Dünyada Geçen Hafta

İsrail ile 'Ayrılık' vakti

Türkiye’nin, İsrail’in Anadolu Kartalı tatbikatına katılmasını engellemesinin ardından, Türkiye ile İsrail arasında patlak veren kriz büyüyor. İsrail Dışişleri Bakanı Avigdor Lieberman konula ilgili, “Türkiye doğru yönde ilerlemiyor. Türkiye, Suriye, İran ve Hamas’la yakınlaşıyor. Bu soru işaretleri yaratıyor” dedi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Halkım, İsrail’in katılmasını istemiyordu” diye konuşurken, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İsrail ile yaşanan süreci "Hiçbir şekilde askeri gerginlik içinde yer almayız. Bu sene tatbikatı milli yapmaya karar verdik" şeklinde değerlendirdi.

Öte yandan TRT 1'de çarşamba akşamı ilk bölümü yayınlanan ve “dünyanın kanayan bir yarası olan Filistin topraklarında yaşananlar...” şeklinde kamuoyuna sunulan “Ayrılık” adlı diziye İsrail'den büyük tepki geldi. Dizinin yayımlanmasının ardından İbranice haber sitesi Ynet diziyle ilgili geniş bir yazıya yer verdi. “Türkiye'nin devlet Televizyonu TRT 1, bu hafta Gazze'deki Dökme Kurşun operasyonu sırasında geçen olayları anlatan bir diziyi yayına soktu” diyen Ynet, dizide İsrail ordusu askerlerinin, “çocukların üzerine bilinçli olarak ateş eden ve Gazzeliler'i idam mangalarının önüne diken kana susamış askerler”olarak gösterildiğine işaret etti. Lieberman ise Ynet'e “Bu, ciddi bir provokasyondur ve devlet desteğiyle yapılmıştır. Böylesine provokasyon ve nefret dolu bir dizinin düşman ülkeler arasında bile yayınlanmasının doğru olmadığını düşünüyorum” dedi. NTV'ye konuşan dizinin senaristi Yaşar Seyman “Senaryo aşamasında, birçok alandan olduğu gibi Dışişleri'nden de bir danışman yer aldı” iddiasında bulundu, ancak Dışişleri Bakanlığı iddiayı yalanladı. Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç da dizi için “Siyasi hiçbir amacı yoktur” dedi.

İsrail’in tatbikattan çıkarıldığı dönemde Türkiye ile Suriye arasında geniş çaplı askeri anlaşma imzalandı. Anlaşma iki ülkenin ortak ortak tatbikat yapmasını, komutanlar arası kırmızı telefon hattı kurulmasını ve subay değişimini de içeriyor.

İran'da muhalif lidere soruşturma

İran'da tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimi sonrasında gözaltına alınan reformcuların tecavüze uğradığını ve işkenceye matuz kaldığını iddia eden cumhurbaşkanı adaylarından Mehdi Kerrubi hakkında soruşturma başlatıldı. Din adamı olan Kerrubi’nin özel bir mahkemeye ifade vereceği belirtildi. İddiaları araştıran mahkeme heyeti geçen ay suçlamaların “temelden yoksun” olduğu sonucuna varmış, Kerrubi ve suçlamaları gündeme getirenler hakkında yasal işlem başlatılmasını tavsiye etmişti.

AB ilerlerleme raporu açıklandı

Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan ve Türkiye’nin 2009 yılındaki AB karnesini değerlendiren “AB ilerleme raporu” çarşamba günü açıklandı. Raporda, Türk Ceza Kanunu’nun bazı maddelerinin ve bazı kanunların ifade özgürlüğünü kısıtlayacak şekilde kullanıldığı ve yorumlandığı belirtildi. Taslak metinde söz konusu kanunlar olarak Atatürk’ü Koruma Kanunu ve Türk Alfabesi Kanuna atıfta bulunuldu. İlerleme Raporunda, Doğan Yayın Holding'e kesilen “yüksek vergi cezalarının ekonomik açıdan grubun yaşayabilirliğini tehlikeye düşürme potansiyeli taşıdığı ve bu nedenle uygulamada ifade özgürlüğünü etkileyebileceği” savunularak, vergiyle ilgili işlemlerde “orantılı ve adil” davranılması istendi. 2008 raporunda Ergenekon Davası hakkında çekincelere yer verilirken, bu yılki raporda Türkiye'nin Ergenekon davasıyla “tarihinde ilk kez bir darbe girişimini soruşturduğu” belirtilerek, “Türkiye'ye bir fırsat sunduğu” görüşüne yer verildi. Raporda, askeri personelin barış döneminde sivil mahkemelerde yargılanmalarına yönelik yasal düzenlemeye de destek verilerek, “Kürt Açılımı” süreci için somut önlemler getirilmesi gerektiği vurgulandı.

