Kanserde yeni umut

Bedenin savunma sistemi aynı zamanda kanser hücrelerine karşı da uyarılmakta. Yeni molekül öte yandan türleşmiş hücrelerdeki belli başlı geni devre dışı bırakarak intihara sürüklemekte. Araştırmacılar yeni molekülle farelerin akciğerlerindeki metastazları tedavi edebilmişler. Bilim insanları bu çalışma için biyolojide elde edilen son bulgulardan yararlanmışlar. İlaç olarak kalıtım molekülü DNA’nın yakın akrabası olan RNA’dan yararlanılmış. Birkaç yıldan bu yana RNA moleküllerinin, belli başlı genleri devre dışı bırakan bir anahtar olarak kullanılabildiği bilinmekte.

“RNA interference” (RNAi) olarak adlandırılan etkinin bulunuşu Amerikalı Craig Mello ve Andrew Fire’a 2006 yılında Nobel ödülü kazandırmıştı. Tümör hücrelerini intihara sürükleyecek bu yöntemden yararlandık diyor araştırmacılar. Her beden hücresinin belli başlı bir intihar programı vardır ve bu program örneğin bir hücrenin belli bir ölçüyü aşacak şekilde değişmesi halinde etkinleşmekte. Böylece hücre kötü bir gelişmeye sebep olmadan önce ölüyor. Fakat tümörlerde bu intihar programını baskılayan bir gen etkin.

İşte Bonn Üniversitesi’nde çalışan bilim insanları bu geni RNAi ile devre dışı bıraktılar. Ayrıca RNA’yı maskelediklerini de söyleyen araştırmacılar, bu şekilde bağışıklık sisteminin, molekülü bir virüsün kalıtımı olarak algıladığını görmüşler. Birçok virüs gerçekten de RNA’da bilgi deposu olarak yararlanıyor.

Yeni molekül sayesinde bağışıklık sistemi, virüs kalıtımı olarak gördüğü RNA parçalarına saldırmakta. Bedenin savunma sistemi bu şekilde tümör hücreleriyle daha şiddetli bir şekilde savaşacak şekilde uyarılmış. Bedendeki hücrelerde de RNA’nın bulunduğu bilinmekte. Ancak uzun bir süre için, bağışıklık sisteminin zararlı ve zararsız RNA’yı ne şekilde birbirinden ayırt ettiği bilinmiyordu.

Bonn Üniversitesi’ne bağlı Klinik Kimya ve Farmakoloji Enstitüsü Gunther Hartman iki sene önce bu konuyu aydınlattı. Araştırmacılar bu bilgiden yararlanarak, RNA etkisini bağışıklık sistemini uyaracak şekilde değiştirebildiler. Yöntemin başarısı değişimden geçirdiğimiz tek bir molekülle kansere iki farklı koldan müdahale edebilmemize dayanıyor diyor araştırmacılar. Farelerle gerçekleştirilen ilk deneyler sonucunda da yöntemin başarılı olduğu görülmüş. Yeni molekülle tedavi edilen kanserli farelerin akciğerlerindeki metastazlar küçülmüş ya da tamamen yok olmuş. Fakat farelerde işleyen bu yöntemin insanlarda da işleyip işlemeyeceği henüz bilinmemekte.