İşsize Haziran'da 335 lira ödendi

İşsizlik Sigortası Fonu'ndan Haziran ayında işsiz başına 335 lira ödendi. Türk-İş Araştırma Müdür Yardımcısı Enis Bağdadioğlu, Demiryol-İş Dergisi'nde de yayımlanan çalışmasında, İşsizlik Sigortası Fonu'na ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Türkiye'de yaşama şartlarının gün geçtikçe çalışanlar için ağırlaştığı görüşünü dile getiren Bağdadioğlu, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre sigortalı işçilerin yarıya yakınının prime esas kazancının asgari ücret düzeyinde olduğuna dikkati çekti.

Asgari ücretin net 546 lira olduğunu anımsatılan Bağdadioğlu, çalışmasında şu görüşlere yer verildi: ''Günde 19 lirayla çalışanların önemli bir bölümü temel ihtiyaçlarını karşılamak durumuyla karşı karşıyadır. Oysa Türk-İş'in 'açlık ve yoksulluk sınırı' çalışmasının sonucuna göre Haziran 2009'da açlık sınırı 733 liraya ve yoksulluk sınırı 2 bin 389 liraya ulaşmıştır. Kuşkusuz bu rakamlar ücret düzeyi olmayıp haneye girmesi gereken toplam geliri ortaya koymaktadır. Ancak işsizliğin yaygın ve hanede çalışan kişi sayısının ağırlıklı olarak bir kişi olduğu dikkate alınırsa elde edilen gelirin yetersizliği ortaya çıkmaktadır.''

İşsiz kalınması durumunda sosyal koruma aracı olarak bir takım mekanizmalar bulunmasının önem taşıdığına dikkati çeken Bağdadioğlu, işsizlik sigortasının bu araçlardan birisi olduğunu anımsattı.

'Sınırlı sayıda çalışanı kapsıyor'

İşsizlik sigortasının, işsiz kalınan süre için geçici gelir kaybını bir ölçüde ortadan kaldıran, sosyal güvenlik sistemi içinde yer alan, sigortacılık tekniğine göre işleyen bir mekanizma olduğunu belirten Bağdadioğlu, bu sigorta kolundan yararlanabilmek için sisteme dahil olmak ve bir takım koşulları yerine getirmek gerektiğini ifade etti.

Bağdadioğlu, çalışmada, işsizlik sigortasının işleyişiyle ilgili şu bilgilere yer verdi:
''İşsizlik sigortasının sınırlı sayıda çalışanı kapsamaktadır. İşsizlik sigortasından yalnızca sigortalı olarak çalışan işçiler yararlanabilmektedir. Emekli olduktan sonra yaşlılık aylığı alarak çalışmaya devam edenler, memurlar, sözleşmeli personel, kayıt dışı çalışanlar, kendi nam ve hesabına çalışanlar yasanın kapsamı dışındadır. İstihdamın yüzde 60,2'si ücretli-yevmiyeli iken, kendi hesabına çalışanların oranı yüzde 21,3 ve ücretsiz aile işçisi oranı yüzde ise 12,9'dur. İşsizlik ödeneği alabilmek için SGK'ya bildirilme koşulunun olması esastır. Oysa ücretli ve yevmiyeli olarak çalışan 12,5 milyon kişinin yüzde 24,8'i kayıt dışı olarak istihdam edilmektedir. Bu veriler, işsizlik sigortası kapsamına girebileceklerin sayısının çok sınırlı olduğunu göstermektedir.

Kamuoyunda yanlış bir kanı, herkesin işsizlik sigortasından yararlanabileceğidir. Oysa bir işe girmemiş, işsizlik sigortası ödememiş bir işsiz, işsizlik ödeneğinden yararlanamamaktadır. İşsizlik ödeneği alabilmek için, sigortalı bir işte işsizlik sigortası primi ödeyerek belirli bir süre çalışmak ve 'herhangi bir kasıt ve kusuru olmaksızın' işini kaybetmiş olması gerekmektedir.

Yasaya göre, işsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için öncelikle bir işte çalışıyor olmak ve son 3 yıl içinde 600 gün prim ödemesi yapmak gerekmektedir. Ancak bu koşul tek başına yeterli değildir. Sigortalı işçi, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde de kesintisiz prim ödeyerek sürekli çalışmış olmalıdır. Yasadaki şartları taşıyanların işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi oldukça sınırlıdır. Örneğin, son 3 yılın tamamında (toplam 1080 gün) prim ödemiş bir sigortalı ise 300 gün işsizlik ödeneği alabilmektedir.''

Bağdadioğlu, çalışmada ayrıca işsizlik ödeneğinin miktarının brüt asgari ücretin (1 Temmuz 2009'dan itibaren 693 lira) en az yüzde 40'ı (277,20 lira) ve en fazla yüzde 80'i (554,40 lira) arasında olabildiğine yer verdi.
 

Fonun büyüklüğü ile işçiye yapılan ödeme

İşsizlik Sigortası Fonu'nda Haziran ayı itibariyle biriken toplam tutarın 41,6 milyar liraya ulaştığına işaret eden Bağdadioğlu, fonun giderlerinin ise 1,3 milyar lirası sigortalı işsizler dışındaki harcamalar olmak üzere sadece 4,9 milyar lirayla sınırlı olduğunu belirtti. Bağdadioğlu, şunları kaydetti:

''İşsizlik ödeneği alanların sayısı Haziran 2009'da 313 bin 860 kişiye ulaşmıştır. Net asgari ücretin 527,13 lira olduğu haziran ayında işsiz başına ödenen tutar sadece 335 lira düzeyindedir. İşsizlikle mücadelede önemli bir sosyal politika olan işsizlik sigortası, sefaleti ve ücretlerin düşmesini önlemek doğrultusunda önemli bir araçtır. Ekonomik ve sosyal dengesizliklerin kısmen giderilmesinde yumuşatıcı ve uyum yaratıcı bir rol oynamaktadır. Ancak işsizlik sigortası uygulamasının erişim, süre ve ödeme tutarı açısından yeniden düzenlenerek iyileştirilmesi gerekmektedir. Ülkede sosyal barışın, sosyal adaletin sağlanması yolunda işsizlik sigortası sisteminin etkin kullanımı olumlu etki yapacaktır.''