Kutuptaki erime, oksijeni bitiriyor

Bundan, buzun altındaki yosunlar sorumlu. Buz eridiği zaman yosunlar kısa bir zaman içinde binlerce metre derinlikteki deniz dibine çöküyor (Alfred Wegener Kutup ve Deniz Araştırmaları Enstitüsü, Science dergisi). Deniz hıyarları ve diğer derin deniz canlıları yosunların bir kısmını yiyor. Bakteriler geriye kalanları çürütürken deniz diplerindeki oksijeni kullanıyorlar. Karanlık deniz diplerinde canlılar oksijen üretemiyor.

AWI’den Antje Boetius ve ekibi 2012 yazında “Polarstern” araştırma gemisiyle iki ay kadar Orta Arktik’te dolaşarak, Kuzey Kutbu’nun ve deniz yaşamının küresel ısınmaya bağlı olarak ne şekilde değiştiğini araştırmış. Değişim tahmin ettiğimizden çok daha hızlı yaşanıyor diyor Boetius. Dört bin metreden daha derin olan bölgelerin yüzde onu, çapları bir ila elli santim arasında değişen yosun topaklarıyla örtülü.

Uzmanlar ilk kez buzla örtülü Arktik’teki oksijen yoğunluğunu doğrudan doğruya deniz diplerinde ölçtüler. Bakteriler yosunları çürütmeye başlamış ve tortuldaki oksijen miktarını iyice azaltmışlar. Oysa yosunsuz komşu bölgedeki alanlarda oksijen vardı ve neredeyse hiç bitkisel kalıntı bulunmuyordu. Yosunların indirgendiği yerlerde oksijenli bölgeler kısa süre içinde sadece birkaç milimetrelik alanda sınırlı kalıyor.

Oksijen kıtlığı suda değil özellikle de zeminde kendini gösteriyor. Yosunlar normalde çok yavaş bir şekilde deniz diplerine çöker ve dibe inerken önemli bir kısmı canlılar tarafından yenilir. Oysa buzun alt kısmındaki uzun yosun zincirleri topaklanıyor ve buzun kenarları veya buz kütlesi eridiği zaman da hızla dibe çöküyor. Bu açıdan bakıldığında iklim değişimi ekosistemi bir değil iki kez vuruyor. İlk kez ısınmanın ve buna bağlı fiziksel değişimlerin, Kuzey Kutbu’nda derinliğe kadar hızlı bir reaksiyona neden olduğunu gösterdik diyor Boetius. Oysa bugüne kadar, derin denizlerdeki sistemin, küresel ısınmadan çok yavaş etkilendiği sanılıyordu.