İran yüzünden ABD’de yeni ‘iç savaş’ çıkıyor

ABD’de Başkan Barack Obama’nın İran ile olası nükleer anlaşmaya varmasını önlemek için İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile işbirliği yapan Cumhuriyetçilerin Tahran’a uyarı mektubu bomba etkisi yarattı. Obama’nın yapacağı anlaşmanın Kongre onayı almazsa gelecek başkan tarafından iptal edilebileceği ve gelecek Kongre tarafından değiştirilebileceği uyarısı yapan mektuba Obama sert tepki gösterdi.

Obama: ‘Halkın önüne koyarım’

“Kongre’nin bazı üyelerinin İran’daki sertlik yanlılarıyla aynı davayı savunduklarını görmek ironik. Bu alışılmadık bir koalisyon” çıkışını yapan Obama, “Şu an için bir anlaşmaya varıp varamayacağımıza odaklandık. Eğer varabilirsek, Amerikan halkının önüne koyacağız” dedi.

Uzun yıllar senatörlük yapmış Başkan Yardımcısı Joe Biden daha sert çıktı: “47 Cumhuriyetçi senatörün İran İslam Cumhuriyeti’ne gönderdiği mektup, hassas uluslararası müzakerelerin ortasında Başkan’ın altını oymak için özel tasarlanmıştır ve büyük saygı duyduğum bir kurumun onuruna yakışmamaktadır.

Anayasal ders kılıfına sokulmuş bu mektup 200 yıllık örnekleri görmezden gelmekte ve gelecek başkanların yetkilerine darbe indirme tehdidi içermektedir. Dosta düşmana baş kumandanımızın Amerika’nın taahhütlerini yerine getiremeyebileceği gibi yanlış yönlendirici bir sinyal göndermektedir; bu yanlış olduğu kadar da tehlikeli bir mesajdır. ABD’yi daha güvenli ya da güçlü yapmanın yolu kesinlikle bu değil.”

Cumhuriyetçilerin potansiyel başkan adaylarının da imzaladığı açık mektupta İran liderliğine hitaben “Nükleer müzakereleri gözlemlerken anayasamızı tümüyle anlamamış olabileceğiniz dikkatimizi çekti” deniliyor. Obama ile İran dini lideri Ali Hamaney arasındaki olası nükleer anlaşmanın Kongre onayı olmazsa yasalaşmayacağı, başkanlık kararnamesinden ibaret kalacağı ikazı yapılıyor. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in ilkin “Yasal değeri yok” tepkisini vermesinin ardından, “Kongre’deki aşırılıkçılar yüzünden ABD ile müzakereler sorunlarla karşı karşıya. Bu görülmemiş, diplomasiye aykırı hareket, ABD’ye güvenemeyeceğimizi kanıtlıyor” demesi de Cumhuriyetçilerin arzuladıkları etkiyi yarattıklarını gösterdi.

İran’da dini lideri seçen heyete şahin başkan

İran’da her konuda son sözü söyleme yetkisine sahip dini lider Ayetullah Ali Hamaney’den sonra ne olacak? Prostat kanseri tedavisi gören 76 yaşındaki Hamaney’in 26 yıldır yönettiği İran’da dizginler kime geçecek? Bu soruların yanıtı, “rehberi” yani dini lideri seçen, gerekirse görevden alabilen ve yetkisini üstlenebilen Uzmanlar Meclisi’nde (UM) yatıyor. Dün UM başkanlığına, 83 yaşındaki aşırı muhafazakar Ayetullah Muhammed Yezdi 47 oyla seçildi. Eski Cumhurbaşkanı Ayetullah Haşimi Rafsancani ise 24 oyda kaldı. UM başkanlığına vekalet edip asıl favori gösterilen Ayetullah Mahmud Haşimi Şahrudi, hakkındaki 35 milyon dolar yolsuzluk skandalı yüzünden seçimden çekildi. Rafsancani’nin “1 milyar dolarlık” servetine koşut skandalları daha büyükken, 2009’da yolsuzluk ve kara para aklamayla suçlanmış eski meclis başkan yardımcısı ve yargı erki başkanı Yezdi de en zengin yetkililerden.