Karın ağrısındaki büyük tehlike

Ameliyat sonrası bağırsakların yapışması ölümcül olabiliyor. Bağırsakların farklı nedenlerle birbirine veya karında yerleşen farklı komşu organlara yapışması, düzenli hareket ve kan akışının bozulması olarak bilinen hastalık, karın ağrısı, bulantı, kusma, karında şişlik ve kabızlık şikâyetleriyle kendini gösteriyor. Uzmanlar ise uyarıyor: “İlerlemiş durumlarda ateş ve hatta bilinç kaybına yol açabilmektedir.” Dünyada yapılan çalışmalara göre ameliyat sonrası bağırsak yapışıklığının görülme sıklığı yüzde 1 ile 3 arasında. Ülkemize yapılan çalışmalarda ise bu oran 2.5 ile 2.8 arasında. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Gaziosmanpaşa Hastanesi’nden Genel Cerrah Op. Dr. Elbrus Zarbaliyev ile ameliyat sonrası bağırsak problemleri hakkında konuştuk.

- Bağırsak yapışıklığı nedir?

Bağırsak yapışıklığı, bağırsakların farklı nedenlerle birbirine veya karında yerleşen farklı komşu organlara yapışarak düzenli hareket ve akışının bozulmasıdır. Doğumsal ve sonradan etkili olabilen faktörler nedeniyle gelişebilmektedir.

Bulantı ve kusma olur

- Hangi ameliyatlardan sonra ortaya çıkar? Belirtileri nedir?

Her türlü karın ameliyatlarından sonra görülebilmesi mümkündür. Özellikle alt karın ve pelvik (yumurtalık) bölge ameliyatlarından sonra görülmektedir. Hastalar bize bu durumda karın ağrısı, bulantı, kusma, karında şişlik, kabızlık şikâyetleriyle başvuruyor. İlerlemiş durumlarda ateş ve hatta bilinç kaybına yol açabilmektedir.

- Ülkemizde görülme sıklığı nedir?

Bu sorunun farklı nedenlere bağlı olarak görülme sıkılığı günümüzde yapılan ameliyat ve muayene teknikleriyle gittikçe azalmaktadır. Farklı klinik çalışmalarda, ameliyat sonrası bağırsak tıkanıklıklarının görülme sıklığı yüzde 1-3 arası görülmektedir. Ülkemize yapılan çalışmalarda ise bu oran ortalama yüzde 2.5-2.8 civarında görülmektedir. Yapılan klinik çalışmalarda, ülkemizde bağırsak tıkanıklığının nedeni olarak ilk sırada kalın bağırsak ameliyatları, ikinci sırada jinekolojik, üçüncü sırada yapılan fıtık ameliyatları ve apendektomi (apandisit) ameliyatları görülmektedir.

Enfeksiyon riski

- Tedavi edilmezse nelere yol açar?

Bu hasta grupları tedavisi özellikle dikkat edilmesi gereken hasta grubudur. Hastaların ilk olarak karın ağrısı ve kusma şikâyetlerinin başlaması nedeniyle yemek yiyememe gibi ciddi bir sorunla karşı karşıya kalırr. Ciddi sıvı ve elektrolit kaybı gelişiyor. Bunu takiben hastanın enfeksiyon riski ve hatta tedavi edilmezse bilinç kaybı ve ölüme neden olabilmektedir.

- İlaç ve ameliyat tedavisinin başarı oranları nedir?

Ameliyat sonrası gelişen bağırsak tıkanıklıklarında tedavi seçeneğinin belirlenmesi için farklı görüntüleme yöntemleri kullanılır ve buna göre karar verilir. Bu hastaların öncelikle sıvı mineral dengesi ile beslenme durumunun düzeltilmesi gerekir. İlaç tedavisi ile yüzde 10-15 hastada başarı yakalansa da hastaların büyük kısmına cerrahi müdahale gerekmektedir.

Kapalı ameliyat şansı

- Tedavide ne tür bir ameliyat tercih edilir?

Eskiden bu ameliyatların neredeyse tümü açık ameliyatla tedavi edilirken, günümüzde teknolojinin ilerlemesiyle bu ameliyatlar laparoskopik (kapalı) yöntemlerle yapılmaktadır. Yapılan her açık karın ameliyatlarının kendisinin daha çok bağırsak yapışıklıklarına neden olduğu düşünüldüğünde laparoskopik ameliyat yöntemleri daha çok kabul görmüş ve yaygınlaşmıştır.

Beslenme önemli

- Laparoskopik ameliyatın ardından hastanın dikkat etmesi gereken hususlar nelerr?

Tedavi amaçlı laparoskopik yapışıklık ameliyatı sonrasında hastaların bu gibi şikâyetlerin tekrarlama ihtimaline karşı öncelikle uyanık olmaları, ağrı ve kusma şikâyetleri gelişmesi halinde doktoruna başvurması önerilmektedir. Düzenli beslenme, sulu gıdaların diyet düzeninde eksik olmaması, bol posalı diyet, varsa zararlı alışkanlıklarının terk edilmesi önemlidir.

Yatkınlık önemli

- Bağırsak yapışıklığında genetik yatkınlık etkili mi?

Bu tür ameliyatın ardından hasta nelere dikkat etmeli? Bu sorunun temelinde sıklıkla geçirilen ameliyatlar görülse de bazı hasta gruplarında yatkınlık olduğu tespit edilmiştir. Özellikle genç yaşlarda ve tekrarlayan bağırsak yapışıklığı geçiren hastalarda bu faktörün rolü belirgindir. Bu tür ameliyatları olan hastaların maalesef bağırsak tıkanıklığının gelişmemesi için tamamen önleyici tedbirler alması mümkün değildir. Ama erken ameliyat sonrası dönede hastaların aktif hareket etmeleri, yatağa bağımlı kalamamaları, kabızlıktan kaçınmaları ve düzgün yemek yeme alışkanlıklarının olması bağırsak düzeni ve alışkanlıkları üzerinde olumlu etkiler yapmakta ve riski tamamen olmasa da bir miktar azaltmaktadır.