılığı var, sorusuna verdiği yanıt ise “Sofra aynı sofra. Süleymancılar bisküviyi tercih ediyorsa, biz karamelada diretiyoruz”.

Milli Görüş’ün kadın ve gençlik kollarının faaliyeti de araştırmada ele alınıyor. Gençlik komisyonu yaz mevsiminde, Noel ve Paskalya tatilinde din dersi ve Kuran kursunun yanı sıra çocuklar ve gençlere yönelik eğitim kampları düzenliyor. Cemaat, geçen yıl Como yakınındaki Val d’Intelvi’de düzenlendiği gibi mevsimlik kamplar kiralıyor. Bu kamplarda temel amaç din ağırlıklı eğitim. Kız çocukları için dikiş kursu önerilirken hem kızlar hem erkekler için bilgisayar kursu da veriliyor. Bu kurslar dini eğitime eşlik ediyor.

Harem/selamlık ev sohbetleri

Cemaatin önem verdiği bir başka konu Como ve çevresinde gerçekleşen “ev sohbetleri”. Ev ziyaretlerinde amaç, İslam kültürü ve Kuran çevresinde odaklanan tartışma konuları. Araştırmanın ortaya koyduğu bir gerçek, ev sohbetlerinde tartışmayı yöneten kişi erkek ise dinleyicilerin erkekler olduğu, yönetici kadın ise yalnız kadınların kabul edildiği.

Milli Görüş hareketi İtalyan gençlik kollarıyla diyalog kurmaya özen gösteriyor. Büyük camilerde İtalya’da üniversite eğitimi alan Müslüman gençlere konaklama ve burs imkânı sağlıyor. Ancak din eğitimi ve Kuran kursu zorunlu.

Hedefleri, Türkiye’de siyasi İslamın yaşama geçmesi

Cemaatin kadın kolları çoğunlukla dinsel eğitime ağırlık veren faaliyetler düzenliyor. İtalya’da yaşayan genç Türk kadınları için önerilen başlıca kurslar Kuran, din ve iyi bir aile kurma konusunda. Cemaat bir tür sigorta işlevi de görüyor. Milli Görüş’e her yıl 50 Avro ödeyerek üye olunması durumunda, bir vefat söz konusu olduğunda cenazelerin Türkiye’ye ücretsiz gönderilmesi garanti ediliyor.

Tüm bu dinsel yapı ve vitrine yansıyan sosyal dayanışma faaliyetinin yanında Como’daki her camide yufkadan kahveye, turşudan helvaya, ince belli çay bardağından zeytine çeşitli ürünlerin satıldığı bir Türk bakkalı mevcut.

Pirotta’nın Milli Görüş üyeleriyle yaptığı bire bir konuşmalarda edindiği ortak izlenim, cemaatin hedefinin Türkiye’de siyasi İslamın hayata geçmesi arzusu oldu.

Nurcular, Ekol Kültür Merkezi’nde

Başka cemaatlerin temsilcileri Fethullah Gülen’in takipçisi Nurcuların eğitimi öne çıkararak dini bir kenara ittiğini, kimileri de önerileri kabul görsün diye dinci kimliklerini sakladığını söylüyor

Pirotta’nın Como’daki Türk göçmenler araştırması, İtalya, Avrupa ve Türkiye üçgeninde organize bir dini cemaat yapılanması olduğu gerçeğini ortaya koydu. Bu dini yapı içinde Almanya ve İsviçre önemli birer köşe taşı.

Nurcuların cemaati İtalya’da kendini yeni tanıtıyor. Pirotta’nin araştırmasından yansıdığı kadarıyla Nurcuları Como’da Ekol Kültür Merkezi temsil ediyor.

Araştırmada İtalya’daki Nurcu hareketin Almanya ve Milano’da Nurcu cemaat içindeki kişilerin bağımsız girişimi ile doğduğu vurgulanıyor. Fethullah Gülen’in başkanlık ettiği Nurcu hareketin, ortaokul sonrası okulu terk eden ve iş hayatına atılan Türk gençlerinin üniversiteye devam edebilmelerini sağlamak için eğitime özel bir önem verdiğine dikkat çekiyor.

