'İran'a kimse emir veremez'

İran'ın sahip olduğu düşük düzeyde zenginleştirilmiş 1200 kilogram uranyumu ülke dışına göndererek karşılığında tıp ve enerji alanında kullanmak üzere 120 kilogram yakıt (yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum) almasını öngören Tahran mutabakatının "sadece insani bir proje olmadığını, aynı zamanda diplomasiye işbirliği yönünde şans tanıması bakımından da çok önemli olduğunu" ifade eden İran daimi temsilcisi Büyükelçi Ali Asker Sultaniye, "Tahran mutabakatı eşsiz bir fırsattır" dedi. Ülkesinin Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması (NPT) ve Güvence Denetimleri (Safeguard) antlaşmalarına taraf olarak tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini ifade eden Sultaniye, "NPT'ye aktif taraf olmasının ülkesinin aleyhine işlediğini" söyledi.

UAEK yönetim kurulu toplantısının bugün öğleden sonraki oturumunda söz alan Sultaniye, ülkesinin nükleer programı ve son olarak Türkiye ve Brezilya ile uranyum takası için imzaladıkları Tahran mutabakatına yönelik eleştirilerin "haksız ve dayanaksız" olduğunu belirterek, "İran'ın iyi niyetinin istismar edildiğini" kaydetti. Viyana Grubu üyesi ABD, Rusya Federasyonu ve Fransa, İran'ın uranyum takasına ilişkin 24 Mayısta UAEK Başkanı Yukiya Amano'ya sundukları mektuba bugün verdikleri yazılı cevapta, "Uranyum takasını öngören Tahran deklarasyonunun bir dizi belirsizlik içerdiğini" savunmuşlardı.

İran temsilcisi Büyükelçi Sultaniye, yaptığı konuşmada, Viyana Grubu üyesi ülkelerin isimlerini telaffuz etmeden, yapılan eleştirileri "haksız ve dayanaksız" olarak niteledi. Ülkesinin UAEK ile şeffaf işbirliği yaptığını ve taraf olduğu NPT ve Güvence Denetimleri antlaşmalarına göre taahhütlerini yerine getirdiğini belirten Sultaniye, "UAEK müfettişlerinin İran'ın nükleer tesislerinde sorunsuz olarak denetim yaptıklarının Başkan Amano'nun son raporunda da somut olarak kaydedildiğini" söyledi.

Sultaniye, NPT antlaşmasının ani denetimleri öngören ek protokolü ile nükleer faaliyetlerin planlama aşamasında bildirilmesini öngören "Code: 3.1"in uygulanmasını ise "İyi niyetimiz suiistimal edildiği için askıya aldık" dedi. Güvence denetimleri antlaşmasının, "Code: 3.1" olarak adlandırılan 3.maddesinin 1. fıkrası, taraf ülkelerin nükleer faaliyetleri planlama aşamasında 30 gün içinde UAEK'ya bildirmesini öngörüyor. İran yönetimi ise antlaşmaya taraf olduğu tarihte "Code: 3.1"in nükleer tesise yakıt yüklendiği tarihten itibaren 30 gün içinde bildirimde bulunmayı öngördüğünü belirterek, "imza tarihinden sonra antlaşmada yapılan güncellemeyi uygulamakla mükellef olmadığını" belirtiyor.

'Bize kimse emir veremez'

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Yönetim Kurulu Olağan Toplantısı'nın bugünkü oturumunun ardından basına açıklama yapan İran Heyeti Başkanı Büyükelçi Ali Asker Sultaniye, ABD, Rusya ve Fransa'nın "uranyum takasını öngören Tahran mutabakatına ilişkin eleştirilerine" sert yanıt vererek, "İran bağımsız ve egemen bir devlettir. Bize kimse emir veremez" dedi. Viyana grubu olarak anılan ABD, Rusya Federasyonu ve Fransa, bugün UAEK başkanına verdikleri cevabi mektuplarında, İran'ın uranyum takasına ilişkin Türkiye ve Brezilya ile imzaladığı Tahran mutabakatında "bir dizi belirsizlik" bulunduğunu belirterek, "uranyum takasının uygulanabileceği yolunda" ciddi kaygıları bulunduğunu bildirdi.

