Covid-19: Pandemi rüyalarınızı nasıl etkiliyor?

Koronavirüs geçen yıl dünyayı sardığından bu yana dünyanın her yerinden insanlar salgının rüyalarını derinden etkilediğini bildiriyor.

Covid-19 tehdidinin etkisiyle beyinlerimiz, yaşadığımız büyük stresi uykularımıza taşıyor.

Salgınla değişen yaşamlarımız bir yılı çoktan doldururken, rüyalarımızın bu "yeni normal"e nasıl uyum sağladığını sizlerin rüya anlatıları üzerinden inceledik.

Maskeli yaşamak, boşalan sokaklar, insanlarla yakınlaşamamak rüyalarınızın arka planı haline geldi mi? Uykuya daldığınızda neler görüyorsunuz?

Köpek balıklarından el yıkamaya

Bu sorulara bir çok izleyicimiz rüyalarını anlatarak yanıt verdiler.

İskoçya'nın Dundee kentinde yaşayan Fiona Ramage rüyasını "Plaj boyunca yürüyorum. Su köpek balıklarıyla dolu ve ben insanlar niçin sosyal mesafeye dikkat etmiyor diye düşünüyorum" diye anlatıyor.

Ramage pandeminin artık çoğu rüyasının arka planına egemen olduğunu ve bazen "dünyanın en normal şeyiymiş gibi öksürme korkusu" hissettiğini de söylüyor.

İngiltere'ye ailesiyle birlikte Japonya'dan gelip yerleşen Savaka, 7 yaşındaki kızının kendisine Covid rüyaları anlattığını aktarıyor.

"Çoğunlukla evden çıkmıyor. Ama rüyalarında babasıyla benim maskeli olduğumu ve ailede herkesin ellerini yıkadığını anlatıyor."

Şili, Santiago'dan Mariela Cortes ise, rüyalarının iyice gerçek üstü bir yere evirildiğini anlatıyor: "Kedilerin köpeklerin bile maske takmasını istediğim oluyor ama takmıyorlar" diyor.

Önce tehdit rüyaları

Biz, sadece dinleyicilerimizin bazılarının rüyalarını gözden geçirdik ama bilim insanları bu konu üzerinde aylardır araştırmalar yürütüyor.

ABD'deki Harvard Tıp Fakültesi'nden psikolog Deirdre Barrett, internetten yaptığı bir kamuoyu araştırmasında 15 bin rüya topladı.

Şu ana kadar rüyalarını yollayanların üçte ikisi kadınlar.

Bu araştırma sonucunda hazırladığı Pandemi Rüyaları adlı kitabı, salgının birinci dalgasına odaklanıyor.

Barrett, salgının birinci dalgası dünyayı sardığında bir çok kişinin tehdit unsurları içeren rüyalar gördüklerini anlatıyor. Bunlar bazen böcek saldırıları, bazen nefes alamama kabuslar oluyor.

Daha sonra teker teker ülkeler kapanma önlemleri ilan edip okulları kapattığında, hapiste tutulmak ya da ani bir matematik sınavına girmeye mecbur olmak gibi rüya temaları çoğalmaya başlıyor.

Ne var ki aradan altı ay kadar bir zaman geçtiğinde Dr Barrett, insanların maske takmayı unutma ya da kalabalık bir yerde başkalarının maskesiz olduğunu görme konulu rüyalarda ciddi bir artış olduğunu belirledi.

Dr Barett ilk etapta yaygın rüyaların virüse yakalanma korkusunu yansıttığını, zamanla bunların yerini giderek toplum tarafından yargılanma kaygısının almaya başladığını söylüyor.

"Bir çok rüya 'maskemi takmayı unutmuşum' diye gidiyor ve rüyayı gören çevredekilerden utanıyor. Çevredeki insanların onların maskesiz olduğunu farketmesi, bazen maskesiz dolaşmaktan daha önemli olmaya başlıyor.

Süpermarkette maskesiz

Gerçekten BBC'ye yazan izleyicilerimiz arasında da çok sayıda bu tür maske endişesi örneklerine rastladık.

Nottingham'dan Diletta de Cristofarro "Alışveriş merkezi gibi kalabalık bir yerdeyim. Birdenbire maskem olmadığını fark ediyorum. Etrafımdakilerin de maskesi yok. Tehlikede olduğumu hissediyor ve yakınımdaki insanlardan rahatsızlık duymaya başlıyorum" diyor.

