'Darbeyi anladık demokrasiye dön'

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) dün Türkiye’nin demokrasi standartlarında seviye düşmesi anlamına gelecek olan ‘izleme sürecine’ yeniden alınmasına yönelik kritik bir oturuma ev sahipliği yaptı. Kasım ayında Türkiye’nin izleme sürecine alınıp alınmayacağına yönelik takvimin başlaması öncesinde AKPM’deki 5 grubun temsilcileri, Ankara’ya “Darbe sürecini anladık ama artık hukukun üstünlüğü ilkesine ve insan haklarına geri dön” mesajı verdi.

AKPM’de 2004 yılında ‘izleme sürecinden’, ‘izleme sonrası diyalog sürecine’ alınması ile Türkiye, demokrasi standartlarında bir seviye atlamış ve AB ile müzakere kapıları açılmıştı. Ancak darbe öncesinde başta dokunulmazlıkların kaldırılması ve Güneydoğu’da devam eden operasyonlarla birlikte Türkiye’nin yeniden ‘izleme sürecine’ alınması gündeme geldi. Darbe girişiminin ardından 100 binden fazla kişinin kamudan uzaklaştırılması, on binlerce kişinin tutuklanması ve hâkim ve yargıçların toplu olarak ihraç edilmesiyle birlikte AKPM’nin sonbahar oturumunda bazı gruplar Türkiye’nin, 12 yıl öncesine dönülüp, yeniden ‘izleme sürecine’ alınmasını gündeme getirdi. AKPM Başkanlığı da yapmış olan Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun Genel Kurul’da verdiği sözlerle Türkiye biraz zaman kazandı ancak başta HDP’li vekillerin zorla ifadeye götürülmesi halinde, Türk parlamenterlerin oy hakkının askıya alınmasına kadar ağır yaptırımlar gündemde. Denetim Komisyonu 9 Kasım’da eş raportör belirleyecek ardından raportörler Türkiye’yi ziyaret ederek rapor hazırlayacak. Normal şartlarda kararın Ocak 2017’de alınması beklenirken; 15 Temmuz ve Türkiye raportörünün değişmesi nedeniyle oylama Nisan-Haziran 2017 arasına da sarkabilir.

Olumlu faktörler

* OHAL’in uzatılmaması.

* Darbecilere yönelik etkin, şeffaf ve adil bir dava sürecinin işletilmesi.

* İnsan hakları ve ifade özgürlüğü alanındaki kısıtlamaların, engellemelerin kaldırılmaya başlaması.

* Türkiye’nin görevden haksız yere uzaklaştırılanlar konusunda etkin bir geri dönüş mekanizmasını başlatması.

* FETÖ ile bağlantısı olmayan gazetecilerin serbest bırakılması.

Olumsuz faktörler

* HDP’li veya diğer milletvekillerinin tutuklanması halinde Türk parlamenterlerin AKPM’deki oy hakları askıya alınabilir.

* Toplu halde görevden uzaklaştırmalara devam edilmesi; suçun bireyselliği ilkesinin ihlali.

* İfade ve basın özgürlüğünün daha fazla kısıtlanması.

Önemli mesajlar

Liberal gruptan Doris Fiala: Otokrat yönetimiyle Erdoğan’ın Türkiyesi bizim ortak değerlerimizden dramatik şekilde uzaklaşmıştır.

Sosyalist gruptan Donald Anderson: Cumhurbaşkanı’nın otoriter yaklaşımındaki artış, denetim mekanizmalarındaki erozyon hepimizi endişelendiriyor.

Muhafazakârlardan Talip Küçükcan: Sizi temin ederim ki Türkiye’de demokrasinin geleceğiyle ilgili endişelenmeye hiç gerek yok. Bir kez daha gördük ki artık demokrasi muhafızları Türk halkının kendisidir.

AKPM oturumuna konuk olarak katılan Almanya Dışişleri Bakanı Walter Steinmeier: Darbe girişiminin üzerine yoğun şekilde gidilmesi meşrudur. Ama bunun hukuk devleti ilkelerine uyumlu yapılmasının altını çizmek istiyorum.