İran temsilcisi Sultaniye ise basına yaptığı açıklamada, "eleştirileri kabul edemeyeceğini" ifade etti ve "olumsuz tüm yaklaşımlara rağmen Tahran mutabakatının görüşme masasında olduğunu" söyledi. Basın açıklamasında özellikle ABD yönetimini sert dille eleştiren Sultaniye, "Washington yönetimi, BM Güvenlik Konseyi'nin yanı sıra bağımsız kurum olan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nu (UAEK) da emir eri gibi kullanmak istiyor. Bunu yapmalarına izin veremeyiz" dedi.

ABD yönetiminin ülkesinin (elektrik üretimi ve tıbba yönelik) barışçıl amaçlı nükleer programına yönelik eleştiri ve iddialarını kabul etmenin mümkün olmadığını ifade eden Sultaniye, gerek ABD gerekse AB üyesi bazı ülkelerin Viyana'daki heyet başkanlarıyla yaptığı "özel görüşmelerde İran'ın nükleer programına ilişkin olumlu ifadeler duyduğunu, ancak yönetimlerin İran'a baskı yapmakta ısrar ettiklerini" söyledi.

İran'ın "bağımsız ve egemen bir devlet olduğunu" sık sık yineleyen Sultaniye, "Hiç kimsenin İran'a emir ve baskıyla bir şey yaptıramayacağını" belirterek, ''İran'a bir şeyler dikte etmeye kalkan yönetimlerin alacağı cevap her zaman hayır olacaktır" diye konuştu. Türkiye ve Brezilya'ya iyi niyetli girişimlerinden dolayı teşekkür eden Sultaniye, "bu iki dost ülkeyle ortaklaşa imzaladıkları Tahran mutabakatının hala masada olduğunu ve üstlendikleri yükümlülükleri yerine getirmeye hazır olduklarını" bildirdi. İran temsilcisi Büyükelçi Sultaniye, BM Güvenlik Konseyi'nin aldığı son yaptırım kararı hakkında yöneltilen soruları ise "hükümetimle görüştükten sonra" diyerek yanıtsız bıraktı.

ABD Daimi Temsilcisi Davies

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) nezdindeki ABD daimi temsilcisi Büyükelçi Glyn Davies de basına yaptığı açıklamada, İran'ın Türkiye ve Brezilya ile ortaklaşa imzaladığı, uranyum takasını öngören Tahran mutabakatına ilişkin "haklı bazı kaygıları bulunduğunu" yineleyerek, "İran hükümetinin bu kaygıları giderecek adımlar atması halinde kendileriyle görüşmeye hazır olduklarını" söyledi. İran hükümetinin BM Güvenlik Konseyi'nin bugüne kadar aldığı dört ayrı karara rağmen uranyum zenginleştirme faaliyetlerini ısrarla sürdürdüğünü belirten Davies, "İran'ın nükleer tesislerinde uranyumu yüzde 19,75 oranında zenginleştirdiğini" ifade etti.

İran'ın nükleer programının askeri boyutunun olup olmadığının da somut olarak bugüne dek açıklığa kavuşturulamadığını vurgulayan Davies, "Tahran yönetiminin UAEK ile şeffaf işbirliği yapması ve ani denetimleri öngören NPT (Nükleer Silahların Azaltılması Anlaşması) ek protokolünü de onaylaması gerektiğini" kaydetti.

ABD temsilcisi Büyükelçi Glyn Davies, bir soru üzerine, Türkiye ile Brezilya'nın iyi niyetli girişimlerine "teşekkür ettiğini" belirterek, "Tahran mutabakatına yönelik eleştiri ve kaygılarının, İran yönetiminin güven vermeyen tutumundan kaynaklandığını" söyledi. Davies, tüm olup bitenlere rağmen İran'ın uranyum takasını öngören Tahran mutabakatını Viyana grubu (ABD, Rusya ve Fransa) olarak görüşmeye hazır olduklarını bildirdi.

Davies, ısrarlı sorular üzerine, Tahran mutabakatına ilişkin kaygılarını bugün UAEK Başkanı Yukiya Amano'ya yazılı olarak sunduklarını bildirerek, "İran yönetimi bu kaygılarımızı giderecek adımlar atarsa uranyum takasına ilişkin görüşmelere hazırız" dedi. Kurumun Viyana'daki merkezinde Pazartesi günü başlayan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Yönetim Kurulu Olağan Toplantısı'nın, 11 Haziran'a kadar devam etmesi öngörülüyor.