Cambridgeshire'dan Naomi Harvey ise henüz önlemler gevşetilmeden rüyasında yeğenini kucakladığını görmüş. Ve o anda etraftaki aile üyelerini fark ediyor ve pandemiyi hatırlıyor. "Kuralları ihlal etmenin ve herkesi tehlikeye atmış olmanın paniğini hissederek uyandım" diyor.

Londra'dan Diana Valk, bir rüyasında tanımadığı birini, tanıdığını sanarak yanlışlıkla kucaklamış. "Kucakladığım kadın dehşete kapılmıştı çünkü ikimizin de maskesi yoktu ve Covid geçeceğinden korkmuştu. Rüyada en çok utanç duygusunu hatırlıyorum. Herkesin önünde onu kucaklamıştım ve korkutmuştum" diye anlatıyor.

Londra'daki Queen Mary Üniversitesi'nde psikoloji dersi veren Valdas Noreika insanın uyanık ve uyku halindeki zihni arasında çok karmaşık bir ilişki olduğunu söylüyor.

"Bazı temalar uyanık ve uyur halde olduğumuz zamanlar arasında dolaşır ama günlük yaşamımızda bazı şeyler vardır ki rüyalarımıza hiç girmez. Mesela internette dolaşmak" diyor.

Noreika ve çalışma arkadaşları, insanların gündüzleri Covid ile ilgili düşüncelerinin rüyalarını nasıl etkilediğini incelemek üzere insanlardan rüya günceleri topluyor.

Noreika, genellikle bizde güçlü duygular uyandıran şeylerin rüyalarımıza da girdiğini hatırlatıyor.

"Pandemi döneminde çok tehlikede hisseden birinin yıllar boyunca bu konuda rüyalar görmesi ihtimali yüksek. Bu çok ilginç ama aynı zamanda üzücü bir şey" diyor.

Pandemi önlemleri rüyada 'normalleşiyor mu?'

Acaba pandemi uzadıkça, alınan maske, mesafe gibi önlemler rüyalarımızın arka planında normal günlük davranışlara dönüşüyor mu?

Dr Barrett, şimdiye kadar bu tür rüyalara rastlamadığını söylüyor.

"Genellikle rüyalar hayatı bir gecikmeyle izler. Bu yüzden. o an yaşadıklarımızdan çok geçmişimizden bir şeyleri görürüz."

Fakat pandemi sona erdikten sonra uzun bir süre bu döneme ilişkin temaların rüyalarımıza girme ihtimali var.

Dr Barrett "İki ya da üç yıl sonra, mesela lokantaya gitmişiz de insanlar maskeliymiş gibi rüyalar görürsek hiç şaşırmam" diyor.

Aşı rüyaları

Salgın dönemindeki rüyalarda en son temalardan biri de aşılar.

Dr Barrett "Aşılar onaylanmaya başladığında rüyalara da girdi ama çoğunlukla olumsuz bir şekilde. Mesela biri aşı olmaya gidiyor ve şırınganın üzerindeki etikette siyanür yazdığını görüyor gibi" diye anlatıyor.

Bunu ise aşı karşıtı inanışların etkisinde kalmaktan çok insanların bilinç altında genel olarak iğne olmaktan hoşlanmamalarına bağlıyor.

Dr Barrett'in araştırmaları şu ana kadar pandemi rüyalarının yüzde 90'ının olumsuz olduğu sonucuna varmış. Ama son aylarda, virüs sonrası hayatla ilgili az sayıda da olsa umutlu rüyalar görüldüğünü söylüyor.

"İklim ve çevrenin daha iyileştiği, okyanusların daha temiz olduğuna dair rüyalar var. Bazı rüyalarda gerçek olamayacak kadar büyük balinalar kıyıya yakın yüzüyorlar. Bir kadın pandemiden sonra ilk kez dışarı çıktığında balinaların uçmayı öğrendiğini ve gökyüzünde gezindiklerini görüyor."

Ve bir çokları için pandemi döneminde uyku Covid'le ilgili gerçeklerden kaçılan bir alan olmayı sürdürmüş.

ABD'de Kuzey Carolina'dan yazan Kiesa Kay "Rüyalarım bu zor yılda eskisi gibi kalan tek şey oldu muhtemelen. Hiç bir zaman insanları maskeli ya da birbirine mesafeli görmedim" diyor.

Çizimler: Lilly Huynh