Gıda krizi büyüyor

Giderek büyüyen gıda krizine küresel ekonomik krizin de eklenmesi sonucu, 2009’da bir önceki yıla göre yaklaşık 100 milyon kişinin daha aç kaldığı ve dünyada aç insan sayısının son 40 yılın en yüksek rakamına ulaştığı bildirildi. Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ile Dünya Gıda Programı’nın (WFP) yıllık raporuna göre, 2009 itibarıyla aç insanların sayısı 1 milyar 20 milyona ulaştı. FAO'ya göre, 20'si Afrika'da olmak üzere dünya genelinde 30 ülke acil gıda yardımına ihtiyaç duyuyor. FAO Başkanı Jacques Diouf dünya liderlerine tarıma yatırım yapmaları çağrısında bulundu. FAO, 2050'de 9.1 milyara ulaşması beklenen dünya nüfusunu beslemek için şimdiki gıda üretiminin yüzde 70 arttırılması gerektiğini kaydetti. Bunun içinse şu an kalkınmakta olan ülkelere yapılan yıllık 7.9 milyar dolarlık tarım yardımının, 44 milyar dolara çıkarılması gerektiği savunuldu.

Uluslararası yoksullukla mücadele kurumu ActionAid’in 16 Ekim BM Dünya Gıda Günü dolayısıyla yayımladığı ülkelerin açlıkla mücadeledeki başarısını değerlendirdiği raporda, gelişmekte olan ülkelerden Brezilya ve Çin'in açlıkla mücadele konusunda ilerleme kaydettiği, gelişmiş ülkeler arasında ise ABD'nin sondan ikinci olduğu bildirildi. ActionAid'in Başkanı Otive Igbuzor, “Her 6 saniyede 1 çocuk yetersiz beslenmeden hayatını kaybediyor” dedi.

'İtalyan usulü savaş' Fransızları yaktı

Afganistan’daki NATO güçleri içinde yer alan İtalya’nın kendi denetimindeki bölgelerde  saldırı düzenlememesi için Taliban’a rüşvet verdiği öne sürüldü. İddiaya göre bölgeyi devralan rüşvetten habersiz Fransızlar hazırlıksız yakalandı ve 10 askerini kaybetti. İtalya ise, Fransa’nın tepkisini çeken bu iddiaları yalanladı.

Azerbaycan'dan protokol tepkisi

Türkiye ile Ermenistan arasında futboldan çok diplomasi ile gündeme gelen maç çarşamba akşamı Bursa'da oynandı. Cumhurbaşkanı Gül'ün resmi davetlisi olarak Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan'ın da katıldığı maç, 2-0 Türkiye'nin galibiyetiyle sona erdi. Öte yandan Türkiye ile Ermenistan arasında imzalanan protokollerin ardından sessiz kalan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev sonunda sessizliğini bozdu ve gaz kartını açtı. Türkiye’ye verilen gazın ücretinin dünya piyasasının yüzde 30 altında olduğunu öne süren Aliyev, ücretin arttırılması gerektiğini söyledi. Türkiye ile Ermenistan arasında diplomatik ilişkilerin kurulması ve ilişkilerin geliştirilmesine ilişkin protokollerin, bu hafta Meclis'e getirileceği kaydedildi. 

Karzai'ye ikinci tur gözüktü

Afganistan’da tartışmalara yol açan cumhurbaşkanlığı seçimleriyle ilgili şikâyetleri inceleyen Birleşmiş Milletler (BM) destekli komisyonun, cumhurbaşkanı seçildiği açıklanan Hamid Karzai’nin oyunu yüzde 54.6’dan yüzde 47’ye düşürdüğü, böylece ikinci tur seçimlerin yolunun açıldığı bildirildi. ABD’de yayımlanan Washington Post gazetesinin haberine göre, 20 Ağustos’ta yapılan seçimlerin galibi ilan edilen Karzai ile yüzde 28 oranında oy toplayan rakibi, eski dışişleri bakanı Abdullah Abdullah’ın ikinci kez karşı karşıya gelmesi bekleniyor. Afganistan'da cumhurbaşkanlığı seçimlerinde hiçbir adayın yüzde 50'nin üzerinde oy alamaması durumunda ikinci tur seçimlere gidilmesi öngörülüyor.

BM Konseyi'nden Gazze raporuna onay

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi, İsrail'in bu yıl başlarında Gazze'ye düzenlediği operasyonla ilgili raporu onayladı. Rapor, İsrail'in Gazze'ye düzenlediği Dökme Kurşun Operasyonu nedeniyle hem İsrail devletini hem de Hamas'ı ''savaş suçu'' işlemekle suçluyor. 557 sayfalık BM raporda daha sert eleştirilere maruz kalan İsrail "orantısız güç kullanmak" ve "Filistinlileri topluca cezalandırmakla" suçlandı. İsrail ayrıca, insani yardım alanında da uluslararası hukuku ihlalle itham edildi. BM raporunda, Hamas'ın roket saldırıları da kınandı.

Pakistan’da kılıçlar çekildi

Pakistan ordusu, cumartesi günü ülkenin Afganistan sınırındaki Güney Veziristan bölgesinde Taliban’a karşı büyük bir kara harekâtı başlattı. Son aylarda art arda Taliban saldırılarına sahne olan ülkede, 30 binden fazla askerin katıldığı ve havadan da desteklenen kapsamlı operasyonda, ordunun güçlü bir direnişle karşı karşıya kaldığı ve sayısı 10 bini bulan militanlarla şiddetli çatışmalar yaşandığı bildirildi. Operasyon öncesinde bölgede yaşayan yaklaşık 80 bin sivilin bölgeden kaçmaya başladığı belirtildi.

(Derleyen: Berza Şimşek)