İran’ın gözü AB’de

ABD Başkanı Donald Trump’ın İran’la yapılan uluslararası nükleer anlaşmadan (JCPOA) çekilmesi ve bu ülkeye yönelik yeni ekonomik yaptırımlar uygulanacağını açıklaması sonrasında ilk tepkisi “anlaşma 5 ülkeyle devam ediyor” olan Tahran, Avrupa Birliği’nin tutumuna göre tavır belirleyecek. Beyaz Saray’ın kararına karşı çıkan Avrupa’dan ise anlaşmaya bağlılık mesajlarının yanı sıra daha geniş kapsamlı bir anlaşma için açık kapı bırakıldı. JCPOA’nın akıbetiyle ilgili Macron’un İranlı mevkidaşı Ruhani ile temaslarda bulunması, Alman ve Rus Dışişleri Bakanlarının durum değerlendirmesi yapması ve Avrupalı tarafların bir araya gelmesi planlandığı duyuruldu.

‘Aptalca konuşma’

Tahran’da bir üniversiteyi ziyaret eden İran’ın dini lideri Ali Hamaney öğrencilere yaptığı konuşmada Trump’ın açıklamasını “aptalca ve yüzeysel” olarak nitelendirdi. Trump’a “Sen bir hata yaptın” diye seslenen Hamaney, ABD Başkanı’nın konuşmasında “10’dan fazla yalan” olduğunu savundu. “Nükleer anlaşmayı kabul ettik ama İran’a yönelik düşmanlık bitmedi” diyen Hamaney, “Avrupa ülkelerinin ticari ilişkiler konusunda somut güvenceler sunmasından şüphe duyduğunu ve bu olmadan anlaşmada kalmayı sürdüremeyeceklerini” ifade etti. İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ise ABD’nin yaptırım kararını “ekonomik savaş” olarak değerlendirdi. Trump’a destek veren Suudi Arabistan’ın Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ı kastederek, “Suudi Arabistanlı akılsız bir genç ABD’ye ‘siz İran’a saldırın biz savaşın masraflarını karşılayalım’ teklifinde bulundu ancak saldırıya cüret edemediler” dedi. Devrim Muhafızları Ordusu Komutanı Muhammed Ali Caferi de Avrupa ülkeleri için sarf ettiği “Onlar ABD’ye bağımlı oldukları için bağımsız karar alamıyorlar” sözleriyle endişesini dile getirdi.

Britanya Başbakanı Theresa May, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Angela Merkel ise Trump’ın kararının ardından, birlikte açıklama yaparak “ortak güvenliğimiz için önemli” dedikleri JCPOA’ya bağlı olduklarını duyurdular. AB’ye üye 28 ülkenin dün yaptığı ortak açıklamada ise “İran nükleer anlaşma taahhütlerine bağlı kaldığı sürece, AB anlaşmaya bağlı kalacak. AB, yaptırımların askıda kalmaya devam etmesinin sağlanması taahhüdünü vurguluyor” denildi. Merkel dün, halihazırda devam eden anlaşmanın sorgulanmaması gerektiğini vurguladıktan sonra, “bunun ötesine geçecek daha geniş bir anlaşma için çalışılabileceği” değerlendirmesinde bulundu. Britanya’nın Dışişleri Bakanı Boris Johnson ise JCPOA’nın özünü gözeten ancak Washington’ın kıtalararası balistik füzelerle ilgili kaygılarını karşılayabilecek bir “devam anlaşması” yapılabileceği çıkışında bulundu. Tahran daha önce başka bir anlaşma için masaya oturmama uyarısında bulunmuştu.