Geleneksel mimarinin şairi Çakırhan 100 yaşında

Türkiye’nin ilk başarılı çıplak beton uygulamasını Karatepe Açık Hava Müzesi projesinde başarıyla gerçekleştiren, geleneği yadsımadan da kültürel bir duyarlılığın yerleşip gelişebileceğini, tasarımını ve uygulamasını yaptığı yapılarla Akyaka’da kanıtlayan, 11 Ekim 2008’de 98 yaşında yitirdiğimiz şair, edebiyatçı, yapıcı, Uluslararası Ağa Han Mimarlık Ödülü sahibi, ömrünün daha önceki yıllarında gazetecilik yapmış, yayımlanmış şiir kitapları da bulunan Nail V. Çakırhan doğumunun 100. yılında küratörlüğünü Y. Mimar M. Melih Güneş’in yapmış olduğu Karaköy İstanbul Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi'nde açılacak sergi ve söyleşi ile 2 Nisan Cuma günü saat 19.00’da anılacak.

Sergide, Çakırhan’ın özel eşyalarından, mektuplarından, yapılarının eskizleri ve Reha Günay’ın çektiği fotoğraflar, Nâzım Hikmet, Attila İlhan, Can Yücel, İlhan Selçuk gibi yakınlarının kendisi için yazdığı şiirler, notlar eşlik edecek.

Açılışı öncesi yapılacak toplantı Enis Rıza'nın Nail V. Çakırhan'la Akyaka'da 1997 yılında yapmış olduğu sözlü tarih söyleşisinden VTR Araştırma Yapım Yönetim'in hazırladığı kısa bir video sunumu ile  başlayacak. Zeliha Berksoy’un Nail V. Çakırhan’ın şiir ve yazılarından derlenen bir seçmeyi okumasının ardından yöneticiliğini M. Melih Güneş yapacağı söyleşiye TMMOB Mimarlar Odası önceki başkanlarından Oktay Ekinci, yazar Nursel Duruel, Nail Çakırhan’ın Akyakalı yakın dostu, Çakırhan büstünün bulunduğu Yücelen Oteli’nin sahibi Hamdi Yücel Gürsoy ve  Çakırhan’ın şairliği ve Türkiye’deki sol siyaset içindeki yerini ve önemini aktaracak olan Rasih Nuri İleri katılacak.

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından alternatif forum İstanbul Kültür Forumu(İKF) işbirliğiyle İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti programı kapsamında düzenlenen sergi, 02 Nisan-01Mayıs 2010 günleri arasında Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin Kemankeş Cad.No: 31 Karaköy’deki yeni binasında izlenebilecek.

Nail V. Çakırhan kimdir?

Nail Çakırhan 1910 yılında bugünkü Gökova, Gökabad’da (Ula bucağı, Muğla İli) doğdu. İlkokulu Ula’da, ortaokulu Muğla’da, liseyi Konya’da okudu. 12 yaşında şiir yazmağa başladı. 13 yaşında ilk el yazması gazetesini, 18’inde Konya’da ilk basılı mecmuayı çıkardı. 19’unda İstanbul’da Tıp Fakültesi’ne yazıldı; fakat fakülteyi bıraktı gazeteciliğe atıldı. Arkadaşı Nâzım Hikmet’le birlikte “1+1=Bir” adlı şiir kitabını çıkardı. 24’ünde Sovyetler Birliği’ne gitti, ekonomi politik okudu. 1937’de Türkiye’ye döndükten sonra, gazetecilik, kitapçılık, muhasebe gibi türlü işlerle uğraştı. 1940’da arkeolog Halet Çambel’le evlendi.1951’de Karatepe-Aslantaş’ta kazı yapan ve restorasyonla görevlendirilen eşine yardım etmek için Karatepe-Aslantaş’a gitti.

Burada projesini mimar Turgut Cansever’in yaptığı, mütehhatin yüzüstü bıraktığı yapı işlerini üstlendi, kazı yerindeki koruyucu saçakları, kazı evi, orman binaları, ilkokul, lojman ve atölye inşaatlarını yönetti. Türkiye’deki ilk başarılı çıplak beton uygulamasını (üstelik çok zor koşullarda) gerçekleştirmesi, çeşitli tuğla binalar yapmasının kazandırdığı  pratik ona sonradan yapacağı tasarım ve uygulamalarda kolaylık sağlamış olmalıdır. Kendisi için 1970 yılında tasarlayıp yaptığı evle 1983 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü aldığı Büyük Jüri Kararı’nda şöyle yazılıdır:

“Tasarım ve bezemede geleneksel yaşam biçiminin yansıtılması ve sürdürülmesinden kaynaklanan yalınlık ve inceliğe. Evin tasarımı geçmiş örneklerin basit bir yinelemesinin ötesindedir; bezemeleri ağırbaşlı, eskiye benzer yeterli orandadır. Doğayla olağanüstü uyumu ve çok amaçlı kullanımın üstün niteliği ve iç mekânının etkisi yapıya büyük üstünlük kazandırıyor. Bu havadar ve çekici ev, el sanatlarını canlandırması ve kültürel duyarlığı için özellikle dikkate değerdir.”

TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi 1992 yılında verdiği “Mimarlığa Katkı Ödülü” ile yüzü aşkın yapı tasarlayıp uygulamasında bizzat bulunmuş “alaylı” meslektaşlarını “anlamsal” olarak Türkiye mimarlarının onur üyeliğine getirdi.

Nail V. Çakırhan’ın 1942 yılındaki “Tan Gazetesi Yazıları”, eşine yazdığı mektuplardan oluşan “Canım Halet’çiğim” ve “Daha Çok Onlar Yaşamalıydı” başlıklı şiir kitaplarının dışında mimarî çalışmalarını içeren “Yapı Sanatında Yarım Yüz Yıl/Geleneksel Mimarinin Şiiri Nail Çakırhan” başlıklı bir kitap da yayınlanmıştır. Projelerin uygulama sırasındaki sorunlar birlikte çalıştığı mimarlarla “kafabirliğiyle” çözülür. Çalışma sürecinde Çakırhan’ın yaşama biçimine de yansıyan ideoloji ve felsefesi hep hissedilir. “Emek” ve “hak” kavramlarının pratiği de yapılır yapılar yükselirken...  Nail V.Çakırhan, neredeyse bir asır yaşadığı çağının ve kuşağının onurlu dimdik çınarıdır.