Hayatı göçüp gidenler

Kendi köyüne, evine yıllarca uğrayamamak... Yazın 4 ay elektrikten yoksun olmak... Her yıl ayrı okullara gitmek... Doğuştan çoban olmak... Kaçıncı sınıfta olursa olsun okuldan gelince koyunların, kuzuların peşinden gitmek... Türkiye’de geçim zor ama eğer göçerseniz hayat büsbütün zor. Geçmiş dönemlerde Anadolu topraklarında yaşayanlar için önemli bir ekonomik faaliyet ve geçim kaynağı olan göçebe hayvancılık önemini yitirirken, göçebe hayvancılık yapılan alanlar da daralıyor. Buna rağmen yaz başlarında yüzlerce göçer daha çok süt elde etmek ve hayvanları sıcaklardan telef olmasın diye yayla yollarına düşüyor.

Yaylada doğum sancısı

Kayseri’nin Pazarcık ilçesine bağlı bir köyden Kahramanmaraş Elbistan Yalak köyünü 4 yıldır kışlak olarak kullanan iki kız ve bir erkek kardeş göçer ailenin hikâyesine yerinde tanıklık ettik. Yeter, 30 yaşına daha varmamış, 5 çocuk annesi. Üç yaşındaki oğlu Abdullah’a hamileyken Kayseri’deki Binboğa Dağları eteklerindeki yaylarda sancısı tutuyor. Hastaneye ulaşmak mümkün değil. Arabalara ulaşmak için en az bir gün dağ bayır yürümek zorunda. Sancıları artınca helikopter ambulans imdada yetişmiş. “Oğlum doğunca da helikopter pilotunun adını koyduk: Abdullah” diyor. “Kendimi bildim bileli havancılıkla uğraşıyoruz” diye devam eden Yeter için gün, sabaha karşı saat 04.00’te başlıyor. O saatte kalkıp her gün taze ekmek yapıyor.

Ait hissedememek

En küçüğü 1, en büyüğü 12 yaşında 5 çocukla ve 250 civarında koyunla hayatın tüm yükü onun sırtında. “Göçer olmasak hayat daha kolay olacak” diyor. Yerimiz yurdumuz belli olurdu. Kışın bir yerdeyiz yazın bir yerde. Kendini hiçbir yere ait hissedemiyorsun. Kendi köyümdeki evimle ilgili hayallerim var. Mesela üç yıldır inşaat halinde. Çocuklarım için sıcak bir yuva hayal ediyorum. Yine kışlada kaldığımız yerde evlerimiz var. Yazın gittiğimiz yaylada çadır kurmak zorundayız. Yılan oluyor, fare oluyor kurtlar oluyor. Bazen gece korkudan uyuyamıyoruz. Yaylada hayat daha zor. Elektrik olmadığı için çamaşır makinesi yok. Her gün saatlerce çamaşır yıkamak durumunda kalıyoruz. Çocuklar hasta olsa kolay kolay şehre inip doktora gidemiyoruz. Sanki her şeyle bağ kesiliyor yaylada olunca. Televizyon yok. Telefon yok. Güneş enerjisi jeneratörümüz var, geceleri aydınlatma için onları kullanıyoruz” diye dert yanıyor.

Saman, yem pahalı

Yeter’in eşi Hasan da evlenmeden ve göçerliğe başlamadan önce iki yıl Japonya’da çalıştığını söylüyor. Orada hurda arabaları kırma işiyle uğraşıyormuş. “Göçer olmazsak aslında hayvancılıktan iyi para kazanabiliriz” diyen Hasan, “Yazın yaylaya gidiyorsun kira parası veriyorsun, kışlağa gidiyorsun kışlak parası veriyorsun. Saman, yem çok pahalı. Kuzulara çocukları gönderiyoruz ama aylık 4 bin liraya bile çoban bulmak zor. Yaylaya giderken araba kiralıyoruz dönerken yine kiralıyoruz. Bunların hepsi para... Son iki yıldır Nurhak Dağı eteklerindeki yaylaya gidiyoruz. Orası biraz daha yakın. Yaylaya varmamız iki günümüzü alıyor. İşler kolay olsun diye de sütleri bir hafta birimiz diğer hafta birimiz peynir yapıyoruz. İki haftada bir toplanan peynirleri Gaziantep’e götürüp toptancılara satıyoruz. Masrafları çıkarıyor mu, şükür. Ama çektiğimiz eziyete değiyor mu tabii ki hayır” sözleriyle hayatının zorluklarını anlatıyor.