Madde yok, yasak var

Türkiye’de birçok kitabın yasaklanmasına neden olan eski Türk Ceza Yasası’nın “komünizm propagandası” yapmayı suç sayan 142. maddesi 20 yıl önce yürürlükten kaldırıldı; ancak mahkemelerin 1970’li yıllarda söz konusu maddeyi dayanak göstererek aldığı kitap toplatma kararları halen yürürlükte bulunuyor.

Sağ-sol çatışmasının yoğun olarak yaşandığı 1970’lı yıllarda, Türkiye’de sol içerikli birçok kitaba yasaklama getirildi. Yasaklama ve toplatma kararına dayanak olarak ise mahkemeler 765 sayılı TCY’nin “komünizm propagandası” yapmayı suç sayan 142. maddesini gösteriyordu. Ancak söz konusu madde 12 Nisan 1991’de yürürlükten kaldırıldı. Yasaklamaya dayanak maddenin yıllar önce kaldırılmasına karşın birçok kitap halen cezaevlerine giremiyor. Bunun son örneğinin yaşandığı Sincan Cezaevi’nde kalan bazı tutuklu ve hükümlüler, avukatları aracılığıyla Ilya Ehrenburg’un “Dipten Gelen Dalga”, Karl Marx ve Friedrich Engels’in birlikte yazdıkları “Komünist Parti Manifestosu”, Stalin’in “Sovyetler Birliği Komünist Partisi Bolşevik Tarihi”, Dimitrov’un “Savaşa ve Faşizme Karşı Birleşik Cephe” ve Çin lideri Mao Zedung’un “Seçme Eserler” gibi bazı kitapları istedi.

Ancak cezaevi yönetimi kitapların yasak olduğu ve haklarında toplatma kararı bulunduğu öne sürerek kitapları içeri sokmadı. Bunun üzerine Avukat Evrim Deniz Karatana, Bilgi Edinme Yasası kapsamında kitaplar için gerçekten bir toplatma kararı bulunup bulunmadığını Emniyet Genel Müdürlüğü’ne sordu. Emniyet, söz konusu kitapların “Komünizm propagandası yapmak suçunu” düzenleyen eski TCK’nin 142. maddesine göre yasaklandığı ve haklarında toplatma kararı olduğunu bildirdi. Emniyet’e göre, yürürlükten kaldırılan 142 kapsamında yasaklı olan kitaplar şöyle:

• Mao Zedung, Seçme Eserler 2. Cildi.

• Mao Zedung, Seçme Eserler 4. Cildi.

• Seçme Eserle.

• Sovyetler Birliği Komünist Partisi Bolşevik Tarihi.

• Savaşa ve Faşizme Karşı Birleşik Cephe.

• Manifesto 1.

• Manifesto.

• Komünist Parti Manifestosu (Karl Marx ve Engels).

• Dipten Gelen Dalga.