Üniversite mezunu bir gencin başkanlık ettiği Ekol Kültür Merkezi, bir cami işlevi görmüyor. Çünkü Nurcular dini vecibelerini yerine getirmek için Como’daki başka Türk camilerine gitmeyi tercih ediyor.

Como’nun merkezinde bir apartman dairesinde faaliyet gösteren Ekol Kültür Merkezi, bu kimliğiyle bir eğitim merkezi niteliğinde. Merkezi konuk eden dairede bir kütüphane, bilgisayar, Türkiye ve Avrupa Birliği’nin bayrakları dikkat çekiyor. Dev bir ekranda hafta sonları Türk ve Comolu gençlerin birlikte futbol karşılaşmalarını izlemesine olanak tanınıyor.

Nurcuların kültür merkezi, din dersi ve Kuran kursunun yanı sıra Türk gençlerinin İtalyan toplumuna uyum sağlamasında bir rol üstlenmek istiyor. Bu amaçla öğleden sonraları Türk öğrenciler için derslerine destek kursları veriyor. Zaman zaman İtalyan üniversite öğrencileri de bu kurslarda görev alıyor.

Araştırma Nur cemaatinin Como ve çevresindeki kasabalardaki okullarla da iletişim kurduğuna dikkat çekerek bu okullara eğitim gören çok sayıda Türk öğrenciye destek olduğunu aktarıyor. Ev ziyaretleri Nur cemaatinin de tercih ettiği bir yöntem. Bu ziyaretlerden amaç ailelerle tanışmak, kültür merkezinin neler sunduğunu anlatmak. Araştırma, Nur cemaatinin eğitim programına din eğitimi almamış ailelerin çocuklarının da katıldığını ortaya koyuyor.

Como’da Nurculara dair en büyük eleştiri, cemaatin eğitimli ve gelir düzeyi iyi gençleri eğitimsiz gençlere tercih etmesi ve “herkese eğitim” sözüne sadık kalmaması.

Diyanet’e bağlı tek camiye mesafeliler

Başka cemaatlerin temsilcileri Nurcuların eğitimi öne çıkararak dini bir kenara ittiğini, kimileri de önerileri kabul görsün diye Nurcuların dinci kimliklerini sakladığını aktarıyor. Fethullah Gülen’in takipçisi Nurcular Como, Milano ve Modena’da faaller.

Como’da dini cemaatler tablosunu tamamlayan bir başka birim Diyanet İşleri Başkanlığı’nca 2004 yılında kurulan cami. Araştırma, bu caminin Süleymancılara ait ikinci camiden ayrılan bir grup tarafından hayata geçirildiğini yansıtıyor. Bu bölünmenin nedeni ise Zürih Süleymancı camisinin Como’daki cami üzerinde hâkim olması ve Como’daki cemaatin yönetimde söz sahibi olamaması.

Como’da Türkiye’deki Diyanet İsleri Başkanlığı’na bağlı cami temsili ve resmi bir yapıya sahip. İmamlar iki yıllığına Türkiye’den gönderiliyor. Cami çok küçük olduğu için şu anda kalıcı bir imamı yok, akşamları Como Gölü üzerinde bir restoranda çalışan bir kişinin, işinden zaman buldukça bu camide imamlık yaptığı belirtiliyor. Şimdilik Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı tek cami Como’da mevcut.

Başka cemaatlerin temsilcileri Diyanet’in camisine çok sıcak bakmıyor. Gerekçeleri bu caminin laik düzeni savunan Türkiye Cumhuriyeti ile yakın bağlantıda olması.

Sosyolog Laura Pirotta’nın Como’daki Türk göçmenler araştırması, İtalya, Avrupa ve Türkiye üçgeninde organize bir dini cemaat yapılanması olduğu gerçeğini ortaya koydu. Bu dini yapı içinde Almanya ve İsviçre önemli birer köşe taşı. Kuzey İtalya’da Türklerin yoğun olduğu Milano, Trieste, Verona, Venedik, Imperia, Como, Modena gibi şehirler ise Türkiye’de filizlenen dini cemaatlerin Avrupa’daki yeni yayılma alanları.