Kaliforniya mı, Teksas mı?..

Teksas ise “en geniş toprak sahibi” eyalettir. Neredeyse Türkiye kadar geniş. Amerika’yı besleyen en büyük gıda dağıtım zincirleri Whole Foods ve Central Market de Teksas’tadır. Bu büyük eyalete her yıl başka eyaletlerden bir milyona yakın kişi göç eder. Bu göç edenlerin en büyük grubunu Kaliforniya’dan gelenler oluşturur. Kaliforniya iklimi, bana göre en uygun iklim; yazları 30 dereceyi bulmaz, kışları da sıfırın altına zor düşer, özellikle San Diego ve çevresi böyledir. Bu nedenle Dallas’ta hava kötüleştiğinde her yıl aralık ayının en az iki haftasını Güney Kaliforniya’da geçiririm. İki yerleşim yeri var tercih ettiğim; La Jölla ile Del Mar. Her ikisi de Büyük Okyanus kıyısında. Okyanus çok dalgalı ve sular çok soğuk. Dalgaların vurduğu sahiller sörf sevenlerin favorisi. Bu yerlerin isimleri İspanyolca kökenli. La Jölla, idari olarak San Diego’ya bağlı bir köy. İki odalı bir evin fiyatı iyi bir yerde en az iki-üç milyon doları buluyor. Bu koyun içinde Ferrari, Rolls Royce gibi dünyanın en pahalı otomobillerinin satıldığı galerileri var. Ama buna rağmen yollar son derece bakımsız, kaldırımlar ise dökülüyor adeta. Ama konut vergisi, evlerin fiyatına göre ayarlandığı için San Diego Belediyesi, bu köyden milyonlarca dolar vergi alıyor. Ancak bu geliri La Jölla için harcıyor gibi değil pek... Kaliforniya’da benzin fiyatı Teksas’takinin iki katından fazla. Araç kiralamak istedim, benzinin galonu -yani yaklaşık 4 litre- 4 dolar. Litresi bir dolar başka bir ifadeyle. Oysa Teksas’ta ortalama 1.8 dolar tutuyor. Nedenini sorduğumda “Burada benzin iki kere rafine ediliyor. Nedeni bu” dediler.

Kasabada sigara yasak

Sahilde yürümek, deniz havası almak için gittiğimiz Del Mar, La Jöla’nın kuzeyinde. Daha düzenli, daha iyi yönetilen bir kasaba. Sahili ve balıkçı lokantaları ile ünlü. En önemli özelliği kasabada sigara içmek yasak, bırakın sokakta veya sahilde içmeyi evde bile yasak. Kiralık araçlarda şoförlük yapanların çoğu göçmen, Irak ve İranlılar. Konuştuğum iki göçmen, Teksas’tan geldiğimizi öğrenince oraya taşınacaklarını anlattı. Nedenini sorunca Kaliforniya’daki gelir vergisi ile ev fiyatlarının yüksekliğini gösterdiler. Amerika’da vergi mükellefleri iki bölgede vergi verirler. İlk vergi yaşadıkları eyalete, ikincisi ise federal hükümete. Teksas’ta eyalet vergisi alınmaz, sadece federal hükümete verilen gelir vergisi var. Kaliforniya gelir vergisi, kazanç düzeyine göre, yüzde 1’den yüzde 12.3’e kadar değişiyor. Kaliforniya’daki evini sözgelimi bir milyon dolara satan bir Amerikalı, Teksas’ta aynı büyüklükteki bir eve 200 bin dolara sahip olabiliyor. Arta kalan parasını emekliliğinde kullanıyor. Teksas’ın ticari açıdan elverişliliği ve yatırımcı dostu imajı da Kaliforniya’da kurulu önemli markaların merkez ve üretim sahalarını Teksas’a taşımalarına yol açtı. Ünlü bilgisayar firması Hewlett-Packard (HP), yazılım şirketi Oracle ve son olarak da Tesla otomobil fabrikası taşındı. Kaliforniya genellikle Demokratların eyaleti, çevreye duyarlılık fazla. Teksas ise daha geniş coğrafyası nedeniyle gevşek kurallarla yönetilen, genelde muhafazakâr Cumhuriyetçilere oy veren bir eyalet. Hani havası derseniz, Kaliforniya’nın ılımlı koşullarıyla biraz zıt. Yazları dayanılmaz sıcak, kışları da kimi bölgeleri karlı olabiliyor.

tdalgic@gmail.com